Thời gian gần đây, tại bãi cát Trường Kinh trên sông La Tinh, thôn Tân Xuân, xã Cát Hanh (huyện Phù Cát) trở thành “điểm nóng” về khai thác cát trái phép, khiến hai bên bờ sông bị sạt lở nghiêm trọng; gây bức xúc cho người dân sở tại; dù trước đó vào ngày 5/1/2018, Đội Cảnh sát Kinh tế - Môi trường Công an huyện Phù Cát bắt quả tang 3 xe chở cát lậu tại bãi cát này và tạm giữ phương tiện để xử lý.
Hoạt động khai thác cát trái phép tại bãi cát Trường Kinh diễn ra nhiều năm nay và hiện nạn “cát tặc” vẫn hoạt động ngày càng lộng hành, tinh vi; nhất là vào thời điểm nắng ráo. UBND xã Cát Hanh phối hợp với Công an huyện Phù Cát đã phát hiện 27 trường hợp vi phạm khai thác, vận chuyển khoáng sản trái phép, trong đó vi phạm về khai thác 13 trường hợp, về hành vi vận chuyển trái phép 14 trường hợp và đã ra quyết định xử phạt 33,5 triệu đồng.
Ông Võ Văn Sáu, Chủ tịch UBND xã Cát Hanh cho biết: “Nạn khai thác cát trái phép trên sông La Tinh tồn tại nhiều năm nay, UBND xã, Công an xã rồi Công an huyện truy bắt nhưng vẫn không thể xử lý hết được. Hiện, trên địa bàn xã không có mỏ cát nào nên người dân ra bãi lấy cát trái phép về xây dựng các công trình nhà ở, làm đường bê tông... Các đối tượng khai thác cát trái phép phần lớn là người dân địa phương và người dân trú tại xã Mỹ Tài (huyện Phù Mỹ) tranh thủ cơ hội khai thác cát lậu trên sông La Tinh, tập trung vào buổi trưa và chiều tối, thứ 7 hoặc Chủ nhật khi vắng lực lượng tuần tra. Lực lượng Công an xã quá ít nên cũng không thể kiểm soát và phát hiện kịp thời các vụ khai thác cát trái phép trên địa bàn”.
Hiện, trên địa bàn huyện Phù Cát không chỉ có sông La Tinh bị sạt lở nghiêm trọng bởi “cát tặc”, mà lòng sông La Vỹ (xã Cát Tân) cũng bị cày nát do nạn khai thác cát trái phép.
Từ cầu Tân Hòa nhìn xuống sông La Vỹ ở thôn Tân Hòa là tận mắt thấy nhiều bãi cát nham nhở giữa lòng sông, tạo thành hố sâu; bên bồi, bên lở; cùng những dấu bánh xe vận chuyển cát chằng chịt cày nát bờ sông La Vỹ.
Từ lâu, chính quyền địa phương đã nghiêm cấm khai thác cát do có nguy cơ bị sạt lở, thế nhưng “cát tặc” và người dân địa phương vẫn ngang nhiên dùng xe công nông khai thác cả ngày lẫn đêm.
Trước đó, vào ngày 8/1, Đội Cảnh sát Kinh tế - Môi trường Công an huyện Phù Cát đã bắt quả tang 4 đối tượng dùng xe công nông khai thác cát trái phép, bao gồm: Ông Nguyễn Văn Đạo (trú thôn Phong An, xã Cát Trinh), Hà Văn Cường, Phạm Ngọc Nam và Dương Quốc Cường (cùng trú xã Cát Tân, Phù Cát).
“Họ khai thác cát thời gian lâu rồi. Từ hôm bị Công an bắt mấy chiếc xe chở cát thì họ nghỉ được 2, 3 ngày, sau đó tiếp tục khai thác rầm rộ như không hề có chuyện gì xảy ra. Hàng ngày có gần 20 chiếc xe vận chuyển vào lấy, chở cát ra ngoài tiêu thụ”- một người dân thôn Tân Hòa phản ánh.
Từ cầu Diêu Trì nhìn xuống bãi sông Hà Thanh tại địa phận thị trấn Diêu Trì (huyện Tuy Đức) là có thể tận mắt chứng kiến các đối tượng lấy cát dưới lòng bằng ghe, thuyền nhỏ chuyển đến bãi tập kết rồi đưa lên xe tải chở ra ngoài tiêu thụ ngang nhiên giữa ban ngày.
“Cát tặc” khai thác cát trái phép trên sông Hà Thanh không chỉ trên địa phận thị trấn Diêu Trì mà sang cả khu vực dưới chân cầu Tuy Phước ở thôn Phổ Trạch, xã Phước Thuận. Tại vị trí này, ngoài “cát tặc” còn có thêm đối tượng “đất tặc” hoạt động chung khiến tình tình khai thác cát, đất trái phép ở đây trở nên phức tạp, khó kiểm soát.
Trao đổi với chúng tôi, ông Lê Đức Quang, Phó Chủ tịch UBND xã Phước Thuận cho biết: “Các đối tượng khai thác cát, đất trái phép là dân ở thôn Huỳnh Mai, xã Phước Nghĩa. Năm 2017, cơ quan chức năng, chính quyền địa phương bắt một trường hợp và xử phạt vi phạm hành chính 15 triệu đồng. Chúng tôi cử cán bộ chuyên môn và Công an xã đến hiện trường kiểm tra. Nếu dân chỉ lấy cát bằng xe nhỏ chở về nhà xây dựng thì nhắc nhở, còn khai thác bằng phương tiện cơ giới thì lập biên bản, mời về huyện để phối hợp xử lý”.
Qua tìm hiểu, tại huyện Tuy Phước có 15 doanh nghiệp (DN) được cấp phép khai thác khoáng sản, trong đó có 4 DN được cấp phép khai thác tại địa điểm sông Hà Thanh ở xã Phước Thành. Như vậy, nhiều trường hợp khai thác cát trên sông Hà Thanh tại địa bàn khác đều là trái phép cần được xử lý, nhưng không hiểu lý do gì vẫn không thể xóa nạn khai thác cát trái phép trên sông Hà Thanh; để tái diễn lặp đi lặp lại nhiều lần gây sạt lở bờ sông khiến nhân dân bức xúc?.
Trên địa bàn xã Tây Xuân, huyện Tây Sơn luôn nổi cộm về khai thác cát trái phép, gây bức xúc trong nhân dân lẫn chính quyền địa phương.
Vào cuối năm qua, do tăng cường kiểm soát nên tình hình khai thác cát trái phép tại khu vực này tạm lắng. Tuy nhiên, các đối tượng “cát tặc” lại di chuyển địa bàn khai thác cát trái phép sang vị trí dưới cầu Đồng Sim (Tây Xuân) và hoạt động bất kỳ thời điểm nào. Nhân dân xã Tây Xuân rất bức xúc về nạn khai thác cát làm sạt lở bờ suối, nước từ thượng nguồn đổ về suối chảy vào nhà, vào ruộng người dân khi mùa mưa lũ đến.
Điểm qua tình hình cho thấy “cát tặc” ở Bình Định khá phổ biến tại nhiều địa phương vùng đồng bằng, ven biển. Và, không biết đến bao giờ mới dẹp được nạn khai thác cát trái phép tràn lan ở nhiều địa phương trong tỉnh như hiện nay?
Ngọc Phó - Lê Bình