Tình trạng thi công lộn xộn trước cổng Văn Miếu Vĩnh Phúc. Ảnh: Minh Anh

Năm 2012, tỉnh Vĩnh Phúc dành hơn 4,2ha đất tại khu gò Cháo, phường Liên Bảo, TP Vĩnh Yên để xây dựng Văn Miếu - Vĩnh Phúc. Công trình được đầu tư ban đầu 270,9 tỷ đồng với các hạng mục: Tứ trụ, Cầu đá, Nhà che bia tổng, Hồ Thiền Quang, Nhà bia hai bên Tả-Hữu, Đại thành môn, Gác chuông, Gác trống, Nhà tả vu-hữu vu, Sân hành lễ, Đền thờ chính, Đại bái, Hậu cung, Nhà làm việc Ban quản lý, hệ thống hạ tầng và sân vườn...

Sau khi hoàn thành công trình kỳ vọng sẽ tôn lên vẻ đẹp của TP Vĩnh Yên và trở thành một công trình văn hóa mang đậm giá trị nhân văn và có ý nghĩa lâu dài đối với hậu thế.

Đến ngày 1/1/2017, công trình đã được tỉnh này gắn biển chào mừng sự kiện 20 năm tái lập tỉnh, 65 năm thành lập tỉnh Vĩnh Phúc.Thế nhưng, đến nay sau 2 năm đưa vào sử dụng, người dân không khỏi phàn nàn khi công trình này xuống cấp nghiêm trọng, nhếch nhác, hoang vắng người.

Mới đây, khi trở lại công trình này, trước cổng văn miếu, các công nhân vẫn đang thi công ghép gạch vỉa hè lộn xộn.Bên ngoài cổng còn có gắn biển “Công trình chào mừng 20 năm tái lập tỉnh Vĩnh Phúc (1/1/1997-1/1/2017)”.

Bên ngoài cổng còn có gắn biển “Công trình chào mừng 20 năm tái lập tỉnh Vĩnh Phúc (01/01/1997-01/01/2017)”. Ảnh: Minh Anh

Đi sâu vào phía trong công trình này vắng lặng không một bóng người đến lạ. Đáng chú ý, bên trong văn miếu nhiều nơi xuống cấp nghiêm trọng, cỏ dại mọc um tùm. Ngay phía trong cổng là cầu đá phía dưới nước tù, đặc quánh ô nhiễm. 

Ngay phía trong cổng Văn Miếu là cầu đá, phía dưới nước tù, đặc quánh ô nhiễm. Ảnh: Minh Anh 

Tiếp đến là giếng thiền quang được ví như tấm gương soi hình bóng tiền nhân hiện về.Nhưng ngược lại hình ảnh mà chúng tôi ghi nhận được tại đây chỉ là một giếng nước vàng đục nhếch nhác, bao quanh giếng cỏ dại phủ kín.

Giếng nước Thiền Quang vàng đục nhếch nhác, bao quanh giếng cỏ dại phủ kín. Ảnh: Minh Anh 

Bên cạnh hai dãy nhà bia Tiến sĩ với 18 tấm bia phục chế trên lưng rùa khắc ghi tên tuổi, sự nghiệp, công danh của 86 vị đỗ đại khoa ngạch văn và 5 vị đại khoa ngạch võ của Vĩnh Phúc là những hố ga bật nắp toang hoác, gạch đá nhiều chỗ vỡ vụn, có hiện tượng bị lún đất…

Bên cạnh bia tiến sĩ là những hố ga và tình trạng gạch vỡ, lún đất. Ảnh: Minh Anh

Không những thế, vườn cây trang trí, cảnh quan của khu tâm linh vẫn đang ngổn ngang đất đá, nhà xưởng công trình đang thi công như một đại công trường.

Trước đó khi trả lời báo chí, ông Dương Quang Ứng, Phó Giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch (VH-TT-DL) Vĩnh Phúc, thừa nhận: “Vườn cây trang trí, cảnh quan của khu tâm linh mà không bằng cái vườn nhà. Chúng tôi đã yêu cầu nhà thầu nhổ bỏ 131 cây còi cọc, không đủ tiêu chuẩn”.

Vườn cây trang trí, cảnh quan của khu tâm linh vẫn đang ngổn ngang đất đá, nhà xưởng công trình. Ảnh: Minh Anh

Ông cũng xác nhận nhiều công trình đã bị xuống cấp, nên dù sắp hết thời hạn bàn giao nhưng Sở không dám nghiệm thu. Điển hình là hồ Thiên Quang nằm ở vị trí trung tâm từ phía cổng vào, có yếu tố phong thủy của dự án đang bị thấm nước nhưng đơn vị thi công chưa sửa chữa.

Được biết, theo quyết định phê duyệt đầu tư của chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Phúc vào tháng 10/2011, Văn Miếu được xây dựng tại Khu đô thị Hà Tiên (phường Liên Bảo, TP Vĩnh Yên) trên diện tích 4,241ha do Sở VH-TT-DL làm chủ đầu tư.

Lý do để xây dựng Văn Miếu được thể hiện trong tờ trình của Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở VH-TT-DL: “Là nơi thờ Khổng Tử, nhà tư tưởng và giáo dục lớn thời cổ đại. Các nước theo Nho giáo trước đây như Trung Quốc, Triều Tiên, Nhật Bản và Việt Nam đều xây dựng Văn Miếu...".

Ngoài ra, tại Vĩnh Phúc, khởi đầu có Văn Miếu phủ Tam Đới đời nhà Lê.Phủ này được thành lập vào niên hiệu Quang Thuận thứ 10 (năm 1469) đời Lê Thánh Tông.

Đến năm 1822, khi tên phủ Tam Đới đổi thành phủ Vĩnh Tường, Văn Miếu phủ Tam Đới chuyển giao cho Vĩnh Tường quản lý rồi trở thành Văn Miếu của tỉnh Vĩnh Yên (nay là TP Vĩnh Yên).

Trung tâm Văn hóa khoa học Văn Miếu Vĩnh Phúc cũng trở nên nhếch nhác. Ảnh: Minh Anh

Do đó, "Việc xây dựng Văn Miếu ở Vĩnh Phúc là cần thiết nhằm tái hiện, kế thừa một di tích lịch sử quan trọng; tưởng niệm các danh nhân văn hóa đạo cao đức trọng của Vĩnh Phúc và tiếp nối truyền thống hiếu học của dân tộc, của người Vĩnh Phúc”.

Được biết, chủ trương đầu tư công trình này từng gây ra nhiều tranh cãi trong bối cảnh hơn 1.000 di tích của tỉnh này, trong đó có 65 di tích quốc gia vẫn thiếu ngân sách để duy tu, bảo tồn, phải trông chờ vào nguồn xã hội hóa.

Mặt khác, công trình y tế như Bệnh viện Đa khoa tỉnh từng kéo dài nhiều năm nay do thiếu vốn ngân sách. Trách nhiệm trong quản lý, tham mưu đề xuất đầu tư và phân bổ ngân sách liên quan đến vai trò của Sở Tài chính, Sở Kế hoạch và Đầu tư cũng như HĐND tỉnh Vĩnh Phúc.
2 năm trước, công trình xây dựng Văn Miếu Vĩnh Phúc đã được làm lễ khánh thành (năm 2017) dù còn ngổn ngang. Thế rồi đến hôm nay, sau 7 năm thi công, công trình có dự toán 270,9 tỷ đồng ban đầu đã đội vốn lên thành 314 tỷ đồng mà vẫn chưa xong. Kiểm toán Nhà nước vào cuộc, dù chỉ mới “sờ” vào 4/7 công trình hoàn thiện mà đã phát hiện ra rất nhiều sai phạm yêu cầu xuất toán. Được biết, dự án Văn Miếu - Vĩnh Phúc được chia thành 7 gói thầu riêng rẽ. Hiện, 4/7 gói thầu đã hoàn thiện, được nghiệm thu và đều vượt khối lượng dự tính. Kiểm toán Nhà nước đã yêu cầu phải thu hồi, xử lý số tiền hơn 27 tỷ đồng chi sai nhưng vẫn còn bỏ ngỏ trách nhiệm người liên quan đến nay chưa được xử lý.

Trước đây, dư luận từng phản ứng đề nghị không nên đưa bài vị Khổng Tử vào thờ tại Văn Miếu - Vĩnh Phúc nay cộng với công trình xây 7 năm vẫn chưa hoàn thành, chưa được nghiệm thu nên dự án hơn 300 tỷ đồng vẫn gần như bị bỏ hoang, gây bức xúc dư luận. Dư luận đề nghị cần phải tiếp tục thanh tra, kiểm tra, làm rõ và xử lý nghiêm minh những sai phạm dẫn đến công trình kém chất lượng và lãng phí ở nơi đây.

Minh Anh