(Thanh tra) - Có nhiều nhận định cho rằng, trong Kỷ nguyên mới - Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, việc đấu tranh với “căn bệnh” sợ trách nhiệm, đùn đẩy, né tránh trong bộ phận cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức là điều vô cùng cấp bách và cần thiết.
Mới đây, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã ban hành Kế hoạch thực hiện công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực năm 2025. Theo đó, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam sẽ tập trung thực hiện 6 nội dung về công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.
Cụ thể, thứ nhất là tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến và vận động nhân dân thực hiện pháp luật về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.
Thứ hai là tập trung nâng cao chất lượng giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị-xã hội và Nhân dân trong phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, góp phần hoàn thiện chính sách, pháp luật về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.
Thứ 3 là tổ chức tiếp nhận và xử lý thông tin kiến nghị, phản ánh, khiếu nại, tố cáo về tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.
Thứ tư là Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp phối hợp với các cơ quan báo chí trong phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.
Thứ năm là đổi mới, nâng cao chất lượng tổ chức bộ máy, cán bộ và phương thức hoạt động của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp để thực hiện có hiệu quả công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.
Thứ sáu là thực hiện công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực trong Cơ quan Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp.
Trong 6 nội dung về công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực nêu trên, đáng chú ý là việc tăng cường, nâng cao hiệu quả công tác thông tin, tuyên truyền, phổ biến giáo dục về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, kiên trì xây dựng văn hóa liêm chính, không tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.
Tiếp tục đấu tranh với “căn bệnh” sợ trách nhiệm, đùn đẩy, né tránh trong bộ phận cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức; phát huy hơn nữa vai trò giám sát của báo chí và nhân dân, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức thành viên trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Đặc biệt, năm 2025 tập trung góp phần tạo chuyển biến mới, đột phá về nhận thức và hành động trong toàn xã hội đối với công tác phòng, chống lãng phí.
Phải khẳng định rằng, trong năm 2025, tập trung chỉ đạo đẩy mạnh triển khai các hoạt động giám sát và phản biện của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội theo kế hoạch giám sát, phản biện xã hội.
Tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức giám sát, phản biện xã hội theo hướng “chủ động, kịp thời giám sát, phản biện từ sớm, từ cơ sở, lựa chọn đối tượng, nội dung giám sát, phản biện xã hội có trọng tâm, trọng điểm, tập trung vào những chủ trương, chính sách mới, mang tính đột phá của Đảng, Nhà nước thời gian qua; những vấn đề liên quan trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân, nhất là những vấn đề nhân dân bức xúc, dư luận xã hội quan tâm, chú trọng giám sát theo chuyên đề”.
Có thể nói, thời gian dài qua, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam có vai trò rất lớn trong việc giám sát hoạt động của chính quyền, nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân, đồng thời tham gia xây dựng Đảng và Nhà nước. Hoạt động giám sát này mang tính xã hội, giúp kịp thời phát hiện và kiến nghị xử lý sai phạm, sửa đổi chính sách, pháp luật, cũng như biểu dương những nhân tố mới, điển hình tiên tiến.
Hoạt động giám sát được thực hiện theo nguyên tắc bảo đảm phát huy dân chủ, sự tham gia của nhân dân, thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; xuất phát từ yêu cầu, nguyện vọng của nhân dân; thực hiện công khai, minh bạch, không chồng chéo; không làm cản trở hoạt động của cơ quan, tổ chức, cá nhân được giám sát. Góp phần thực hiện tốt Nghị quyết của Đảng ủy cấp xã, Hội đồng nhân cấp xã, các quyết định của Ủy ban Nhân dân cấp xã.
Luật sư Nguyễn Huy An, Đoàn Luật sư Thành phố Hà Nội cho rằng, theo Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam 2015 (điều 25, khoản 1) thì giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là việc Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp trực tiếp hoặc đề nghị các tổ chức thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam theo dõi, xem xét, đánh giá, kiến nghị đối với hoạt động của cơ quan, tổ chức, đại biểu dân cử, cán bộ, công chức, viên chức trong việc thực hiện chính sách, pháp luật.
“Giám sát đối với chính quyền cấp xã là một yêu cầu quan trọng để Mặt trận tổ quốc thực hiện vai trò nòng cốt, qua đó nhân dân được thực hiện quyền làm chủ. Vì vậy, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc các cấp cần tiếp tục làm rõ hơn căn cứ chính trị, pháp lý, sự cần thiết và yêu cầu thực tiễn của Mặt trận Tổ quốc giám sát hoạt động của chính quyền cấp cơ sở hiện nay”, Luật sư Nguyễn Huy An nói.
Trong 6 nội dung tại Kế hoạch thực hiện công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực có nhấn mạnh đến việc kiên trì xây dựng văn hóa liêm chính, không tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Đấu tranh với “căn bệnh” sợ trách nhiệm, đùn đẩy, né tránh trong bộ phận cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức. Về vấn đề này, Tiến sỹ Trần Khắc Tâm, Đại biểu Quốc hội khóa XIII chia sẻ: “Thực tế cho thấy, việc xây dựng văn hóa liêm chính tại các cơ quan nhà nước, chính quyền địa phương đã được Đảng, Chính phủ thực hiện một cách quyết liệt.
Nhiều sai phạm trong thực thi công vụ đã bị đem ra kỷ luật, thậm chí xử lý hình sự. Chính vì vậy, dẫn đến một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức có “căn bệnh” sợ trách nhiệm khi thi hành nhiệm vụ. Chính vì việc họ sợ trách nhiệm, sợ sai dẫn đến nhiều công việc bị ngưng trệ, ảnh hưởng đến cả guồng quay của bộ máy, ảnh hưởng đến việc phát triển kinh tế”, Tiến sỹ Trần Khắc Tâm nói.
Cũng theo Tiến sỹ Trần Khắc Tâm, trong khi cả nước đang hối hả, đồng lòng thực hiện các nhiệm vụ lớn hướng đến Kỷ nguyên mới – Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc thì không thể để những cá nhân, cán bộ mang trong mình “căn bệnh” sợ trách nhiệm, đùn đẩy trách nhiệm.
Tiến sỹ Trần Khắc Tâm dẫn chứng: “Tôi còn nhớ, ngày 18/11/2022, cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Trưởng ban Chỉ đạo tại cuộc họp Thường trực Ban Chỉ đạo trung ương về Phòng, chống tham nhũng, tiêu cực từng phát biểu rằng “…Đẩy mạnh đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực không làm “nản chí”, “chùn bước”, sợ sai không dám làm của cán bộ, đảng viên, mà chỉ làm “chùn bước” những ai có động cơ không trong sáng, đã trót “nhúng chàm” và những người không nắm vững chủ trương, chính sách của Đảng, thiếu bản lĩnh, thiếu kiến thức và kinh nghiệm". Tôi đã nhiều lần nói rồi, ai không dám làm thì mạnh dạn đứng sang một bên cho người khác làm".
Tiến sỹ Trần Khắc Tâm nhấn mạnh, để đất nước “cất cánh”, vươn xa thì không có chỗ cho các cán bộ, công chức, viên chức có tâm lý né trách nhiệm, đùn đẩy trách nhiệm. Vì, để lẫn những cá nhân này vào các vị trị quan trọng sẽ dẫn đến nhiều hệ lụy lớn.
“Vì vậy, tôi rất mừng khi Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã đưa nội dung này vào 6 nội dung tập trung thực hiện trong năm 2025. Và, tôi cũng tin tưởng, với vai trò, trách nhiệm của mình, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các Ủy ban Mặt trận Tổ quốc các cấp sẽ thực hiện tốt công tác này, góp phần đưa chúng ta đến Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc như lời của Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu”, Tiến sỹ Trần Khắc Tâm nêu ý kiến.
Tiến sỹ Trần Khắc Tâm cho rằng, trong quá trình tinh giản, sáp nhập, công tác Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã thể hiện vai trò quan trọng trong việc tuyên truyền, vận động, tập hợp và phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân, đảm bảo sự ổn định và thống nhất trong quá trình thực hiện. Thực tế cho thấy, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã thực hiện tốt trách nhiệm lắng nghe ý kiến, nguyện vọng của người dân, phản ánh kịp thời những kiến nghị, đề xuất của người dân liên quan đến việc tinh giản, sáp nhập đến các cơ quan có thẩm quyền.
Và đặc biệt, Mặt trận Tổ quốc đã thực hiện vai trò giám sát quá trình thực hiện sáp nhập, tinh giản bộ máy, đảm bảo tính công khai, minh bạch, khách quan, đúng quy định pháp luật, đồng thời phản biện các chủ trương, chính sách liên quan đến tinh giản, sáp nhập để đảm bảo quyền lợi của người dân, Tiến sỹ Trần Khắc Tâm nhấn mạnh.
Phát huy vai trò giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam
Ngày 30/4/2025, thay mặt Bộ Chính trị, Tổng Bí thư Tô Lâm đã ký ban hành Nghị quyết số 66 về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.
Cụ thể, trong quan điểm chỉ đạo, Nghị quyết số 66 yêu cầu bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của Đảng trong công tác xây dựng pháp luật, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thi hành pháp luật. Tăng cường kiểm soát quyền lực; phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ; phòng ngừa, ngăn chặn mọi biểu hiện trục lợi, hướng lái chính sách. Theo đó, phát huy vai trò giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, sự tham gia rộng rãi, thực chất của người dân, tổ chức, doanh nghiệp trong xây dựng và thi hành pháp luật.
