Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu bày tỏ quan điểm đồng tình mở rộng hình thức tố cáo. Ảnh: Văn Bình

Sáng ngày 7/2, tại phiên họp thứ 21, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến một số vấn đề lớn còn ý kiến khác nhau về dự án Luật Tố cáo (sửa đổi).

“Chặt” điều kiện, ngăn lạm dụng hình thức tố cáo mới

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Khắc Định, việc tố cáo qua thư điện tử, fax, điện thoại thực chất cũng chỉ là các phương thức thể hiện khác nhau của 2 hình thức tố cáo mà dự thảo luật đã quy định là tố cáo bằng đơn và tố cáo trực tiếp.

“Hiện nay việc ứng dụng công nghệ thông tin đã trở nên phổ biến trong hầu hết các lĩnh vực của đời sống xã hội và trong quản lý Nhà nước. Do đó, không nên giới hạn hình thức thể hiện của đơn chỉ có văn bản giấy, hình thức thể hiện của tố cáo trực tiếp chỉ là gặp mặt trình bày bằng lời nói”, ông Định nói.

Trên cơ sở tiếp thu ý kiến đa số đại biểu Quốc hội, Thường trực Ủy ban Pháp luật và cơ quan soạn thảo là Thanh tra Chính phủ đã thống nhất mở rộng hình thức tố cáo.

Theo đó, Điều 18 của dự thảo luật quy định: Văn bản tố cáo gồm bản giấy, bản fax, thư điện tử.

Còn tố cáo bằng lời nói gồm: Người tố cáo trình bày trực tiếp bằng lời nói tại cơ quan, tổ chức có thẩm quyền hoặc với cá nhân có thẩm quyền; tố cáo qua điện thoại với cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền”.

Dự thảo luật cũng bổ sung các quy định chặt chẽ hơn về quy trình tiếp nhận tố cáo.

Đó là, quy định cụ thể về các điều kiện để tiếp nhận tố cáo tương ứng với từng hình thức; xác định trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền giải quyết tố cáo phải công khai địa chỉ trụ sở làm việc, hòm thư điện tử (email), điện thoại, số fax để người tố cáo gửi tố cáo đến đúng địa chỉ.

Cùng với đó, xác định trách nhiệm của cơ quan có thẩm quyền giải quyết tố cáo trong việc kiểm tra, xác minh điều kiện thụ lý tố cáo trước khi quyết định thụ lý hay không thụ lý tố cáo.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Khắc Định

Ông Định cho hay, trong hồ sơ giải quyết vụ việc tố cáo phải bao gồm báo cáo hoặc biên bản kiểm tra, xác minh họ, tên, địa chỉ người tố cáo, biên bản làm việc trực tiếp với người tố cáo để xác minh nội dung tố cáo (nếu có).

Dự thảo luật còn bổ sung quy định nghiêm cấm đối với các hành vi cố ý tố cáo sai sự thật, sử dụng họ, tên của người khác để tố cáo hay lợi dụng việc tố cáo để tuyên truyền chống Nhà nước, xâm phạm lợi ích của Nhà nước; xuyên tạc, vu khống, gây rối an ninh, trật tự công cộng, xúc phạm danh dự, nhân phẩm, uy tín của người khác.

“Đây là các quy định nhằm ngăn chặn việc lạm dụng các hình thức tố cáo mới được ghi nhận để tố cáo tràn lan, thiếu căn cứ, lợi dụng quyền tố cáo để xâm hại quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân”, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật nhấn mạnh.

Tố cáo qua điện thoại phải rõ nhân thân, nội dung

Cho ý kiến, đồng tình mở rộng tố cáo qua fax, thư điện tử, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển băn khoăn việc được tố cáo qua điện thoại.

“Cần cần nhắc vì tố cáo qua điện thoại độ tin cậy không cao. Ngay như Công an 113 tiếp nhận thông tin để xử lý nhiều khi nhận được thông tin không chính xác, báo như thế nhưng không phải. Cho nên, không nên quy định tố cáo qua điện thoại với cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền mà tố cáo bằng lời nói thì phải trực tiếp để đảm bảo xác định độ chính xác nội dung tố cáo”, ông Phùng Quốc Hiển nêu.

Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển

Cùng quan điểm, Trưởng Ban Dân nguyện Nguyễn Thanh Hải đặt vấn đề, tố cáo qua điện thoại bằng tin nhắn có được không? Cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xác định như thế nào. Như cơ quan tôi giao 1 chuyên viên tiếp nhận điện thoại hay phải là Trưởng ban, Phó Ban.

“Bây giờ thời đại công nghệ 4.0 rồi, việc tố cáo qua các hình thức khác như thư điện tử, điện thoại là cần thiết.  Nhưng nếu mở rộng hình thức tố cáo thì phải quy định hết sức đầy đủ, chi tiết, nếu không vô hình chung chúng ta sẽ vi phạm các quy định trong luật”, bà Hải nói.

Cũng băn khoăn quy định tố cáo qua điện thoại, theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh, thực tế có những người dùng sim rác thông tin đến cơ quan Nhà nước với mục đích đánh “trận giả”. Cho nên, bổ sung thì phải có “vết”, có bằng chứng để có cơ sở xác minh.

Làm rõ băn khoăn, Chủ nhiệm Nguyễn Khắc Định nêu, mỗi cơ quan có một số điện thoại để tiếp nhận tố cáo, công dân phải gọi vào số đó để tố cáo. Khi tiếp nhận cơ quan phải ghi chép lại như khi người dân đến tố cáo trực tiếp. Sau đó, phải tiến hành xác minh.

“Qua một thủ tục xác minh, xác định rõ nhân thân (họ tên, địa chỉ), rõ vấn đề, rõ nội dung tố cáo thì mới có quyết định thụ lý giải quyết tố cáo, khi đó mới phát sinh quyền nghĩa vụ giữa cơ quan thụ lý, người tố cáo và người bị tố cáo”, ông Định cho biết.

Cũng theo ông Định, Ủy ban Pháp luật sẽ tiếp tục phối hợp với Thanh tra Chính phủ để quy định cụ thể, chi tiết hơn trong luật.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đánh giá, việc bổ sung các hình thức tố cáo được quy định tại Điều 18 dự thảo luật, rồi liên kết đến Điều 19 đã bảo đảm tính chặt chẽ, khả thi, phù hợp với điều kiện thực tiễn hiện nay khi các phương tiên giao tiếp qua công nghệ thông tin phổ biến và thuận lợi.

Kết luận nội dụng này, theo Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu, hình thức tố cáo không phải là vấn đề mới, đây là những quy định của pháp luật hiện hành và thực tế các hình thức này được áp dụng rất phổ biến.

Ông Lưu nhấn mạnh, vấn đề mới trong dự thảo Luật là quy định thêm những điều kiện chặt chẽ hơn để tránh tố cáo tràn làn.  Như tố cáo bằng điện thoại thì cũng phải nói rõ họ tên, địa chỉ, số điện thoại, nơi cư trú, nơi làm việc, nội dung tố cáo…

Ủy ban Thường vụ Quốc hội yêu cầu, sau phiên họp này, Ủy ban Pháp luật và Thanh tra Chính phủ tiếp tục phối hợp để hoàn chỉnh dự án luật, xin ý kiến đại biểu Quốc hội. Nếu có vấn đề gì lớn thì báo cáo trong phiên họp sau.

(Dự thảo Luật Tố cáo - Điều 19: Tiếp nhận tố cáo)

1. Trường hợp tố cáo được thực hiện bằng văn bản thì trong văn bản tố cáo phải ghi rõ ngày, tháng, năm tố cáo; họ, tên, địa chỉ, số chứng minh nhân dân, căn cước công dân hoặc hộ chiếu của người tố cáo; nội dung tố cáo. Trường hợp nhiều người cùng tố cáo bằng văn bản thì trong văn bản phải ghi rõ họ, tên, địa chỉ, số chứng minh nhân dân, căn cước công dân hoặc hộ chiếu của từng người tố cáo; họ, tên, địa chỉ của người đại diện cho những người tố cáo.

Đối với tố cáo bằng văn bản giấy còn phải có chữ ký hoặc điểm chỉ của người tố cáo; đối với tố cáo bằng bản fax, thư điện tử còn phải có số điện thoại liên hệ của người tố cáo.

2. Trường hợp người tố cáo đến tố cáo trực tiếp bằng lời nói thì người tiếp nhận hướng dẫn người tố cáo viết thành văn bản tố cáo hoặc người tiếp nhận ghi lại việc tố cáo bằng văn bản và yêu cầu người tố cáo ký tên hoặc điểm chỉ xác nhận vào văn bản, trong đó ghi rõ nội dung theo quy định tại khoản 1 Điều này. Trường hợp nhiều người tố cáo thì người tiếp nhận hướng dẫn người tố cáo cử đại diện để trình bày nội dung tố cáo.

3. Trường hợp tố cáo qua điện thoại, người tiếp nhận có trách nhiệm hướng dẫn người tố cáo và ghi lại những thông tin sau: thời gian tiếp nhận tố cáo; họ, tên, địa chỉ, số điện thoại, số chứng minh nhân dân, căn cước công dân hoặc hộ chiếu của người tố cáo; thời gian, địa điểm xảy ra vụ việc; tóm tắt diễn biến vụ việc; các thông tin khác có liên quan.

4. Cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền giải quyết tố cáo phải công khai địa chỉ trụ sở làm việc, hòm thư điện tử (email), điện thoại, số fax để tiếp nhận tố cáo. Người tố cáo có trách nhiệm tố cáo bằng văn bản hoặc bằng lời nói đến đúng địa chỉ tiếp nhận tố cáo mà cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền giải quyết tố cáo đã công bố công khai..

Thảo Nguyên