Vấn đề này được đề cập trong báo cáo tiếp thu, giải trình ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về Dự án Luật Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh trật tự ở cơ sở.
Trước đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Ủy ban Quốc phòng An ninh của Quốc hội đề nghị khẳng định rõ lực lượng tham gia bảo vệ an ninh trật tự ở cơ sở theo hướng bảo đảm tinh gọn, đúng yêu cầu tại Nghị quyết 18 năm 2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Ủy ban Quốc phòng An ninh của Quốc hội cũng đề nghị làm rõ, nâng cao chất lượng hoạt động của lực lượng này “không làm tăng thêm ngân sách” và có nguồn lực.
Thay mặt Chính phủ, báo cáo tiếp thu, giải trình nội dung này, Đại tướng Tô Lâm, Bộ trưởng Công an cho biết, ngay sau kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XIV, để có cơ sở điều chỉnh lại dự án luật báo cáo Chính phủ, Quốc hội, Bộ Công an đã đề nghị UBND, công an các tỉnh, TP trực thuộc Trung ương đánh giá về thực trạng tổ chức, điều kiện hoạt động của các lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở…
Chính phủ đã chỉ đạo nghiên cứu, đánh giá toàn diện, chi tiết tác động chính sách của dự án luật, nhất là đánh giá tác động về tổ chức lực lượng, chế độ, chính sách, bảo đảm điều kiện hoạt động của lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở.
Hiện nay trong toàn quốc có khoảng 300.000 người đang tham gia hoạt động trong lực lượng bảo vệ dân phố, công an xã bán chuyên trách đang được tiếp tục sử dụng và các chức danh đội trưởng, đội phó đội dân phòng. Cụ thể, có 66.723 thành viên bảo vệ dân phố; 70.867 công an xã bán chuyên trách đang được tiếp tục sử dụng và 161.098 đội trưởng, đội phó đội dân phòng.
Toàn bộ lực lượng trên sẽ được kiện toàn thống nhất thành lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở và bố trí thành tổ bảo vệ an ninh, trật tự tại thôn, tổ dân phố theo mô hình tổ bảo vệ an ninh, trật tự phù hợp với điều kiện, yêu cầu của từng địa phương, theo Chính phủ.
Tinh gọn đầu mối
Dự thảo luật quy định các chức danh tổ trưởng, tổ phó tổ bảo vệ an ninh, trật tự đồng thời là đội trưởng, đội phó đội dân phòng.
Theo đánh giá trong hồ sơ thì hiện nay số lượng đội dân phòng đã thành lập trên thực tế mới chỉ đạt 77%, tương ứng là 79.672 đội dân phòng trong tổng số 103.568 đội phải thành lập. Cả nước còn thiếu khoảng 23.896 đội dân phòng và thiếu khoảng 47.792 đội trưởng, đội phó đội dân phòng.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội nêu, sau khi luật được ban hành, các đội dân phòng có phải thành lập đủ số lượng để kiện toàn đủ chức danh đội trưởng, đội phó đội dân phòng làm tổ trưởng, tổ phó tổ bảo vệ an ninh, trật tự hay không?
Giải trình vấn đề này, Chính phủ cho rằng, nếu luật này được ban hành và quy định thành lập Tổ bảo vệ an ninh, trật tự; bố trí các chức danh tổ trưởng, tổ phó tổ bảo vệ an ninh, trật tự đồng thời là đội trưởng, đội phó đội dân phòng thì sẽ có tác động tích cực.
Đó là, khi thành lập các đội dân phòng còn thiếu theo quy định của pháp luật phòng cháy và chữa cháy sẽ không phải tuyển chọn, bổ nhiệm chức danh đội trưởng, đội phó đội dân phòng mà các chức danh này sẽ do các các chức danh tổ trưởng, tổ phó tổ bảo vệ an ninh, trật tự đã được công nhận trước đó kiêm nhiệm. Từ đó góp phần tinh gọn đầu mối và bảo đảm tính khả thi.
Không tăng chi ngân sách
Chính phủ khẳng định, sẽ không làm tăng chi ngân sách khi kiện toàn thống nhất các lực lượng, chức danh thành một lực lượng.
Tổng mức chi trung bình hiện nay của các địa phương chi cho hoạt động, chế độ, chính sách, bảo đảm điều kiện hoạt động của lực lượng bảo vệ dân phố, dân phòng, công an xã bán chuyên trách tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở khoảng từ 20 tỷ đến 30 tỷ/năm (trung bình từ 2 tỷ đến 2,5 tỷ/1 tháng).
Dự thảo luật dự kiến lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở sẽ được chi hỗ trợ hằng tháng; chi hỗ trợ đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện, bảo hiểm y tế; trang bị công cụ hỗ trợ, bố trí địa điểm, nơi làm việc…
“Tổng mức chi trung bình dự kiến của 1 tỉnh, TP để chi trả chế độ, chính sách, bảo đảm điều kiện hoạt động của lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở sau khi được kiện toàn thống nhất là khoảng 2,4 tỷ đồng/1 tháng/1 tỉnh, TP; trung bình khoảng 28,8 tỷ đồng/1 năm”, Chính phủ tính toán.
Như vậy, quy định như dự thảo so với tổng mức chi thực tế hiện nay của các địa phương đang thực hiện là “bảo đảm cân đối”.
Dự án Luật Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh trật tự ở cơ sở được Chính phủ đề nghị bổ sung vào Chương trình Xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023; trình Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp 5, dự kiến khai mạc vào ngày 22/5 tới đây.
Trước đó, tại kỳ họp 10, Quốc hội khóa XIV, 290 đại biểu (tương đương 73,79% trên tổng số phiếu) đã thể hiện chính kiến chưa cần thiết ban hành Luật Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự cơ sở.