(Thanh tra) - Một nghiên cứu quan trọng của Cơ quan Phòng, chống ma tuý và tội phạm của Liên hợp quốc (UNODC) đã chỉ ra rằng, tội phạm mạng và tham nhũng không còn là hai vấn đề riêng rẽ mà đã trở thành những yếu tố bổ trợ lẫn nhau trong tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia.
Sự kết hợp giữa tham nhũng và tội phạm mạng có thể làm mất ổn định các thể chế công, làm cho tham nhũng trở nên phổ biến và làm suy yếu sự phát triển kinh tế.
Theo UNODC, mặc dù không phải tất cả tội phạm mạng đều liên quan đến tham nhũng, nhưng có rất nhiều trường hợp hối lộ được thực hiện để tạo điều kiện cho các hoạt động tội phạm mạng.
Tham nhũng cũng làm gia tăng quản trị yếu kém và trách nhiệm giải trình công khai kém, làm xói mòn hiệu quả của việc thực thi pháp luật, làm suy yếu pháp quyền và bảo vệ hành vi phạm tội khỏi bị điều tra. Tất cả những điều này tạo điều kiện cho các nhóm tội phạm mạng có tổ chức phát triển mạnh.
Các trung tâm lừa đảo là trung tâm giao thoa giữa tham nhũng, tội phạm mạng và tội phạm có tổ chức.
Chúng là mối đe dọa toàn cầu đang gia tăng với mức độ phức tạp ngày càng cao và là một trọng tâm hành động quan trọng của UNODC, Lực lượng Đặc nhiệm tài chính về phòng, chống rửa tiền (FATF) và Tổ chức Cảnh sát hình sự quốc tế (INTERPOL), cùng nhiều tổ chức khác.
Một trung tâm lừa đảo có thể được hiểu là một hoạt động có tổ chức nhằm đánh cắp tiền hoặc thông tin thông qua sự lừa dối. Những kẻ lừa đảo thường sử dụng điện thoại, email, ứng dụng trò chuyện hoặc các chương trình trực tuyến để lừa nạn nhân và lợi dụng họ để trục lợi tài chính. Chúng triển khai một loạt chiến thuật bao gồm đánh cắp thông tin cá nhân trên mạng, các chương trình yêu đương lãng mạn và đầu tư, kết hợp công nghệ tinh vi với thao túng tâm lý.
UNODC cho hay, các trung tâm lừa đảo hoạt động trong các hệ thống có tổ chức hoặc bán cấu trúc. Hoạt động của chúng có thể mô phỏng những doanh nghiệp hợp pháp với nhân viên hoặc nhà thầu được tuyển dụng vào các vị trí khác nhau như nhân viên kỹ thuật, nhân viên hỗ trợ, nhân viên tiếp thị, nhân viên phụ trách việc nhận và thanh toán tiền cho các thành viên khác... Khi cần thiết, các kỹ năng và dịch vụ chuyên biệt được thuê thông qua các nhà cung cấp dịch vụ tội phạm mạng để hoàn thành những nhiệm vụ phức tạp hoặc mang tính kỹ thuật cao.
Nhóm tội phạm có thể sử dụng tài sản do phạm tội mà có để mua thiết bị mới và phát triển các công cụ và phương pháp công nghệ tiên tiến hơn.
Hoạt động của các trung tâm lừa đảo được tạo điều kiện thuận lợi bởi hệ thống ngân hàng ngầm và các âm mưu rửa tiền. Lợi nhuận bất hợp pháp được chuyển qua các kênh tài chính không chính thức và tài sản ảo, thường gây khó khăn cho việc truy vết và chặn tiền xuyên biên giới.
Những hệ thống này đặt ra một thách thức đáng kể đối với các nỗ lực phòng, chống rửa tiền quốc tế và củng cố lợi nhuận cũng như sức mạnh hoạt động của các nhóm tội phạm có tổ chức.
Sự gia tăng hoạt động của các trung tâm lừa đảo đã trở nên trầm trọng hơn do việc áp dụng rộng rãi hơn và những tiến bộ trong công nghệ. Phản ứng với đại dịch COVID-19 đã làm gia tăng tình trạng thất nghiệp và hoạt động trực tuyến, làm tăng nguy cơ lừa đảo của cá nhân.
Các trung tâm lừa đảo sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và video deepfake để lừa đảo nạn nhân, trong khi phần mềm dịch thuật tạo điều kiện cho phạm vi tiếp cận quốc tế rộng hơn.
Theo UNOD, các trung tâm lừa đảo ban đầu cơ bản hoạt động rải rác, chủ yếu do các tổng đài viên thực hiện, trong khi các trung tâm hiện đại tuyển dụng nhân viên có tay nghề cao, chẳng hạn như nhân viên công nghệ thông tin hoặc giám đốc bán hàng kỹ thuật số, cho thấy hoạt động của họ đã trở nên tinh vi hơn kể từ giữa những năm 2010.
UNODC cho biết rằng, có hàng trăm trung tâm lừa đảo quy mô lớn đang hoạt động và ước tính chúng tạo ra hàng chục tỷ đô la lợi nhuận hàng năm. Đông Nam Á là nơi khởi nguồn của các trung tâm lừa đảo, chúng đã xuất hiện ở một số khu vực của Campuchia, Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào, Myanmar và Philippines. Nhiều quốc gia ngoài Đông Nam Á cũng đang chứng kiến sự gia tăng đáng kể các hoạt động bất hợp pháp liên quan đến các tổ chức tội phạm mạng có liên quan đến khu vực này.
Các trung tâm lừa đảo hoạt động quy mô lớn đã được thành lập tại một số quốc gia khác ở Nam Á, Trung Đông, Tây Phi và một số đảo ở Thái Bình Dương. Có các dịch vụ rửa tiền, buôn bán và tuyển dụng liên quan ở Châu Âu, Bắc Mỹ và Nam Mỹ.
Các quốc gia, cộng đồng quốc tế đang gia tăng sự tập trung những hành động thực thi có mục tiêu vào việc triệt phá các mạng lưới hỗ trợ hoạt động lừa đảo, từ những kẻ điều hành tội phạm đến những kẻ tham nhũng bảo vệ chúng.
Vào tháng 9/2025, Bộ Tài chính Hoa Kỳ đã áp đặt lệnh trừng phạt đối với các trung tâm lừa đảo hoạt động tại Đông Nam Á. Những trung tâm này đã gây thiệt hại cho các nạn nhân tại Hoa Kỳ hơn 10 tỷ đô la Mỹ trong năm 2024. Các lệnh trừng phạt nhắm vào 3 cá nhân và 6 tổ chức có hoạt động bất hợp pháp tại Myanmar, 4 cá nhân và 6 tổ chức tại Campuchia điều hành các tổ hợp sòng bạc và có quan hệ chính trị cấp cao.
Khi ban hành lệnh trừng phạt, Bộ Tài chính Hoa Kỳ nhận định: Vi phạm nhân quyền và tham nhũng làm suy yếu các giá trị tạo nên nền tảng thiết yếu của các xã hội ổn định, an ninh và vận hành tốt; gây ra những tác động tàn phá đối với cá nhân; làm suy yếu các thể chế dân chủ; làm suy yếu pháp quyền; duy trì xung đột bạo lực; tạo điều kiện cho hoạt động của những kẻ nguy hiểm; và làm suy yếu thị trường kinh tế.
UNODC nhấn mạnh, nạn nhân của những tội phạm mạng này có khả năng xuất hiện trên toàn thế giới, mặc dù dữ liệu hiện có ghi nhận nạn nhân chủ yếu ở Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, Châu Âu, Bắc Mỹ và các khu vực khác của Châu Á. Các nạn nhân đã phải chịu những tổn thất to lớn.
Vào năm 2023, các quốc gia ở Đông Á và Đông Nam Á đã mất tổng cộng khoảng 37 tỷ đô la Mỹ do gian lận mạng, trong khi dữ liệu từ Đông Nam Á cho thấy mức độ nghiêm trọng của vấn đề khi 22% người lớn trở thành nạn nhân của lừa đảo trong năm qua, mặc dù 78% cảm thấy tự tin vào khả năng phát hiện ra chúng.
Hậu quả không chỉ dừng lại ở tổn thất tài chính, với 62% nạn nhân báo cáo họ bị căng thẳng cao và chỉ 22% có thể thu hồi được tiền bị lừa. Chỉ riêng tại Hoa Kỳ, dữ liệu của Cục Điều tra Liên bang cho thấy năm 2024, các nạn nhân nước này bị tổn thất hơn 16 tỷ đô la Mỹ, tăng 33% so với năm 2023.
Đánh giá mối đe dọa tội phạm nghiêm trọng và có tổ chức năm 2025 của Liên minh Châu Âu kết nối tội phạm có tổ chức, tham nhũng và tội phạm mạng, coi tham nhũng là "một yếu tố quan trọng tạo điều kiện cho tội phạm có tổ chức, cho phép các mạng lưới tội phạm xâm nhập vào các cơ quan/tổ chức, trốn tránh thực thi pháp luật và mở rộng ảnh hưởng của chúng trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế và xã hội".
Theo đánh giá, một phần quan trọng trong mối liên hệ giữa tham nhũng và tội phạm mạng là việc nhắm mục tiêu vào các cá nhân có quyền truy cập vào các hệ thống kỹ thuật số có thể tạo cơ hội cho tội phạm thao túng cơ sở hạ tầng kỹ thuật số cho các mục đích bất hợp pháp.
Rủi ro tham nhũng cũng liên quan đến việc các cán bộ thực thi pháp luật và các quan chức nhập cư được trả lương thấp dễ bị hối lộ, cũng như các công tố viên và thẩm phán sẵn sàng nhận hối lộ để đổi lấy việc bãi bỏ các cáo buộc, tha bổng và giảm án. Các quan chức tham nhũng cũng có thể cung cấp cho tội phạm thông tin mật về các hoạt động, cho phép chúng lẩn trốn để không bị phát hiện.
UNODC nhận định, các hoạt động của các trung tâm lừa đảo quy mô lớn không thể tồn tại nếu không có sự tiếp tay của chính quyền. Cảnh sát và cơ quan quản lý địa phương không thể xác định, kiểm tra và ngăn chặn các hoạt động lừa đảo đang diễn ra công khai. Những hình thức bảo vệ này cho phép các trung tâm tội phạm mạng trốn tránh cơ quan thực thi pháp luật và tiếp tục các hoạt động bất hợp pháp.
Nói cách khác, tham nhũng kết hợp với tội phạm có tổ chức tạo ra khoảng trống quyền lực mà các nhóm tội phạm có thể lợi dụng, tự định vị mình là những cơ quan thực thi pháp luật thay thế. Động lực này làm suy yếu các cấu trúc dân chủ, gây tổn hại đến pháp quyền và cho phép các mạng lưới tội phạm củng cố quyền lực, trốn tránh công lý và mở rộng hoạt động.
Bài 2: Tham nhũng và tội phạm mạng thúc đẩy nạn buôn bán người, rửa tiền qua cờ bạc trực tuyến
