Một trong những đề án quan trọng được Hội nghị Ban chấp hành Trung ương lần thứ 7 Khoá XII thảo luận là Đề án cải cách chính sách tiền lương đối với cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng vũ trang và người lao động trong doanh nghiệp.

Theo ông Nguyễn Quang Dũng, Vụ trưởng Vụ Tiền lương (Bộ Nội vụ), chúng ta đã thực hiện cải cách tiền lương 4 lần từ năm 1960, 1985, 1993, 2003, nhưng đến nay chính sách tiền lương vẫn có nhiều bất cập.

Hiện nay, mức lương cơ sở để dùng tính bảng lương theo ngạch bậc, chức vụ thấp, chỉ hơn 1,3 triệu đồng. Tiền lương lại quy theo hệ số nhân với lương cơ sở nên cán bộ, công chức chỉ nhớ hệ số mà không biết giá trị thực của tiền lương. Thêm vào đó, có quá nhiều phụ cấp, gây mâu thuẫn giữa các ngành nghề, so sánh giữa ngành nọ với ngành kia. Ngành Y tế nói mình thấp nhất, giáo dục cũng vậy…

“Đây là bất cập tạo sự rối rắm, phức tạp trong hệ thống tiền lương. Việc thiết kế tiền lương theo ngạch cộng phụ cấp chức danh lãnh đạo dẫn đến có trường hợp người lãnh đạo cao nhưng mức lương thấp hơn lãnh đạo thấp, chưa thể hiện được thứ bậc. Đặc biệt, cơ chế tạo nguồn giữa các đơn vị sự nghiệp theo hướng thu phí, giá dịch vụ, trong đó có tiền lương còn rất chậm”, ông Dũng cho biết.

Lập hệ thống bảng lương mới theo vị trí việc làm, chức danh, chức vụ

Khắc phục những bất cập trên, đề án nêu hàng loạt cải cách. Trong đó, khu vực công, Ban chỉ đạo Đề án xác định thiết kế cơ cấu tiền lương và tiền thưởng mới, gồm lương cơ bản (chiếm khoảng 70% tổng quỹ lương), các khoản phụ cấp (chiếm khoảng 30% tổng quỹ lương) và tiền thưởng (nằm ngoài quỹ lương, bằng khoảng 10% tổng quỹ lương).

Nhà nước cũng ban hành hệ thống thang bảng lương mới (quy định bằng số tiền tuyệt đối, thay cho việc quy định hệ số lương nhân với mức lương cơ sở) theo vị trí việc làm, chức danh và chức vụ lãnh đạo trên cơ sở điều chỉnh tăng mức lương thấp nhất và mở rộng quan hệ tiền lương tiệm cận với khu vực thị trường.

Cụ thể, sẽ có bảng lương chức vụ áp dụng cho cán bộ, công chức, viên chức giữ chức vụ lãnh đạo (bầu cử và bổ nhiệm) trong hệ thống chính trị từ Trung ương đến cấp xã.

Ông Dũng cho hay, theo thiết kế tiền lương hiện hành, những người giữ chức vụ lãnh đạo đều xếp lương theo công chức hành chính và hưởng phụ cấp chức vụ lãnh đạo. Ví dụ, tôi là vụ trưởng, đang hưởng lương ngạch chuyên viên cao cấp, sau đó tôi hưởng thêm phụ cấp chức vụ lãnh đạo là 1,0. Với thiết kế mới, chức vụ vụ trưởng được hưởng mức lương 17 triệu đồng, ai được bổ nhiệm chức vụ này sẽ được hưởng mức lương đó và không phải thi nâng ngạch.

 

Doanh nghiệp được tự chủ quyết định tiền lương

Trong khu vực doanh nghiệp, Đề án nêu định hướng tiếp tục hoàn thiện chính sách về tiền lương tối thiểu vùng; bổ sung quy định mức lương tối thiểu vùng theo giờ; kiện toàn chức năng, nhiệm vụ, cơ cấu tổ chức của Hội đồng tiền lương Quốc gia.

Doanh nghiệp (kể cả doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước) được tự chủ quyết định chính sách tiền lương (trong đó có thang, bảng lương, định mức lao động) và trả lương phù hợp với tổ chức sản xuất, tổ chức lao động, khả năng của doanh nghiệp.

Đề án cũng nêu rõ, tách bạch tiền lương của người đại diện vốn Nhà nước với tiền lương của Ban điều hành; thực hiện nguyên tắc ai thuê, bổ nhiệm thì người đó đánh giá và trả lương. Từng bước tiến tới thuê Hội đồng thành viên độc lập và trả lương cho Hội đồng thành viên, kiểm soát viên từ lợi nhuận sau thuế.
Đồng thời, có một bảng lương chuyên môn, nghiệp vụ đối với công chức, viên chức không giữ chức vụ lãnh đạo. “Bảng lương này cũng được thiết kế bảo đảm tiền lương tương quan với bảng lương của người giữ chức vụ lãnh đạo. Thậm chí, có một phần khuyến khích những người làm chuyên môn nghiệp vụ có thể phát triển nhưng không nhất thiết phải đi theo con đường lãnh đạo vẫn có thể tăng lương”, Vụ trưởng Vụ tiền lương nhấn mạnh.

 

Đối với lực lượng vũ trang thì có 3 bảng lương, gồm: bảng lương dành cho sĩ quan quân đội, sĩ quan, hạ sĩ quan nghiệp vụ công an (theo chức vụ, chức danh và cấp bậc quân hàm/cấp hàm); bảng lương quân nhân chuyên nghiệp, chuyên môn kỹ thuật công an và bảng lương của công nhân quốc phòng, công nhân công an.

Khoán quỹ lương, bãi bỏ chi ngoài lương từ ngân sách

Cải cách cũng hướng đến sắp xếp lại các chế độ phụ cấp hiện hành, bảo đảm tổng quỹ phụ cấp chiếm tối đa 30% trong tổng quỹ lương.

Người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị được sử dụng quỹ tiền lương và kinh phí chi thường xuyên được giao hằng năm để thuê chuyên gia, nhà khoa học, tài năng đặc biệt. Một số tỉnh, TP ở vùng động lực được mở rộng thí điểm cơ chế áp dụng chi thu nhập bình quân tăng thêm không quá 0,8 lần.

Đề án cũng nêu rõ việc thực hiện khoán quỹ lương cho các cơ quan, đơn vị; bãi bỏ hệ số tiền lương tăng thêm đối với cán bộ, công chức thuộc các cơ quan đang thực hiện cơ chế tài chính đặc thù khi thực hiện bảng lương mới.

Để thực hiện nội dung cải cách trên, Đề án đề ra nhiều giải pháp. Theo đó, hoàn thiện xây dựng hệ thống vị trí việc làm để làm cơ sở trả lương theo chức vụ, chức danh và vị trí việc làm.

Hàng năm, ưu tiên dành khoảng 50% tăng thu dự toán và 70% tăng thu thực hiện của ngân sách địa phương, khoảng 40% tăng thu ngân sách trung ương cho cải cách tiền lương. Nguồn cải cách tiền lương còn dư sau khi điều chỉnh mức lương cơ sở hằng năm phải tiếp tục sử dụng để thực hiện cải cách tiền lương sau năm 2020.

Đáng chú ý, sẽ bãi bỏ các khoản chi ngoài lương của cán bộ, công chức, viên chức có nguồn gốc từ ngân sách Nhà nước.

Ông Dũng lý giải, hiện ngoài tiền lương, trong các quy định của Nhà nước cho phép công chức được hưởng thêm một số chế độ. Ví dụ, cán bộ, công chức khi xây dựng văn bản pháp luật được chi bồi dưỡng, tiền hội họp… Như vậy, thực hiện nhiệm vụ, công chức vừa có tiền lương, vừa có nguồn thu từ việc này dẫn đến lẫn lộn các khoản chi mà thực chất cũng từ ngân sách Nhà nước.  

“Vì vậy, chúng tôi đề xuất giảm các khoản thu mang tính không chính thống, không thường xuyên để cơ quan, đơn vị tập trung vào làm nhiệm vụ, chuyển những khoản thu này vào lương chính”, Vụ trưởng Vụ Tiền lương nói.  

Cải cách chính sách tiền lương được đặt ra phải gắn chặt với việc triển khai có hiệu quả các Nghị quyết Trung ương 6 khóa XII về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, tinh giản biên chế…

Thảo Nguyên