Nguy cơ gây lãng phí vốn đầu tư với số tiền khoảng 134,995 tỷ đồng
Kết luận nêu về việc thực hiện đầu tư dự án của nguồn vốn vay cho biết, thực trạng tài sản kết cấu hạ tầng giao thông đường thủy nội địa được đầu tư, nâng cấp, xây dựng mới từ nguồn vốn thuộc Dự án Phát triển giao thông vận tải khu vực đồng bằng Bắc bộ (WB6) được Bộ Giao thông Vận tải (Bộ GTVT) quyết định phê duyệt đầu tư tại cảng Việt Trì, gồm các hạng mục: 4 cầu tàu; nhà kho thép: 2 kho kích thước mỗi kho là 6.000m2, bãi chứa hở, đường nội bộ và hệ thống nước thải.
Dự án khởi công xây dựng ngày 17/3/2013 và hoàn thành ngày 30/3/2015, đến ngày 3/5/2019 được bàn giao lại cho Cục Đường thủy nội địa Việt Nam (ĐTNĐ) với tổng mức đầu tư 106,588 tỷ đồng, giá trị quyết toán được duyệt là 98,752 tỷ đồng.
Theo Thanh tra tỉnh Phú Thọ, kiểm tra thực tế, hiện 4 cầu tàu nêu trên không được cấp phép sử dụng, các hạng mục còn lại nằm xen lẫn các công trình đầu tư xây dựng khác của cảng vẫn được sử dụng chung. Riêng 2 nhà kho thép với diện tích 6.000m2 mỗi kho đang được cảng Việt Trì sử dụng để hàng hóa.
Tại Quyết định số 794 ngày 14/8/2019 của Cục ĐTNĐ, Bộ GTVT về việc công bố lại hoạt động cảng thủy nội địa Việt Trì, đã yêu cầu trong quá trình khai thác, cảng Việt Trì có trách nhiệm: Không được khai thác (neo, đậu, xếp dỡ hàng hóa) tại các vùng nước, cầu cảng được đầu tư từ dự án WB6 chưa được cơ quan có thẩm quyền công bố hoạt động theo quy định.
Trong Thông báo kết luận thanh tra số 657 ngày 2/3/2023 của Thanh tra Chính phủ (TTCP) về việc chấp hành pháp luật trong cổ phần hóa, thoái vốn tại Vivaso, cho biết việc kiểm kê đối với cảng Việt Trì, cảng Ninh Phúc, Bộ GTVT phê duyệt dự án WB6 nhưng không có phương án bồi thường, giải phóng mặt bằng, phương án khai thác sử dụng của dự án, vi phạm Khoản 1, Điều 69 Luật Xây dựng năm 2003; điểm a, c, Khoản 3, Điều 6 Nghị định số 16/2005/NĐ-CP ngày 7/2/2005 và điểm a, c, Khoản 3, Điều 7 Nghị định số 12/2009/NĐ-CP ngày 12/2/2009 của Chính phủ.
Công ty Hợp danh kiểm toán Việt Nam, Vivaso thực hiện kiểm kê, phân loại tài sản, thiếu danh mục cảng Việt Trì, cảng Ninh Phúc. Chưa xử lý dứt điểm tài sản với quyền sử dụng đất, vi phạm quy định tại Điều 4 và điểm đ, Điều 9 Thông tư số 202 ngày 30/12/2011 của Bộ Tài chính.
Ban Chỉ đạo Cổ phần hóa Bộ GTVT trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt phương án cổ phần hóa nhưng thiếu trách nhiệm, không phát hiện hoặc cố tình không báo cáo Thủ tướng Chính phủ việc không thể đồng thời thực hiện cổ phần hóa Vivaso và Công ty TNHH MTV Vận tải và Xếp dỡ đường thủy nội địa với việc đầu tư nâng cấp cảng Việt Trì và cảng Ninh Phúc bằng nguồn vốn WB6 (trong khi việc cổ phần hóa Vivaso đều do Bộ GTVT chỉ đạo và quản lý).
Vivaso khi chưa được cấp có thẩm quyền cho phép đã tự ý khai thác và sử dụng một phần cảng Việt Trì, cảng Ninh Phúc (trong giai đoạn 2015 - 2020) là vi phạm Khoản 4, Điều 124 Luật Xây dựng năm 2014, cần phải được cơ quan chức năng xem xét xử lý theo quy định, thu về ngân sách Nhà nước khoản lợi nhuận thu được do sử dụng. Tuy nhiên, khi xem xét xử lý cần xét đến các tài sản này đều nằm trên đất do Vivaso quản lý.
Những việc làm nêu trên đã dẫn đến hậu quả là phương án cổ phần hóa của Vivaso thiếu chính xác, tài sản cảng Việt Trì, cảng Ninh Phúc đã hoàn thành từ năm 2015 nhưng đến nay chưa được bàn giao đưa vào khai thác, sử dụng theo quy định, nguy cơ gây lãng phí vốn đầu tư với số tiền khoảng 134,995 tỷ đồng khi không đưa vào sử dụng.
Chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra
Cũng theo kết luận của TTCP, để xảy ra tồn tại và hậu quả nêu trên thuộc trách nhiệm của Ban Quản lý dự án, Cục ĐTNĐ, Bộ GTVT khi thực hiện đầu tư xây dựng (không có phương án bồi thường giải phóng mặt bằng, phương án khai thác sử dụng dự án); Vivaso, tổ giúp việc, đơn vị tư vấn, Ban Chỉ đạo Cổ phần hóa Bộ GTVT khi thực hiện kiểm kê, phân loại tài sản và báo cáo Thủ tướng Chính phủ về phương án cổ phần hóa không đúng quy định.
Từ đó, TTCP kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Công an, Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao tiếp nhận hồ sơ từ Cơ quan TTCP về nội dung cổ phần hóa đối với các tài sản hình thành từ việc sử dụng nguồn vốn WB6 (cảng Việt Trì, cảng Ninh Phúc) với tổng giá trị đầu tư khoảng 134,995 tỷ đồng, việc xác định giá trị doanh nghiệp để cổ phần hóa, thoái vốn sai, mất vốn Nhà nước tại cảng Hà Nội với số tiền 16,388 tỷ đồng, để điều tra xử lý theo quy định của pháp luật.