Ông Phạm Tấn Lực (áo trắng) và những người dân Bình Trung (Bình Sơn, Quảng Ngãi) tố cáo sai phạm tại DA đường cao tốc ĐN - QN. Ảnh: N.P

Ngay sau khi DA đường cao tốc ĐN - QN đoạn đi qua TP Đà Nẵng vào Quảng Nam hoàn thành, đã xảy ra nhiều sự cố sụt lún nền đường, taluy do chất lượng thi công kém. Riêng đoạn Quảng Nam - Quảng Ngãi có gói thầu A3 do Cty Giang Tô (Trung Quốc) thi công đoạn đi qua huyện Bình Sơn (Quảng Ngãi) làm ăn gian dối, đã được đoàn kiểm tra chất lượng Nhà nước, cơ quan chức năng vào cuộc, nhưng sự việc xử lý chưa tận gốc.

Chúng tôi cùng các đồng nghiệp ở các báo nhanh chóng xác minh hiện trường, tiếp nhận ý kiến, bằng chứng phản ánh của người dân địa phương; nhất là ông Phan Tấn Lực (xã Bình Trung, huyện Bình Sơn, Quảng Ngãi).

Báo Thanh tra có loạt bài phản ánh những tiêu cực, sai phạm trong quá trình thi công tại DA trên, như: Đất đắp nền không đạt chuẩn, đá, vật liệu cày ủi lấp xuống đáy sình lầy làm móng đường, xây dựng cầu chui chưa thông đường đã rạn nứt… với mong muốn các cơ quan chức năng sớm kiểm tra, kiểm định nhằm chấn chỉnh, khắc phục để đảm bảo chất lượng công trình.

Đổi lại, Phó Tổng Giám đốc Tổng Cty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) Nguyễn Mạnh Hùng liên tục có công văn gửi Tổng Biên tập Báo Thanh tra… rồi Cục Báo chí (Bộ Thông tin và Truyền thông), đề nghị kiểm tra nội dung thông tin đăng trong các bài viết: “Cảnh báo chất lượng đường cao tốc ĐN -  QN” và “Đường chưa thông, hầm chui đã nứt”…

Người dân phát hiện công nhân phải dùng keo trám các vết nứt của cầu chui cao tốc. Ảnh: N.P

Về thông tin người dân cản trở không cho lu nền đường khu vực bàu Sen, thôn Phú Lễ 2, Bình Trung, Bình Sơn, phóng viên trực tiếp đến hiện trường thi công, thấy 4 người đàn ông đang ngăn cản không cho chiếc xe lu nền đường cao tốc hoạt động, buộc nhà thầu phải bồi thường do lu nền gây nứt nhà dân, và họ phản ánh: Nền đất trong khu vực bàu Sen rất yếu vì sình lầy, ngay cả đống đất lẫn đá, xà bần đổ tại đây đã được đơn vị thi công lén đổ xuống đắp đường rồi phủ lớp đất đắp mới lên trên để phi tang hiện trường.

Thông tin về đất đắp nền không đạt chất lượng như mỏ số 14 của Cty Thiện Phát mà Báo Thanh tra phản ánh, trước đó, VEC cũng đã từng có văn bản xử lý các nhà thầu như: Nhà thầu phụ Cty Thái Bình Dương, Cty Khởi Minh, nhà thầu Facipic...

Phóng viên cũng đã nhiều lần đột nhập vào tận hiện trường và chứng kiến, ghi hình xe Cty Giang Tô ngang nhiên vào mỏ đất Hốc Khế lấy đất trộm; nhưng ý kiến của VEC nêu là có một số đơn vị tranh chấp với nhà thầu trong việc mua bán mỏ đất và thông tin nhà thầu gian dối, cung cấp thông tin không chính xác cho cơ quan truyền thông báo chí...

Thực tế, khi viết bài, phóng viên đã trực tiếp đến hiện trường và tiếp xúc với nhiều người dân chân chất, chứ không chỉ nghe ý kiến của doanh nghiệp tố cáo lẫn nhau hoặc tố cáo nhà thầu...

Chiều ngày 3/10/2019, đích thân phóng viên được người dân chở băng qua đường đồi đến ngay cửa phía Đông cầu chui số 103+540, thuộc địa phận xã Bình Nguyên (Bình Sơn), chứng kiến 2 công nhân đang bắc giàn giáo để khoan lắp đặt hệ thống dây kim rồi bơm chất keo dính vào các vết nứt dưới đáy sàn cầu.

Một công nhân cho biết, họ nhận khoan bơm chất keo lấp các vết nứt dưới sàn cầu chui trong vài ngày nay; hiện trường dưới chân cầu còn ngổn ngang các bình chứa hóa chất keo bê tông. Còn ông Phạm Trầm, Võ Văn Duân (người địa phương), chiều nào cũng thả bò bên cầu chui, đã chứng kiến cảnh vá sàn cầu chui và đã ký đơn tố cáo.

Ngoài ra, Báo Thanh tra còn phản ánh nhiều tiêu cực như: Các hầm chui và cống bi thoát nước sử dụng khối lượng cát quá lớn, nhưng không lu, đầm từng lớp, không tưới nước cho chặt móng như quy trình kỹ thuật…

Khối lượng đất đắp nền cao tốc xen lẫn đá to nên dễ gây sụt lún nền đường. Ảnh: N.P

Vậy nên, chống tiêu cực thường không dễ dàng, vì các đối tượng liên quan thường tìm mọi cách che giấu, né tránh cung cấp thông tin cho báo chí và phản ứng khi bị thông tin sai phạm ra công khai; thậm chí còn đe dọa, trả thù người cung cấp, đưa thông tin...

Trở lại với câu chuyện về ông Phan Tấn Lực, được cánh báo chí đặt tên là “ông Lực cao tốc”. Ông từng làm bảo vệ cho một doanh nghiệp thi công cao tốc đoạn qua Bình Sơn với mức lương cũng đủ trang trải cuộc sống, nhưng rồi ngao ngán trước cảnh làm ăn chụp giật của các nhà thầu, nhất là Cty Giang Tô, nên nghỉ việc về nhà phụ giúp vợ buôn ve chai. Bất kể sớm hôm, ông bám sát hiện trường theo dõi, xác minh và liên tục phản ánh với báo chí về các sai phạm trên đường cao tốc.

Với tôi, ông gọi điện, nhắn tin bất kể ngày hay đêm để cung cấp, trao đổi thông tin, hình ảnh mới ghi nhận. Hơn 4 năm trời ông miệt mài chống tiêu cực, gắn bó với báo chí phanh phui các dạng tiêu cực trong thi công đường cao tốc ĐN - QN. Nhiều lần ông còn lặn lội ra tận Hà Nội để gửi đơn phản ánh với các cơ quan chức năng.

Ban đầu, Cơ quan Điều tra, Bộ Công an, vào cuộc xác minh đã khởi tố, bắt giam 4 người liên quan đến sai phạm tại DA đường cao tốc ĐN - QN , gồm: Nguyễn Tiến Thành (nguyên Giám đốc Ban Quản lý DA), Hà Văn Bình (nguyên Giám đốc Gói thầu số 7), Phạm Đình Phú (Phó Tổng Giám đốc Cty Phương Thành, Giám đốc Ban Điều hành Gói thầu số 5) và Nguyễn Thành An (thành viên Cienco 1, Phó Giám đốc Ban Điều hành Gói thầu số 7), về tội “vi phạm quy định về xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng”.

Ngày 15/3/2022, cơ quan điều tra cũng đã khởi tố, bắt giam ông Mai Tuấn Anh, cựu Tổng Giám đốc, Chủ tịch HĐTV, cùng 5 người khác nguyên là lãnh đạo VEC để điều tra sai phạm (giai đoạn 2) tại DA đường cao tốc ĐN - QN.

Cơ quan Cảnh sát điều tra, Bộ Công an và Quân khu 5 đã khởi tố, bắt giam trên 50 đối tượng liên quan trong vụ án đường cao tốc ĐN - QN và toà án đưa ra xét xử 45 bị cáo. Riêng TAND TP Hà Nội xét xử và tuyên phạt 36 bị cáo phạm tội “vi phạm quy định về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng” tại DA hơn 34 nghìn tỷ đồng này, trong đó có 2 Phó Tổng Giám đốc VEC là Nguyễn Mạnh Hùng bị tuyên phạt 7 năm tù và Lê Quang Hào 6 năm tù.

Cuối năm 2021, Tòa án Quân sự Quân khu 5 tuyên án 9 bị cáo (trong đó có 2 cựu sỹ quan quân đội) phạm tội vi phạm quy định về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng tại DA đường cao tốc ĐN - QN.

Ông Lực vừa báo tin vui với tôi, đã được Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi Đặng Văn Minh ký Quyết định số 653/QĐ-UBND tặng bằng khen về thành tích phản ánh thông tin liên quan đến tiêu cực trong thi công đường cao tốc ĐN - QN.

Ông Lực trải lòng: “Tôi rất trọng báo chí tạo động lực mạnh hơn cho mình suốt thời gian dài, rất vinh dự, tự hào về nhiều bài báo và truyền hình, trở thành niềm tin và phản ánh sự thật đến nhân dân, đất nước…”.

Ngẫm lại hành trình chống tiêu cực trên đường cao tốc ĐN - QN mà thấy gian nan, ngao ngán, đôi lúc cũng mủi lòng; nhưng được cái là người dân tin yêu, gửi gắm trọng trách cho báo chí tiếp sức cho họ bước qua chặng đường nhọc nhằn, nguy hiểm để bảo vệ công lý, bảo vệ tài sản của Nhà nước…