Sinh viên biểu tình chống tham nhũng, thất nghiệp và dịch vụ kém ở thành phố Karbala, miền Trung Iraq. Ảnh: Reuters

Trong đó, 11.605 quan chức Iraq - bao gồm 54 người từng là bộ trưởng - đã bị điều tra tham nhũng.

Mặc dù số lượng các cuộc điều tra cao, tuy nhiên, tỷ lệ kết tội tham nhũng của Ủy ban Liêm chính thường rất thấp. Báo cáo của Ủy ban nói rằng, chỉ 632 người bị kết án - trong đó có 1 bộ trưởng. Nhiều người được điều tra khi vắng mặt.

Thông tấn xã Iraq cho biết: “Trong số các bị cáo có 54 bộ trưởng đang phải đối mặt với 101 tội danh. Ngoài ra còn có 422 bị cáo thuộc cấp bậc đặc biệt và tổng giám đốc đang đối mặt với 712 tội danh tham nhũng".

Trong một số trường hợp, các bộ trưởng bị kết án về tội danh từ nhiều năm trước.

Vào ngày 14/2, cựu Bộ trưởng Bộ Xây dựng, Nhà ở, Đô thị và Công trình công cộng Riad Al Gharib đã bị kết án 2 năm tù giam vì cáo buộc lạm dụng công quỹ trong nhiệm kỳ đầu tiên của cựu Thủ tướng Nouri Al Maliki vào năm 2007.

“Đã có 42 bản án dành cho 32 nhân vật cấp cao trong Chính phủ được đưa ra”, báo cáo cho biết.

Trong số đó, 224 quan chức bị xét xử vắng mặt.

Ủy ban đã mở 116 vụ việc chống lại các quan chức bị kết án ở nước ngoài, trong đó bao gồm 6 cựu bộ trưởng.

Cơ quan chống tham nhũng cũng đã lên kế hoạch hành động để thu hồi tiền do tham nhũng mà có, đặc biệt là từ các bộ trưởng và những người có chức vụ cao.

Trước đây, mặc dù lệnh bắt giữ được ban hành đối với các bộ trưởng và quan chức cấp cao, nhưng nhiều chính trị gia vẫn trốn tránh công lý nhờ vào những liên kết với các nhóm chính trị quyền lực có khả năng gây áp lực lên cơ quan tư pháp.

Một số chính trị gia quyền lực nhất của Iraq đã coi việc chống tham nhũng là mục tiêu trong nhiệm kỳ của họ, nhưng cho đến nay, các vụ truy tố thành công hầu hết đều nhằm vào các quan chức cấp thấp.

Tham nhũng tràn lan ở Iraq nói chung và nơi làm việc của các bộ trưởng đã bị bắt hoặc cách chức nói riêng. Khi bị bắt giữ, các quan chức này thường nói rằng, cáo buộc chống lại họ có động cơ chính trị.

Tháng 5 năm ngoái, Tổng thống Iraq Barham Salih cho biết, gần 150 tỷ USD đã bị chảy ra nước ngoài từ các thương vụ tham nhũng kể từ năm 2003.

Từ lâu, vấn nạn lạm dụng công quỹ đã trở thành một phần của văn hóa chính trị ở đất nước bị chiến tranh tàn phá.

Thủ tướng Mustafa Al Kadhimi đã thành lập một ủy ban chống tham nhũng ngay sau khi ông nhậm chức, theo các sáng kiến tương tự của cựu Thủ tướng Adil Abdul Mahdi và cựu Thủ tướng Haider Al Abadi.

Hiện, người dân Iraq đang phải đối mặt với tình trạng thiếu điện và nước. Bệnh viện, trường học, cũng như nhiều cơ sở hạ tầng quan trọng đã bị bỏ bê trong nhiều năm.

Iraq nằm trong nhóm cuối - những nước tham nhũng nhất -  xếp thứ 157 trong số 180 quốc gia và vùng lãnh thổ trên bảng xếp hạng Chỉ số cảm nhận tham nhũng (CPI) năm 2021 của Tổ chức Minh bạch Quốc tế.

Đặc phái viên Liên hợp quốc tại Iraq, Jeanine Hennis-Plasschaert, nói rằng, tham nhũng đã xâm nhập vào các thể chế nhà nước của Iraq và nhấn mạnh sự cần thiết phải khắc phục tình trạng này.

Trong một bài phát biểu trước Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc vào năm ngoái, bà Jeanine nói: “Tham nhũng vẫn còn phổ biến và thiệt hại kinh tế của nó là không thể kể xiết khi nó tiếp tục đánh cắp các nguồn lực rất cần thiết cho người dân Iraq, làm xói mòn lòng tin của các nhà đầu tư".

Mới đây, cựu Giám đốc Ủy ban Đầu tư của Thủ đô Baghdad Shakir Al Zamili đã bị Tòa án hình sự Iraq kết án 4 năm tù vì tội tham nhũng.

Bên cạnh án tù, Shakir Al Zamili bị tuyên khoản tiền phạt 10 triệu dinar Iraq (6.860 USD). Bản án được đưa ra dựa trên những phát hiện của Ủy ban Liêm chính.

Ngoài vụ việc nêu trên, Shakir Al Zamili còn đang bị điều tra trong 6 vụ án tham nhũng khác.