Ảnh: Ekathimerini

Theo bình luận của Tạp chí Forbes (Mỹ), những hành động mang tính tương tác nêu trên, một mặt giúp các chuyên gia chăm sóc sức khỏe theo kịp được sự phát triển công nghệ và áp dụng những lựa chọn điều trị mới phù hợp, một mặt, cung cấp phản hồi quan trọng cho các nhà sản xuất và có những hỗ trợ ý nghĩa đối với các thử nghiệm lâm sàng. Tất nhiên, những tương tác này cũng có thể giúp tăng doanh số bán hàng của các công ty dược và thiết bị y tế. Và, không có gì sai trái trong mục tiêu thúc đẩy yếu tố lợi ích kinh tế ở đây. Tuy nhiên, một cách tiếp cận mạnh mẽ để tiếp thị các sản phẩm chăm sóc sức khỏe tiềm ẩn nguy cơ làm lu mờ các minh chứng mang tính khoa học hoặc giáo dục.

Tháng trước, Novartis - Công ty Dược phẩm và Chăm sóc sức khỏe có trụ sở tại Thụy Sỹ, cùng với các công ty con ở thời điểm hiện tại và cả trước đây, đã đạt được một loạt thỏa thuận dàn xếp với các cơ quan tư pháp của Mỹ, bao gồm: Bộ Tư pháp Mỹ (DOJ), Ủy ban Giám sát Chứng khoán Mỹ (SEC), và Đoàn Luật sư Mỹ quận phía Nam New York. Các dàn xếp này là để giải quyết cáo buộc Novartis đã có những vi phạm ở Mỹ, Hy Lạp, Hàn Quốc, Việt Nam và giải quyết các vi phạm Luật Chống kê khai lừa đảo, Luật Chống các hành vi hối lộ ở Mỹ, Đạo luật Chống tham nhũng ở nước ngoài của Mỹ.

Đa dạng các chương trình "tương tác"

Phân tích vụ việc của Novartis cho thấy, hãng dược này đã thực hiện nhiều chương trình với mục tiêu rõ ràng, đó là: Trao ưu đãi cho các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe để đổi lấy việc sử dụng và kê đơn các sản phẩm của Novartis. Điều nổi bật là sự đa dạng của các chương trình mà Novartis đã triển khai với nỗ lực vượt qua những lệnh cấm về hối lộ và đút lót.

Có thể kể đến các dạng chương trình như sau:

Tài trợ hội thảo quốc tế: Tại Hy Lạp, một công ty con của Novartis nhắm tới các chuyên gia nhãn khoa có ảnh hưởng trong việc "đầu tư", chi trả cho các cuộc hội thảo quốc tế với điều kiện rõ ràng là việc tiếp tục tài trợ sẽ phụ thuộc vào khối lượng kê đơn có tăng hay không.

Các nghiên cứu lâm sàng: Cũng là công ty con của Novartis đã thuê các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe trong một cuộc khảo sát tiếp thị để thu thập thông tin về bệnh nhân tăng huyết áp, nhưng lại mô tả như một nghiên cứu dịch tễ học. Các bác sỹ được cho là đã được trả tiền để cung cấp thông tin lâm sàng có liên quan. Họ thường gửi những biểu mẫu không đầy đủ hoặc chứa đầy lỗi, ngầm hiểu rằng, các khoản thanh toán thực sự là phần thưởng cho việc kê đơn thuốc.

Chương trình tư vấn: Tại Việt Nam, Alcon - một công ty trước đây thuộc sở hữu của Novartis - đã sử dụng một con đường truyền thống hơn để thuyết phục các bác sỹ sử dụng sản phẩm của mình. Alcon đã tiến hành trả phí tư vấn cho nhà phân phối (bên thứ 3) như một phần bồi hoàn cho những thanh toán trực tiếp của công ty đối với hàng trăm nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe.

Hội nghị bàn tròn: Một công ty con của Novartis tại Hàn Quốc đã trả tiền cho những hội nghị bàn tròn do các tạp chí y tế của bên thứ 3 tổ chức, bao gồm chi phí "thù lao" cho những người tham gia được lựa chọn bởi nhóm marketing của công ty.

Các sự kiện khách mời: Đại diện bán hàng của công ty tại Mỹ đã tổ chức các sự kiện ăn tối thường xuyên tại các nhà hàng và địa điểm giải trí đắt tiền, thường có sự tham dự của cùng một nhóm nhỏ các bác sỹ. Một trong số các bác sỹ này sẽ được trả phí để phát biểu, mặc dù thường không có hoặc có ít thảo luận về các vấn đề liên quan tới y tế.

Vậy, bằng cách nào mà những chương trình nêu trên vượt ra ngoài tầm kiểm soát? Có thể kể tới 2 yếu tố chính.

Một là, áp lực mạnh mẽ và rộng khắp về việc bán hàng. Ngân sách cho các sự kiện khách mời và thù lao là rất nhiều và mang tính bắt buộc. Việc không chi hết số tiền dành cho nội dung này là "thảm họa" đối với các đại diện bán hàng. Áp lực đặt ra rất lớn đối với người thụ hưởng của các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe, với việc các nhà quản lý luôn theo dõi chặt chẽ nguồn lợi tức đầu tư của công ty.

Thứ hai, một cơ sở hạ tầng thiếu sự tuân thủ đầy đủ, với tình trạng thường xuyên là thiếu nhân sự và các chính sách nội bộ chỉ được thực thi ở mức tối thiểu.

Dàn xếp của Novartis 

Mới đây, Bộ Tư pháp Mỹ cho biết, Novartis đã đồng ý trả khoảng 346 triệu USD để chấm dứt việc điều tra các chi nhánh của hãng vi phạm Đạo luật Chống tham nhũng ở nước ngoài.

Trong đó, chi nhánh Novartis tại Hy Lạp bị cáo buộc đã hối lộ các nhân viên tại các bệnh viện Nhà nước của Hy Lạp trong giai đoạn năm 2009 - 2010 nhằm tăng doanh số bán hàng. Novartis Hy Lạp đã đồng ý nộp phạt 225 triệu USD. 

Ngoài ra, Alcon - một đơn vị thành viên tại Việt Nam của hãng dược phẩm về mắt trước đây thuộc sở hữu của Novartis bị cáo buộc tương tự và cũng đã chấp nhận nộp phạt 8,9 triệu USD.

Cả Novartis và Alcon đều là các công ty dược phẩm của Thụy Sĩ. Năm 2011, Alcon sáp nhập với Novartis, nhưng đến năm 2019, hãng này đã tách khỏi Novartis.

Bộ Tư Pháp Mỹ cho biết thêm, trụ sở chính của Novartis tại Thụy Sĩ cũng đã đồng ý trả hơn 112 triệu USD cho Ủy ban Chứng khoán Mỹ để dàn xếp cáo buộc Novartis đã vi phạm các quy định liên quan chứng từ kế toán được quy định trong Đạo luật Chống tham nhũng ở nước ngoài của Mỹ.

Với việc chấp nhận nộp phạt, mọi điều tra đối với Novartis và Alcon chiểu theo Đạo luật Chống tham nhũng ở nước ngoài của Mỹ sẽ chính thức chấm dứt.

Theo Forbes, các biện pháp khắc phục được các cơ quan thực thi pháp luật đưa ra trong các vụ việc như của Novartis, phần lớn phù hợp với mong đợi của các chương trình tuân thủ, bao gồm: Cam kết cấp cao của ban quản trị công ty, các chính sách và thủ tục rõ ràng, mạnh mẽ, đánh giá rủi ro định kỳ, đào tạo và các yêu cầu khác. 

Bên cạnh đó, một số giới hạn đã được đưa ra để giải quyết các rủi ro về tuân thủ một cách cụ thể hơn: Công ty phải thực hiện online các chương trình có diễn giả, thay vì thực hiện trực tiếp, và có giới hạn về số tiền họ có thể chi cho quảng cáo bất kỳ sản phẩm nào.

Qua vụ việc của Novartis vừa qua, các công ty dược phẩm và chăm sóc sức khỏe cần xem xét, liệu các chương trình tiếp thị sản phẩm của chính họ có tiềm ẩn rủi ro hối lộ tương tự hay không? Nhất là trong bối cảnh cuộc khủng hoảng dịch bệnh COVID-19 hiện nay, cần bảo đảm các công ty đang thực sự nỗ lực hết mình để duy trì tính minh bạch của các hệ thống và tổ chức chăm sóc sức khỏe trên toàn thế giới.

Hoài Phương