Thượng tướng, Thứ trưởng Bộ Công an Lê Quý Vương. Ảnh: H.G

Sáng ngày 4/9, Ủy ban Tư pháp họp phiên toàn thể lần thứ 11, thẩm tra các báo cáo của Chính phủ về công tác phòng, chống tội phạm, vi phạm pháp luật; các báo cáo công tác của Viện trưởng Viện KSND Tối cao, Chánh án TAND Tối cao.

Lợi dụng danh nghĩa doanh nghiệp để hoạt động phạm tội

Theo báo cáo của các cơ quan tư pháp, 10 tháng qua (1/10/2017 đến ngày 31/7/2018), tình hình tội phạm tuy tiếp tục được kiềm chế nhưng vẫn diễn biến phức tạp.

Thượng tướng, Thứ trưởng Bộ Công an Lê Quý Vương cho hay, hoạt động của các băng, ổ nhóm tội phạm hình sự có dấu hiệu phức tạp trở lại, có sự đan xen, gắn kết chặt chẽ giữa các lĩnh vực hình sự, kinh tế, ma túy, môi trường.

Các băng nhóm tội phạm triệt để lợi dụng danh nghĩa các doanh nghiệp để hoạt động phạm tội, nhất là liên quan đến lĩnh vực cho vay tài chính, hoạt động “tín dụng đen”, kéo theo tình trạng siết nợ, đòi nợ thuê, cưỡng đoạt tài sản, bắt giữ người trái pháp luật… diễn ra rất phức tạp tại nhiều địa phương.

Nhóm tội phạm do nguyên nhân xã hội tăng diễn ra rất phức tạp, trong đó số vụ giết người do nguyên nhân xã hội tăng 2,18%; giết người thân tăng 1,49%, nhiều vụ giết người với hành vi gây án dã man, tàn bạo…

Riêng tội phạm và vi phạm pháp luật về trật tự quản lý kinh tế đã phát hiện hơn 16 nghìn vụ; 282 vụ phạm tội, vi phạm pháp luật về tham nhũng và chức vụ (tăng 27,03%).

Nổi bật, do tiếp tục triển khai quyết liệt các biện pháp nên tham nhũng từng bước được kiềm chế, ngăn chặn, đẩy lùi, có chiều hướng thuyên giảm. Tuy nhiên, tình trạng nhũng nhiễu tiêu cực, “tham nhũng vặt” trong khu vực hành chính, dịch vụ công vẫn gây bức xúc cho người dân, doanh nghiệp.

Qua các vụ án lớn đã xử lý cho thấy, các đối tượng triệt để lợi dụng những sơ hở trong cơ chế, chính sách để thông đồng, tạo ra các “nhóm lợi ích”, hoặc móc ngoặc giữa khu vực nhà nước và doanh nghiệp tạo “sân sau”, “công ty gia đình”, dùng ảnh hưởng của mình để đấu thầu cho các dự án, thâu tóm đất công; cho vay sai nguyên tắc, thế chấp vòng vo, rút tiền của nhà  nước, gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng.

Các cơ quan chức năng đã khởi tố 1.247 vụ, 1.818 bị can phạm các tội xâm phạm trật tư quản lý kinh tế (tăng 68,06% vụ và 42,03 bị can so với cùng kỳ năm 2017); 264 vụ, 530 bị can phạm tội tham nhũng và các vi phạm khác về chức vụ (tăng 27,54% vụ, 8,38% bị can).

"Nhiều vụ việc, vụ án tham nhũng, kinh tế nghiêm trọng, kể cả những vụ việc tồn tại từ nhiều năm trước đã được phát hiện, điều tra, xử lý nghiêm minh, công khai, đúng pháp luật, được nhân dân rất hoan nghênh, đồng tình ủng hộ", Thượng tướng Lê Quý Vương nói.

Điển hình như các vụ án Phạm Công Danh, Hà Văn Thắm, Giang Kim Đạt, Đinh La Thăng, Trịnh Xuân Thanh, Phan Văn Anh Vũ (Vũ nhôm), Đinh Ngọc Hệ (Út trọc)…

Công tác kê biên, thu hồi tài sản bị thiệt hại có chuyển biến tích cực, một số vụ án tham nhũng, kinh tế nghiêm trọng đạt khá cao. Từ năm 2017 đến nay, đã thu hồi tài sản kinh tế gần 24.000 tỷ đồng (tăng 44,84%) và tài sản tham nhũng gần 2.700 tỷ đồng (đạt 38,76%).

Tội phạm tham nhũng, chức vụ được phát hiện tăng

Báo cáo của Viện KSND Tối cao cũng cho thấy, một số nhóm tội phạm được phát hiện khởi tố, tiếp tục tăng như tội phạm về tham nhũng, chức vụ (22,8%), tội phạm về ma túy (11,2%), tội phạm về trật tự xã hội (0,8%).

“Đã khởi tố nhiều vụ án tham nhũng, kinh tế đặc biệt nghiêm trọng, trong đó, có sự cấu kết giữa chủ doanh nghiệp và cán bộ cơ quan Nhà nước để thực hiện hành vi chiếm đoạt, có vụ án liên quan đến cán bộ cấp cao của Đảng và Nhà nước”, ông Bùi Mạnh Cường, Phó Viện trưởng Viện KSND Tối cao cho biết.

Nhiều vụ án về ma túy đặc biệt nghiêm trọng tiếp tục được phát hiện. Từ đó thấy, xuất hiện nhiều loại ma túy mới, trong đó có chất ma túy tuyệt đối cấm sử dụng trong y học và đời sống xã hội.

Các tranh chấp dân sự, khiếu kiện hành chính tiếp tục tăng, tính chất ngày càng phức tạp. Viện Kiểm sát địa phương đã thụ lý kiểm sát theo thủ tục sơ thẩm 331.958 vụ, việc dân sự, tăng 31,1%.

Từ ngày 1/10/2017 đến ngày 31/7/2018, các tòa án (TA) đã giải quyết được 354.145 vụ việc trong tổng số 475.610 vụ việc đã thụ lý (đạt tỷ lệ 74,5%).

Riêng các vụ án kinh tế, tham nhũng được dư luận xã hội quan tâm, các TA đã xét xử sơ thẩm 157 vụ với 398 bị cáo. So với cùng kỳ năm trước, số vụ án tham nhũng được đưa ra xét xử tăng 12 vụ với 70 bị cáo.

Trong số 398 bị cáo phạm tội tham nhũng được đưa xét xử, các TA cấp sơ thẩm đã tuyên phạt tù chung thân và tử hình đối với 9 bị cáo; xử phạt tù từ 15 đến 20 năm đối với 19 bị cáo; tù từ trên 7 năm trở xuống đối với 147 bị cáo, xử phạt tù nhưng cho hưởng án treo đối với 76 bị cáo, còn lại là các hình phạt khác.  

“Nhìn chung, việc xét xử các vụ án hình sự bảo đảm đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, chưa phát hiện trường hợp nào trong 10 tháng qua kết án oan người không có tội; đã đưa ra xét xử kịp thời, nghiêm minh nhiều vụ án kinh tế, tham nhũng lớn”, ông Nguyễn Văn Du, Phó Chánh án TAND Tối cao nhấn mạnh.

Cũng theo ông Du, hình phạt mà TA áp dụng đối với các bị cáo tương xứng với tính chất, mức độ hành vi phạm tội, đúng quy định của pháp luật, đáp ứng được yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm trong tình hình hiện nay.

Các hội đồng xét xử đều cân nhắc kỹ lưỡng, đánh giá thận trọng khi xem xét cho bị cáo hưởng án treo; việc dùng các hình phạt không phải là hình phạt tù bảo đảm có căn cứ, đúng quy định của pháp luật.

Hương Giang