Theo Thanh tra Chính phủ, việc lập, thẩm định, phê duyệt chủ trương đầu tư một số DA đầu tư công còn sơ sài về nội dung, báo cáo thẩm định chưa phân tích và làm rõ được nguồn vốn và khả năng cân đối vốn.
Việc lập, thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi, chất lượng hồ sơ thiết kế còn sơ sài, chưa phù hợp với yêu cầu của DA; công tác lập, thẩm tra hồ sơ của tư vấn và chủ đầu tư còn sơ sài, hình thức. Một số gói thầu tư vấn khảo sát khi lựa chọn nhà thầu (chỉ định thầu) chưa phù hợp với kế hoạch đấu thầu…
Đối với công tác quản lý đầu tư xây dựng tại một số DA, Thanh tra Chính phủ đã chỉ ra một số tồn tại vi phạm như tại DA Đường nối Quốc lộ 3 mới (Hà Nội - Thái Nguyên) - khu công nghiệp (KCN) Yên Bình (đoạn từ nút giao Yên Bình đến km 1+631,8), Sở Giao thông Vận tải (GTVT) đề nghị bổ sung đoạn tuyến L = 150m nhưng chưa lập, thẩm định và phê duyệt hồ sơ thiết kế cơ sở điều chỉnh bổ sung không đúng với quy định tại khoản 2 Điều 14 và Điều 18 Nghị định 12/2009/NĐ-CP.
Mặt khác, Sở Kế hoạch Đầu tư là cơ quan chủ trì thẩm định, nhưng không có báo cáo thẩm định điều chỉnh bổ sung DA không phù hợp với các quy định tại Luật Xây dựng 2003 và khoản 2 Điều 14 Nghị định 12/NĐ-CP.
UBND tỉnh Thái Nguyên ban hành quyết định điều chỉnh tổng mức đầu tư khi không lập, thẩm định lại không đúng Điều 40 Luật Xây dựng 2003; Điều 14 Nghị định 12/2009/NĐ-CP; chấp thuận phê duyệt bổ sung cống dọc khi chưa lập và thẩm định hồ sơ thiết kế bản vẽ thi công - dự toán đối với hạng mục cống dọc là không phù hợp với quy định.
Đối với tiểu DA bồi thường giải phóng mặt bằng công trình đường trục nối ĐT261 đến khu vực đền Gàn, hồ Núi Cốc, huyện Đại Từ, UBND tỉnh ứng trước ngân sách tỉnh để đầu tư trong khi chưa xác định nguồn vốn đầu tư là chưa phù hợp với Luật Ngân sách.
Ngoài ra, Thường trực HĐND tỉnh còn có văn bản quyết định chủ trương đầu tư DA, chưa đúng thẩm quyền.
Sau khi được chấp thuận chủ trương đầu tư, UBND tỉnh đã giao Sở GTVT là chủ đầu tư nhưng không lập báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng, không lập thẩm định hồ sơ thiết kế. Khi chưa cân đối được nguồn vốn bố trí cho DA, Thường trực HĐND và UBND tỉnh vẫn quyết định chủ trương và phê duyệt DA là vi phạm quy định khoản 2 Điều 97; khoản 1 Điều 99 Luật Đầu tư công.
DA xây dựng hạ tầng kỹ thuật KCN Điềm Thụy (180ha) được UBND tỉnh phê duyệt điều chỉnh quy hoạch 02 lần (năm 2013 và 2014) nhưng Ban Quản lý (BQL) các KCN không lập, thẩm định và điều chỉnh dự án.
Tiếp đó, giai đoạn từ 2015, UBND tỉnh Thái nguyên chấp thuận điều chỉnh 05 lần quy hoạch chi tiết DA xây dựng hạ tầng kỹ thuật KCN Điềm Thụy, BQL KCN vẫn không lập và trình tham định phê duyệt điều chỉnh thiết kế cơ sở.
Không những vậy, HĐND và UBND tỉnh còn chấp thuận giao cho BQL KCN được thu, quản lý và sử dụng toàn bộ số tiền ứng trước từ tiền thuê đất tại tài khoản của BQL KCN được mở Ngân hàng Thương mại Cổ phần Bưu điện Liên Việt tỉnh Thái Nguyên không phù hợp Điều 5 Luật Ngân sách số 83/2015/QH/2013.
Ngoài ra, BQL KCN đã sử dụng 169,962 tỷ đồng thanh toán cho 6 DA khác (không thuộc DA KCN Điềm Thụy - 180ha) vi phạm Điều 18 Luật Ngân sách.
DA đường Vành đai V vùng Thủ đô (đoạn tuyến đi trùng đại lộ Đông Tây khu tổ hợp Yên Bình) được UBND tỉnh Thái Nguyên phê duyệt DA có quy mô mặt cắt ngang 69m và thực hiện giai đoạn đầu là 33m không phù hợp so với quy hoạch chi tiết đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
UBND tỉnh Thái Nguyên còn phân bổ 100% nguồn vốn trái phiếu Chính phủ cho DA mà không thực hiện giữ lại 10% xử lý phát sinh trong quá trình triển khai kế hoạch vốn trung hạn.
Dự toán các gói thầu được duyệt còn một số tồn tại làm tăng dự toán. Đề nghị giảm trừ dự toán số tiền hơn 3,2 tỷ đồng tại gói thầu số 1, 2, 3, 4, 5 và 6… Yêu cầu giảm trừ 103,960 triệu đồng do giảm trừ khối lượng thi công cọc khoan nhồi.
Trên địa bàn TP Thái Nguyên, Thanh tra Chính phủ đã triển khai thanh tra đối với một số DA.
Tại DA khu dân cư (KDC) tổ 11A phường Tân Lập, TP Thái Nguyên hồ sơ thiết kế bản vẽ thi công chưa đầy đủ so với thiết kế cơ sở; chủ đầu tư không tiến hành điều chỉnh thiết kế cơ sở đối với hạng mục trạm xử lý nước thải đã được phê duyệt; một số khối lượng tính toán chưa chính xác…
Các chi phí không phù hợp giảm trừ dự toán số tiền hơn 1 tỷ đồng tại các gói thầu số I, II và chi phí tư vấn, chi phí quản lý DA…
DA KDC tổ 11B, phường Tân Lập lập dự toán một số nội dung xác định chi phí chưa phù hợp; các chi phí không phù hợp, đề nghị giảm trừ dự toán hơn 1,2 tỷ đồng tại các gói thầu số I, II, III, chi phí tư vấn, chi phí quản lý DA …
DA KDC đường Bắc Sơn kéo dài (đoạn từ xóm Cây Xanh, xã Quyết Thắng đến xóm Cao Trãng, xã Phúc Xuân) bên trái tuyến, Thanh tra Chính phủ xác định lại các chi phí không phù hợp, đề nghị giảm trừ dự toán gói 1 hơn 3,6 tỷ đồng.
DA KDC đường Bắc Sơn kéo dài (đoạn từ xóm Cây Xanh, xã Quyết Thắng đến xóm Cao Trãng, xã Phúc Xuân) bên phải tuyến - gói số 1, Thanh tra Chính phủ xác định lại các chi phí không phù hợp trong dự toán được duyệt, đề nghị giảm trừ dự toán hơn 3,4 tỷ đồng.
DA KDC đường Bắc Sơn kéo dài thuộc địa phận phuòng Quang Trung - Tân Thịnh, TP Thái Nguyên, Thanh tra Chính phủ xác định lại các chi phí không phù hợp, đề nghị tăng dự toán hơn 998,5 triệu đồng.
DA KDC đường Bắc Sơn kéo dài (đoạn từ cao tốc Hà Nội - Thái Nguyên đến xóm Cây Xanh, xã Quyết Thắng, TP Thái Nguyên) bên trái tuyến, Thanh tra Chính phủ xác định lại các chi phí không phù hợp trong dự toán được duyệt, đề nghị giảm trừ dự toán hơn 2,2 tỷ đồng.
Tại 6 DA này, quá trình giải trình đối với dự thảo kết luận thanh tra, UBND TP Thái Nguyên đã ban hành quyết định phê duyệt điều chỉnh tổng dự toán xây dựng công trình đối với từng DA với số tiền giảm trừ theo kiến nghị của Thanh tra Chính phủ. Theo Thanh tra Chính phủ, trách nhiệm thuộc UBND TP Thái Nguyên, Sở GTVT và BQL các DA đầu tư xây dựng TP Thái Nguyên.
Đối với DA đầu tư xây dựng đường Bắc Sơn kéo dài (đoạn KmO- Km3+500 (nút giao đường Tố Hữu) theo hình thức hợp đồng BT, Thanh tra Chính phủ đã xác định lại các chi phí không phù hợp trong tổng mức đầu tư được duyệt, đề nghị giảm trừ tổng mức đầu tư hơn 65,5 tỷ đồng.
DA do UBND tỉnh Thái Nguyên đề xuất có sử dụng vốn đầu tư của Nhà nước tham gia thực hiện với số tiền hơn 337,9 tỷ đồng (công tác bồi thường hỗ trợ giải phóng mặt bằng). Tuy nhiên UBND tỉnh Thái Nguyên đã không lập hồ sơ đề xuất phê duyệt chủ trương sử dụng vốn đầu tư của Nhà nước tham gia thực hiện DA.
Khi phê duyệt đề xuất DA và phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi thì DA chưa được lập và phê duyệt đánh giá tác động môi trường. Sau khi phê duyệt đề xuất DA, UBND tỉnh Thái Nguyên không tổ chức công bố DA, danh mục DA trên hệ thống mạng đấu thầu quốc gia.
Quyết định số 298/QĐ-UBND phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi DA chi phí chuẩn bị đầu tư là 3,7 nghìn đồng. Tuy nhiên, đến thời điểm thanh tra, nhà đầu chưa hoàn trả các chi phí chuẩn bị đầu tư, vi phạm các quy định tại Nghị định số 15 của Chính phủ về đầu tư theo hình thức đối tác công tư.
Đề án xây dựng cấp bách hệ thống chống lũ lụt sông Cầu kết hợp hoàn thiện hạ tầng đô thị hai bên bờ sông Cầu với tổng mức đầu tư dự kiến là 18,2 nghìn tỷ đồng. Với quy mô và tổng mức đầu tư, DA thuộc nhóm A, thẩm quyền quyết định đầu tư thuộc Thủ tướng Chính phủ. Tuy nhiên, UBND tỉnh Thái Nguyên lại có quyết định phê duyệt đề xuất DA (nhóm A) trái thẩm quyền, không phù hợp với Nghị quyết 17/NQ- HĐND; Quyết định 2635/QĐ-UBND phê duyệt đề án (gồm 09 DA) khi chưa được HĐND thông qua (chỉ bằng văn bản của Thường trực HĐND).
Việc UBND tỉnh Thái Nguyên đề xuất, HĐND thông qua chủ trương đề xuất DA không phù hợp với Nghị định 15/2015/NĐ-CP của Chính phủ.
Mặt khác, HĐND tỉnh có Nghị quyết số 17/NQ-HĐND về chủ trương sử dụng vốn Nhà nước tham gia DA nhưng tại thời điểm phê duyệt đề xuất DA UBND tỉnh Thái Nguyên chưa có quyết định phê duyệt chủ trương sử dụng vốn nhà nước tham gia thực hiện DA.
Quá trình thanh tra, Thanh tra Chính phủ cũng chỉ ra hàng loạt vi phạm trong công tác quản lý đầu tư xây dựng đối với việc chuyển DA (nhóm A) thành đề án (9 DA nhóm B); việc lập, thẩm định phê duyệt Báo cáo nghiên cứu khả thi DA; việc lựa chọn Nhà đầu tư thực hiện DA; việc thẩm định phương án tài chính của đề án xây dựng cấp bách hệ thống chống lũ lụt sông Cầu kết hợp hoàn thiện hạ tầng đô thị hai bên bờ sông Cầu.
Bài 4: Tổ chức kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm của tập thể, cá nhân có sai phạm