Phát biểu dẫn đề, PGS.TS Lê Văn Lợi, Phó Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh cho biết, ngày 2/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình lịch sử, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thay mặt Chính phủ Cách mạng lâm thời đọc bản Tuyên ngôn Độc lập của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, do Người trực tiếp soạn thảo, trịnh trọng tuyên bố với toàn thể đồng bào cả nước và nhân dân thế giới về nền độc lập, tự do của dân tộc Việt Nam và sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (nay là nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam).
Tại hội thảo, các nhà khoa học đã tập trung phân tích, đánh giá, làm sáng tỏ những giá trị của bản Tuyên ngôn Độc lập của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, được Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc tại Quảng trường Ba Đình ngày 2/9/1945.
Nhấn mạnh, Tuyên ngôn Độc lập có độ dài hơn 1.000 chữ, do Chủ tịch Hồ Chí Minh trực tiếp soạn thảo, là sự khẳng định thành quả của Cách mạng Tháng Tám năm 1945, đánh dấu bước ngoặt vĩ đại trong tiến trình phát triển của dân tộc Việt Nam.
Đồng thời, đã kế thừa những thành tựu của văn minh nhân loại, tiếp cận quyền dân tộc từ quyền con người, trên các mặt kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội.
Trên cơ sở khẳng định quyền tự nhiên, cơ bản của con người, Tuyên ngôn Độc lập đã khẳng định các dân tộc có quyền được hưởng độc lập, tự do và hạnh phúc.
Tuyên ngôn Độc lập cũng là bản cáo trạng đanh thép đối với chính sách tàn bạo của chủ nghĩa thực dân ở Việt Nam.
Dân tộc Việt Nam đã đứng lên đấu tranh giành độc lập, đánh đổ các xiềng xích thực dân gần 100 năm để xây dựng nước Việt Nam độc lập, đánh đổ chế độ quân chủ mấy chục thế kỷ để lập nên chế độ Dân chủ Cộng hòa.
Bản Tuyên ngôn độc lập đưa ra quyết định dứt khoát, tuyên bố thoát ly hẳn quan hệ với Pháp, xóa bỏ hết những hiệp ước mà Pháp đã ký về nước Việt Nam, xóa bỏ tất cả mọi đặc quyền của Pháp trên đất nước Việt Nam.
Bên cạnh đó, Tuyên ngôn Độc lập là sự kết tinh và thể hiện tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đoàn kết toàn dân tộc. Nhờ đó, dưới sự lãnh đạo của Đảng, dân tộc ta đã tiến hành Tổng khởi nghĩa giành chính quyền về tay nhân dân trên phạm vi cả nước, xây dựng nền dân chủ cộng hòa.
Tuyên ngôn Độc lập cũng thể hiện rõ giá trị nhân văn sâu sắc; định hướng xây dựng Nhà nước kiểu mới ở Việt Nam - Nhà nước của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân.
Tuyên ngôn Độc lập thể hiện khát vọng và quyết tâm bảo vệ vững chắc thành quả cách mạng đã đạt được, tuyên bố mạnh mẽ với thế giới: Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thật đã thành một nước tự do độc lập. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy.
Ngoài ra, nhiều đại biểu dự hội thảo cũng chỉ rõ, Tuyên ngôn Độc lập đã đúc kết và và nâng sức mạnh truyền thống dân tộc lên một tầm cao mới, tạo sức mạnh, động lực cho dân tộc Việt Nam vượt qua mọi khó khăn, thách thức, giành và giữ vững độc lập dân tộc.
Tuyên ngôn Độc lập là một bản tổng kết giá trị cao quý về quyền con người, quyền của các dân tộc trên thế giới; là cơ sở công pháp quốc tế, chân lý của nhân loại. Bản Tuyên ngôn Độc lập kết tinh và thể hiện sự thống nhất giữa tư tưởng và hành động, đạo đức và nhân cách Hồ Chí Minh.
75 năm đã trôi qua, Tuyên ngôn Độc lập vẫn mang sức sống mãnh liệt và giá trị trường tồn, là ngọn đuốc soi đường cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam Xã hội chủ nghĩa ngày nay.