Báo cáo về tình hình quản lý tín chỉ các-bon và phát triển thị trường các-bon tại Việt Nam, đại diện Cục Biến đổi khí hậu cho biết, Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định về tổ chức và phát triển thị trường các-bon trong nước (Điều 139) và được quy định chi tiết tại Nghị định số 06/2022/NĐ-CP của Chính phủ về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ô-dôn. Theo đó, thị trường các-bon trong nước gồm các hoạt động trao đổi hạn ngạch phát thải khí nhà kính và tín chỉ các-bon thu được từ cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ các-bon trong nước và quốc tế phù hợp với quy định của pháp luật và điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.
Hiện nay Việt Nam chưa có các tiêu chuẩn riêng để hình thành cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ các-bon nội địa, tuy nhiên trong thời gian qua đã có nhiều doanh nghiệp thực hiện chương trình, dự án theo các cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ các-bon quốc tế để trao đổi trên thị trường các-bon tự nguyện quốc tế, chủ yếu là các dự án theo cơ chế phát triển sạch (Cơ chế CDM). Thông qua các cơ chế, có khoảng 150 chương trình, dự án được cấp 40,2 triệu tín chỉ các-bon và trao đổi trên thị trường các-bon thế giới.
Ngoài ra, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã chuyển nhượng kết quả giảm phát thải khí nhà kính hấp thụ từ rừng với một số quỹ lâm nghiệp như Quỹ Đối tác các-bon lâm nghiệp toàn cầu, Liên minh Giảm phát thải thông qua tăng cường tài chính lâm nghiệp. Phần lớn lượng giảm phát thải đều được giữ lại đóng góp cho thực hiện đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) của Việt Nam.
Trên cơ sở tình hình phát triển thị trường các-bon trên thế giới và trong nước, Cục Biến đổi khí hậu đã đề xuất các nội dung cần triển khai thực hiện trong thời gian tới.
Cụ thể, nhóm công việc chung về tổ chức và phát triển thị trường các-bon bao gồm: Ban hành quy định hướng dẫn về kiểm kê khí nhà kính và đo đạc, báo cáo, thẩm định cho các cơ sở phải kiểm kê khí nhà kính; xây dựng hệ thống đăng ký quốc gia về hạn ngạch phát thải khí nhà kính và tín chỉ các-bon; ban hành quy định, cơ chế tài chính đối với hạn ngạch và tín chỉ các-bon; tăng cường năng lực cho các đơn vị thẩm định kết quả kiểm kê khí nhà kính và giảm nhẹ phát thải khí nhà kính.
Nhóm công việc về tổ chức và phát triển thị trường tuân thủ bao gồm: Hỗ trợ các cơ sở thực hiện kiểm kê khí nhà kính năm 2022, 2023 và 2024 cho các cơ sở dự kiến được phân bổ hạn ngạch phát thải KNK (nhiệt điện, sản xuất thép, sản xuất xi măng); phân bổ hạn ngạch phát thải khí nhà kính; thiết lập và quản lý sàn giao dịch các-bon; xây dựng quy chế tổ chức và hoạt động của sàn giao dịch các-bon.
Nhóm công việc về phát triển thị trường tự nguyện bao gồm: Ban hành kế hoạch giảm nhẹ phát thải khí nhà kính cấp lĩnh vực; ban hành tiêu chuẩn về tín chỉ các-bon theo từng lĩnh vực; ban hành quy định thực hiện các cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ các-bon và quy định về điều chỉnh tương ứng; kết nối, trao đổi tín chỉ các-bon trong nước với thị trường các-bon khu vực và thế giới.
Tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Công Thành yêu cầu Cục Biến đổi khí hậu lưu ý các đề xuất để triển khai các công việc trong thời gian tới, đặc biệt là hoàn thiện dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 06/2022/NĐ-CP và triển khai Chỉ thị số 13/CT-TTg ngày 2/5/2024 của Thủ tướng Chính phủ về công tác quản lý tín chỉ các-bon nhằm thực hiện NDC. Trong đó, phối hợp với các cơ quan liên quan đẩy nhanh nghiên cứu thiết lập hệ thống đăng ký quốc gia để quản lý được các chương trình, dự án tạo tín chỉ, việc trao đổi tín chỉ và quản lý hạn ngạch phát thải khí nhà kính.
Theo Thứ trưởng Lê Công Thành, giảm phát thải khí nhà kính là xu thế chung của thế giới. Việt Nam cũng không nằm ngoài xu thế này và có thể tận dụng các cơ hội để phát triển, đem lại lợi ích lớn nhất từ quá trình chuyển đổi theo hướng phát thải thấp. Trong kế hoạch giảm phát thải khí nhà kính cấp lĩnh vực, các bộ quản lý cần chỉ rõ lượng giảm phát thải sẽ đóng góp cho thực hiện mục tiêu NDC nhằm đảm bảo nghĩa vụ của Việt Nam đối với quốc tế.
Phát biểu chỉ đạo cuộc họp, Bộ trưởng Bộ TN&MT Đặng Quốc Khánh đề nghị Cục Biến đổi khí hậu bám sát Chỉ thị số 13/CT-TTg ngày 2/5/2025 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường công tác quản lý tín chỉ các-bon nhằm thực hiện NDC. Trong đó, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu lần lượt các Bộ Công thương, Giao thông Vận tải, Xây dựng, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và cuối cùng là Bộ TN&MT cùng thực hiện các nhiệm vụ để tăng cường công tác quản lý tín chỉ các-bon nhằm thúc đẩy phát triển thị trường các-bon, đảm bảo thực hiện NDC, hài hoà lợi ích của Nhà nước, doanh nghiệp, người dân và các đối tác tham gia, đồng thời cung cấp thông tin một cách chính xác, đầy đủ về thị trường các-bon và phương thức tạo tín chỉ các-bon để có thể giao dịch trên thị trường.
Với các cơ quan của Bộ TN&MT, Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh chỉ đạo các đơn vị cần bám sát quan điểm phải đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia khi xây dựng chính sách. Đồng thời, thực hiện đúng các yêu cầu từ Chỉ thị số 13/CT-TTg để nghiên cứu, thiết lập hệ thống đăng ký quốc gia về tín chỉ các-bon, quản lý các chương trình, dự án, hoạt động giảm phát thải khí nhà kính và tạo tín chỉ các-bon phục vụ triển khai thí điểm và phát triển thị trường các-bon trong nước.
Bộ trưởng yêu cầu cần chuẩn bị đầy đủ các tài liệu, nội dung và phối hợp với các cơ quan chuyên môn, để đẩy mạnh công tác truyền thông tới doanh nghiệp, địa phương và cả người dân để mọi người hiểu và nắm rõ về tình hình quản lý tín chỉ các-bon và phát triển thị trường các-bon tại Việt Nam.
Bên cạnh đó, đề nghị các đơn vị chuyên môn, viện nghiên cứu của Bộ TN&MT tăng cường trao đổi, tham vấn với các chuyên gia, tổ chức quốc tế để học hỏi kinh nghiệm, đồng thời xây dựng chính sách, trong đó có các quy định về tín chỉ các-bon, hoạt động trao đổi tín chỉ các-bon trong và ra nước ngoài đảm bảo đúng quy định của pháp luật Việt Nam.
Ngoài ra, bên cạnh việc xây dựng chính sách, các cơ quan chuyên môn sớm bắt tay vào việc xây dựng cơ sở dữ liệu của nội dung này để chủ động nắm bắt các cơ hội của thế giới, đóng góp chung vào việc chuyển đổi số của ngành, của quốc gia.
Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh kỳ vọng, với sự nỗ lực của các bộ, ngành, địa phương sẽ đóng góp chung vào việc thực hiện cam kết về giảm phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 mà Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cam kết tại Hội nghị lần thứ 26 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu.