Trước đó, ngày 7/12/2023, Thanh tra Chính phủ đã ban hành Văn bản số 2950/TTCP-C.I gửi UBND thành phố Hà Nội về việc quản lý và sử dụng đất đai của HTX Suối Ngọc - Vua Bà, huyện Thạch Thất có nội dung: “Đề nghị UBND thành phố báo cáo bằng văn bản (kèm theo hồ sơ, tài liệu liên quan) về việc quản lý và sử dụng đất đối với đất lâm nghiệp tại xã Tiến Xuân, huyện Thạch Thất; xử lý các vi phạm tồn tại liên quan (nếu có); và việc giải quyết khiếu nại của HTX Suối Ngọc - Vua Bà, hoàn thành trước ngày 21/12/2023”.
Theo báo cáo của UBND thành phố Hà nội, HTX Suối Ngọc - Vua Bà được thành lập từ ngày 23/6/1999, được UBND huyện Lương Sơn, tỉnh Hòa Bình phê duyệt dự án bảo vệ rừng, trồng rừng đầu nguồn kết hợp khai thác du lịch hồ Cố Đụng tại Quyết định số 307/QĐ-UB ngày 17/10/1995 và được cấp Giấy đăng ký kinh doanh số 1016 ngày 28/8/1999 (cấp bổ sung ngày 12/6/2000) với ngành nghề kinh doanh trồng rừng, bảo vệ rừng đầu nguồn, du lịch thắng cảnh vườn rừng, suối thác, nhà nghỉ, bãi tắm, vui chơi nước, thể thao tại khu Suối Ngọc - Vua Bà.
Trong quá trình hoạt động, HTX Suối Ngọc - Vua Bà tự chuyển một phần diện tích đất được giao và mục đích đất lâm nghiệp sang làm du lịch dịch vụ từ năm 2000 đến ngày 27/9/2004 mà vẫn chưa thực hiện đầy đủ thủ tục xin chuyển đổi mục đích sử dụng đất để cấp có thẩm quyền phê duyệt, là không đúng với quy định tại Khoản 1, Điều 79 Luật Đất đai năm 1993.
Ngày 4/4/2007, UBND huyện Lương Sơn có Quyết định số 290/QĐ-UBND yêu cầu HTX Suối Ngọc - Vua Bà dừng các hoạt động đầu tư, sản xuất kinh doanh và dịch vụ du lịch tại khu du lịch.
HTX Suối Ngọc - Vua Bà đã dừng các hoạt động xây dựng, đầu tư, sản xuất kinh doanh và dịch vụ du lịch từ năm 2008 đến nay (theo quy định tại Điều 6, Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012, việc vi phạm nêu trên đã hết thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính).
Về quản lý và sử dụng đất, hiện trạng, HTX Suối Ngọc - Vua Bà đang trồng rừng, bảo vệ, quản lý khu rừng được giao; rừng không bị chặt phá, khai thác trái phép, không có cháy rừng; quản lý đất rừng theo hướng giữ nguyên hiện trạng, không phát hiện vi phạm trong việc quản lý và sử dụng đất lâm nghiệp của HTX Suối Ngọc - Vua Bà từ năm 2008 đến nay. Các công trình do HTX Suối Ngọc - Vua Bà xây dựng giai đoạn từ năm 2000, đã xuống cấp, không còn sử dụng.
Về việc giải quyết khiếu nại của HTX Suối Ngọc - Vua Bà, ngày 7/7/2022, Thanh tra Chính phủ có Văn bản số 1035/TTCP-C.I về việc đề nghị UBND thành phố Hà Nội xem xét, chỉ đạo kiểm tra, rà soát lại vụ việc; xử lý dứt điểm các vi phạm, tồn tại liên quan (nếu có); có hình thức quản lý, bảo vệ rừng phù hợp, đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp của HTX Suối Ngọc - Vua Bà và các cơ quan, tổ chức, cá nhân khác có liên quan theo đúng quy định pháp luật.
Ngày 8/5/2023, UBND thành phố Hà Nội có Văn bản số 1328/UBND-KTTH kiến nghị Thanh tra Chính phủ có văn bản báo cáo, tham mưu Thủ tướng Chính phủ xem xét lại Quyết định giải quyết khiếu nại (lần 2) số 565/QĐ-UB ngày 28/4/2003 của UBND tỉnh Hòa Bình (theo quy định tại Khoản 2, Điều 24 và Khoản 2, Điều 26 Luật Khiếu nại năm 2011) với lý do: Theo quy định của Luật HTX thì cơ quan quản lý Nhà nước không can thiệp vào hoạt động hợp pháp của HTX Suối Ngọc - Vua Bà; việc UBND tỉnh Hòa Bình có Quyết định giải quyết khiếu nại (lần 2) số 565/QĐ-UB ngày 28/4/2003, có nội dung chỉ đạo HTX Suối Ngọc - Vua Bà thực hiện chuyển đổi hình thức hoạt động thành doanh nghiệp: “Xét thấy mô hình HTX hiện không còn phù hợp với tình hình thực tế về sản xuất kinh doanh của tổ chức kinh tế này, do đó phải chuyển đổi thành doanh nghiệp… Hủy bỏ Quyết định số 1324/QĐ-UB ngày 18/11/2002 của UBND huyện Lương Sơn về việc đình chỉ hoạt động sản xuất, kinh doanh của HTX Suối Ngọc - Vua Bà”. Cho phép HTX Suối Ngọc - Vua Bà tiếp tục hoạt động trong 3 tháng, kể từ ngày 1/5/2003 để chuyển đổi thành doanh nghiệp để tiếp tục hoạt động sản xuất, kinh doanh. Giao UBND huyện Lương Sơn chủ trì phối hợp với Sở Kế hoạch và Đầu tư, căn cứ vào các quy định của Nhà nước, của tỉnh, hướng dẫn HTX Suối Ngọc - Vua Bà chuyển đổi thành doanh nghiệp để tiếp tục hoạt động sản xuất, kinh doanh” và chỉ đạo UBND huyện Lương Sơn ban hành Quyết định số 290/QĐ-UBND ngày 4/4/2007 giải thể bắt buộc đối với HTX Suối Ngọc - Vua Bà (do HTX Suối Ngọc - Vua Bà không thực hiện Quyết định số 565/QĐ-UB ngày 28/4/2003), là chưa phù hợp.
Đồng thời, các cơ quan Nhà nước và Liên minh HTX Việt Nam đã có văn bản đề nghị UBND tỉnh Hòa Bình xem xét lại Quyết định số 565/QĐ-UB ngày 28/4/2003 và không giải thể bắt buộc đối với HTX Suối Ngọc - Vua Bà, là có cơ sở và phù hợp với mục 3 Văn bản số 6563/BKHĐT-HTX ngày 28/9/2021 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư; mục 3 Văn bản số 4331/UBND-KT ngày 3/12/2021 của UBND thành phố hướng dẫn xử lý HTX khó khăn trong giải thể, chưa đăng ký và tổ chức lại theo Luật HTX năm 2012: “Trường hợp các HTX chưa đăng ký và tổ chức lại theo Luật HTX năm 2012 nhưng còn đang hoạt động: Nếu các HTX này vẫn có nhu cầu được tiếp tục hoạt động sản xuất, kinh doanh theo quy định của Luật HTX năm 2012 thì cơ quan đăng ký HTX hỗ trợ, xử lý tháo gỡ khó khăn cho các HTX tổ chức lại theo quy định hiện hành”.