“Chú là đời thứ 8 giữ đền”!
Đền Chợ Củi (hay còn được biết tới với cái tên đền Ông Hoàng Mười) thuộc xã Xuân Hồng, huyện Nghi Xuân, Hà Tĩnh, vốn được xếp hạng là Di tích Lịch sử kiến trúc nghệ thuật cấp Quốc gia và thu hút hàng năm rất đông du khách ghé thăm.
Đền Chợ Củi không chỉ đơn thuần là lễ hội và lễ cúng, mà còn là sự gắn kết giữa cộng đồng và nền văn hóa dân gian. Đền nằm dưới chân núi Ngũ Mã bên bờ sông Lam, trong vùng đất địa linh nhân kiệt, hội tụ tinh hoa của núi Hồng và sông Lam.
Bia đá khắc chữ nho tại đền Chợ Củi là một bảo tàng lịch sử, ghi chép về việc xây dựng và tu bổ đền. Theo sách "Văn bia Hà Tĩnh", bia được tạo lập vào sau đời Minh Mạng nhà Nguyễn (sau năm 1831).
Dòng họ Nguyễn Sỹ đã có truyền thống trông coi đền và đảm nhận trách nhiệm thắp hương hơn trăm năm qua. Ông Nguyễn Sỹ Quý, hậu nhân thứ 8 của cụ thủ nhang Nguyễn Văn Tịu, mô tả về công việc trong đền và nhấn mạnh sự quan trọng của người hiểu rõ văn hóa tâm linh.
Thực hiện việc trùng tu và tôn tạo đền Chợ Củi sau năm 2013, gia đình ông Nguyễn Sỹ Quý, Nguyễn Sỹ Hoá là thủ nhang đã vượt qua khó khăn, thậm chí đi vay tiền để đảm bảo sự hưng vượng của đền. Hiện nay, với sự trùng tu này, đền không chỉ thu hút du khách mà còn làm phát triển kinh tế, văn hoá địa phương.
    |
 |
| Tấm bia ghi công đức của gia đình ông Nguyễn Sỹ Quýnh và Nhân dân địa phương. Ảnh: PV |
Ông Trần Xuân Bá, nguyên Chủ tịch UBND xã Xuân Hồng, trú tại xã Xuân Hồng, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh chia sẻ về tầm quan trọng của việc duy trì không khí linh thiêng trong đền. Ông nhấn mạnh rằng, để giữ gìn sự linh thiêng và truyền thống của đền, người trông coi cần phải là người hiểu rõ và tôn trọng văn hoá tâm linh, tín ngưỡng thờ Mẫu.
Đền Chợ Củi hiện nay vẫn còn lưu lại bia đá và gia phả dòng họ Nguyễn, bàn thờ tổ họ Nguyễn được thờ trong đền. Hồ sơ cấp bằng Di tích Lịch sử cấp quốc gia đền Chợ Củi vào năm 1993, cũng ghi nhận điều này.
Chia sẻ với chúng tôi, ông Nguyễn Sỹ Quý, thủ nhang xúc động: “Tấm bia giữa đền này là sự ghi nhận công tu bổ, sửa chữa của các gia đình thủ nhang cùng nhân dân địa phương thập phương khi đền bị xuống cấp nghiêm trọng vào năm 2015. Sự gắn bó của các gia đình với ngôi đền không chỉ ở một tấm bia. Đến đời chú nữa là 8 đời. Cứ thủ nhang đời này qua đời khác chăm lo nội tự, hương khói hàng ngày”.
Mong muốn được làm thủ nhang giữ đền!
Ngày 05/01/2024, UBND tỉnh Hà Tĩnh có Kết luận Thanh tra số 07/KL-UBND chỉ ra ưu điểm và nhược điểm trong công tác quản lý và tổ chức hoạt động tại Di tích Quốc gia đền Chợ Củi, trong đó yêu cầu gia đình thủ nhang bàn giao quyền quản lý khu vực nội tự cho Ban Quản lý Dịch vụ công ích và các điểm du lịch huyện Nghi Xuân.
Từ ngày 15/01 vừa qua, ông Quý và các gia đình thủ nhang đã không còn đảm nhận công việc chăm lo hương khói, hoạt động tâm linh hàng ngày của đền.
Ông Nguyễn Sỹ Quý nói: “Khi thành lập Ban Dịch vụ công ích này thì nói là phải người của Nhà nước, mà chú thì hết tuổi lao động rồi, lại không trong biên chế của Nhà nước, nguyên tắc của đền thì phải có thủ nhang”.
Khẳng định biên chế con người đầy đủ để đơn vị quản lý thực hiện công việc tại di tích. Nhưng với nhiều người dân địa phương, hoạt động tại đền không chỉ cần được quản lý thực hiện bởi các quy định. Đã có những băn khoăn liệu các nghi lễ tâm linh có được thực hiện đúng đủ hay không?
Người dân địa phương cho rằng, đưa một bộ phận công chức của cấp huyện vào mà những người đó không thực sự nắm chắc về đạo pháp? Họ có biết cúng bái không, có biết lễ lạt không, cuối cùng làm thế nào để đảm bảo tâm linh của làng?
Hiện hai gia đình đồng thủ nhang đã làm đơn đề xuất được tiếp tục đảm nhận công việc của thủ nhang, quản lý khu vực nội tự.
“Nguyện vọng của gia đình là nội tự giao lại cho gia đình để sáng, trưa, chiều, tối thay hoa, lọc nước, quét dọn hàng ngày. Nếu Nhà nước quản lý công đức thì nhà đền giao công đức cho Nhà nước”, ông Nguyễn Sỹ Quý nói.
|
 |
| Ban thờ của dòng họ Nguyễn 8 đời nay được đặt trong nội tự của đền Chợ Củi. Ảnh: PV |
Quá trình tìm hiểu sự việc, chúng tôi ghi nhận ý kiến của nhiều người dân địa phương mong mỏi cơ quan chức năng tỉnh Hà Tĩnh lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của Nhân dân để đại diện dòng họ Nguyễn tiếp tục trông coi, quản lý phần nội tự để chịu trách nhiệm việc hương khói, đảm bảo sinh hoạt văn hoá tâm linh, tín ngưỡng của Nhân dân địa phương được gìn giữ từ xưa tới nay.
Ông Trần Văn Minh, thôn 2, xã Xuân Hồng, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh cho biết, hàng trăm năm qua, đền Chợ Củi bao đời được dòng họ Nguyễn cùng Nhân dân đóng góp tu bổ, tôn tạo là nơi sinh hoạt văn hoá tâm linh, tín ngưỡng của người dân địa phương.
Năm 1968, chiến tranh phá hoại khiến ngôi đền hư hỏng nặng nề, chính hộ gia đình Nguyễn Sỹ Quýnh (bố của ông Nguyễn Sỹ Quý và Nguyễn Sỹ Hoá) thủ nhang cùng Nhân dân địa phương góp từng cái tranh, cây tre, tấm ngói... sửa sang lại ngôi đền để lấy nơi thờ cúng các vị thần linh và tổ tiên dòng họ Nguyễn.
Năm 1971 là giai đoạn phá đền chùa, ngôi đền lại bị chia ra cho hợp tác xã 3 toà trong để phá, nhưng cũng chính dòng họ Nguyễn cùng Nhân dân địa phương quyết gìn giữ và bảo vệ nên ngôi đền không bị phá và tồn tại đến ngày nay. Người dân hết sức mong mỏi cơ quan chức năng lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của người dân để thủ nhang quản lý phần nội tự đảm bảo phần nghi thức tâm linh cho Nhân dân địa phương.
Ông Trần Xuân Bá, nguyên Chủ tịch UBND xã Xuân Hồng, trú tại xã Xuân Hồng cho biết, đây là ngôi đền linh thiêng của cả làng hàng trăm năm nay trước khi được công nhận là Di tích lịch sử văn hoá cấp Quốc Gia năm 1993. Trước đây, mảnh đất này còn rất hoang vắng, dân cư thưa thớt, rừng cây rậm rạp chưa có nhiều người sinh sống thì cụ Nguyễn Văn Tịu đã gìn giữ, trông nom cái am nhỏ để thờ cúng Phật Thánh và tổ tiên dòng họ Nguyễn.
Qua thời gian, ngôi am nhỏ mới được xây dựng và tôn tạo dần lên từ công sức của dòng họ Nguyễn và Nhân dân địa phương trở thành đền Chợ Củi linh thiêng như ngày nay. Người dân mong muốn việc thờ tự, sinh hoạt văn hoá tâm linh, tín ngưỡng của Nhân dân được giao cho thủ nhang như hàng trăm năm qua.
Đồng ý kiến của ông Bá, ông Minh, bà Đặng Thị Toàn, trú tại xã Xuân Hồng cũng bày tỏ mong muốn để đại diện dòng họ Nguyễn tiếp tục trông coi, quản lý phần nội tự để chịu trách nhiệm việc hương khói, đảm bảo sinh hoạt văn hoá tâm linh, tín ngưỡng của Nhân dân.
Ông Phạm Quang Hòa, Trưởng Ban Quản lý Dịch vụ công ích và các điểm du lịch huyện Nghi Xuân, Hà Tĩnh cho hay: “Gia đình có nộp đơn xin tiếp tục được làm quản lý một số hoạt động. Tuy nhiên, việc này thẩm quyền thuộc cơ quan cấp trên”.
Ông Bùi Việt Hùng, Phó Chủ tịch UBND huyện Nghi Xuân, Hà Tĩnh cho biết: "Việc đó chúng tôi đã giao cho Ban là đơn vị được trực tiếp giao quản lý di tích, trên cơ sở nguyện vọng và xem xét năng lực, cũng như nhu cầu của từng cá nhân cùng các điều kiện khác. Ưu tiên đối với những người, gia đình đã có công trong việc bảo vệ, gìn giữ, tu bổ lâu nay”.
Sau khi nhận được đơn thư phản ánh của công dân Nguyễn Sỹ Quý và Nguyễn Sỹ Hoá, Báo Thanh tra đã có Công văn số 127 BTT-PI gửi Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh về ý kiến chưa đồng thuận gộp Ban Quản lý Di tích đền Chợ Củi vào Ban Quản lý Di tích dịch vụ công ích và điểm du lịch huyện Nghi Xuân do không phù hợp với thực tế và quy định pháp luật; không đồng thuận về việc đưa đại diện gia đình, dòng họ Nguyễn đang là Phó Trưởng Ban Quản lý Di tích chịu trách nhiệm trong nội tự di tích ra khỏi Ban Quản lý và thành lập Ban Quản lý Dịch vụ công ích và các điểm du lịch huyện Nghi Xuân…
Về vấn đề này, ông Trần Tuấn Nghĩa, Phó Chánh Văn phòng UBND tỉnh Hà Tĩnh cho biết, UBND tỉnh đã nhận được đơn kiến nghị của ông Nguyễn Sỹ Quý và Nguyễn Sỹ Hoá. Tỉnh đang giao cho các ngành chức năng rà soát để trả lời công dân theo đúng quy định.
Thiết nghĩ, tấm bia ghi nhận công đức giữa đền vẫn còn đây nhưng huy động sức dân trong bảo vệ di tích, đặc biệt là di tích gắn với hoạt động tín ngưỡng không chỉ là chuyện góp của, góp công mà còn cần phát huy được trí tuệ, nguyện vọng của Nhân dân trong việc giữ gìn những giá trị văn hóa tâm linh truyền thống bởi di tích gắn với Nhân dân, sống trong lòng dân.
Chúng tôi sẽ tiếp tục thông tin tới bạn đọc.