Ông Tập Cận Bình phát động chiến dịch chống tham nhũng ngay sau khi tiếp nhận quyền lực từ ông Hồ Cẩm Đào. Ảnh: Xinhua

Trong báo cáo thường niên 2013, cơ quan chống tham nhũng cấp cao nhất Trung Quốc cho biết, những báo cáo từ công chúng là một nguồn quan trọng để Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật T.Ư vào cuộc điều tra.

Báo cáo nhấn mạnh tầm quan trọng của trang thông tin của Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật T.Ư - một sáng kiến của ông Vương Kỳ Sơn (Bí thư Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật T.Ư, Ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Trung Quốc).

Trang tin trên chính thức khai trương hồi tháng 9/2013, cho phép mọi công dân bình thường khắp đất nước thông qua internet báo cáo các nghi án tham nhũng đến Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật T.Ư. Ủy ban cho biết, trung bình mỗi ngày nhận được 760 báo cáo kiểu này.

Ông Vương Kỳ Sơn xem trang thông tin này là một kênh để người dân thực thi quyền giám sát của mình - một động thái chủ chốt nhằm nâng cao hiệu quả chiến dịch chống tham nhũng trong điều kiện mới.

Trang tin chống tham nhũng đã đăng tải hàng trăm vụ việc liên quan các quan chức vi phạm kỷ luật đảng và pháp luật nhà nước, kể cả tình trạng quan chức sử dụng xe công vào mục đích riêng hoặc tiêu xài lãng phí tiền công quỹ. Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật T.Ư đã điều tra 83.000 vụ ở khu vực nông thôn và xử lý 87.000 quan chức.

Tuần trước, trong hội nghị các quan chức cấp cao, ông Tập Cận Bình yêu cầu họ nhổ tận gốc nạn tham nhũng khỏi hàng ngũ. Ông Tập từng tuyên bố không khoan nhượng với tội tham nhũng, bất kể quan tham là “hổ” hay “ruồi”.

Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật T.Ư cho biết, không lĩnh vực hoặc quan chức cấp nào nằm ngoài phạm vi cuộc chiến chống tham nhũng lần này. Một thông điệp cho thấy Trung Quốc quyết tâm đẩy đến cùng cuộc điều tra nhằm vào Ủy viên Thường vụ Bộ chính trị đã nghỉ hưu, cựu Bộ trưởng Công an Chu Vĩnh Khang.

Phép thử Chu Vĩnh Khang

Ngay sau đó, thông tin về vụ bắt giữ Chu Bân, con trai ông Chu, được báo chí tiết lộ. Báo cáo chống tham nhũng Trung Quốc 2013 dài 31.000 chữ (do Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật T.Ư công bố) nhận định, chiến dịch chống tham nhũng đã tạo nên tâm lý e sợ trong giới quan chức khi thực thi quyền lực.

Theo ông Li Chengyan, giáo sư Trường Quản lý thuộc Đại học Bắc Kinh, báo cáo của Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật T.Ư bao trùm nhiều vụ án, vấn đề gây ảnh hưởng lớn, khiến công chúng cảm thấy kết quả vụ điều tra ông Chu Vĩnh Khang sẽ sớm được công bố.

“Tháng giêng năm ngoái, khi phát động chiến dịch chống tham nhũng, Chủ tịch Tập Cận Bình tuyên bố cần bắt cả “hổ” lẫn “ruồi”. Nay mới thấy một số “hổ” nhỏ bị hạ, vậy còn “hổ” lớn thì sao? Phải có câu trả lời chứ”, ông Li nói.

Giáo sư Zhang Ming thuộc Đại học Thanh Hoa cho rằng, mục tiêu lớn hơn của ông Tập là chống tham nhũng vì lợi ích đặc biệt của đất nước hùng cường. “Cuộc điều tra ông Chu Vĩnh Khang chỉ là bước đầu tiên và chưa phải phần kết của kế hoạch này”, ông Zhang nói.

Giáo sư Bùi Mẫn Hân thuộc Trường Claremont McKenna (Mỹ) nhận định, chống tham nhũng hiện là một trong ba thách thức lớn đối với ông Tập.

Chiến dịch chống tham nhũng nhằm vào số lượng lớn các quan chức có khả năng dẫn đến sự bất mãn và chia rẽ trong tầng lớp lãnh đạo. Phép thử thực sự đối với kế hoạch của ông Tập là liệu có truy tố ông Chu hay không.

Truy tố ông Chu sẽ phá vỡ một quy tắc bất thành văn từ thời Đặng Tiểu Bình, đó là miễn truy tố các ủy viên thường vụ Bộ Chính trị đương nhiệm và đã nghỉ hưu.

Theo giáo sư Bùi, ông Tập đang rơi vào thế khó xử, nếu tuân thủ nguyên tắc này thì chiến dịch chống tham nhũng có nguy cơ đổ vỡ, nhưng nếu đẩy ông Chu vào tù, có thể hủy hoại sự gắn kết trong giới lãnh đạo hàng đầu Trung Quốc.