(Thanh tra) - Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là người ký sắc lệnh khai sinh ra lực lượng Thanh tra Việt Nam mà Người còn dành sự quan tâm đặc biệt đến ngành Thanh tra, với những lời huấn thị quý báu. Nhớ lời Bác dạy năm xưa, mỗi cán bộ, công chức ngành xem đây là di sản tinh thần thiêng liêng, là nền tảng lý luận, kim chỉ nam cho mọi hoạt động.
Từ năm 1945 đến năm 1969, với cương vị là người lãnh đạo cao nhất của Đảng và Nhà nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký 38 sắc lệnh liên quan đến tổ chức, cán bộ và công tác thanh tra. Điều này không chỉ khẳng định vai trò của Thanh tra trong công cuộc bảo vệ, giải phóng và xây dựng đất nước, mà còn cho thấy sự quan tâm và coi trọng đặc biệt của Hồ Chủ tịch, tạo những điều kiện thuận lợi cho công tác thanh tra.
Sau Sắc lệnh số 64/SL ngày 23/11/1945 thành lập Ban Thanh tra Đặc biệt và Sắc lệnh số 80/SL ngày 31/12/1945 cử các ông Bùi Bằng Đoàn và Cù Huy Cận vào Ban Thanh tra Đặc biệt, Hồ Chủ tịch đã gặp gỡ và giao nhiệm vụ cho 2 ông. Người căn dặn: “Ban Thanh tra không cần nhiều người, lúc này 2 người là đủ. Một vị cao tuổi và là vị quan có tiếng liêm khiết của triều đình cũ, là cụ Bùi; một người thanh niên hăng hái mà cả nước ai cũng biết là chú. Người già, người trẻ dựa vào nhau mà làm việc, nhất định việc thanh tra sẽ làm tốt và cần làm ngay”.
Lời dặn của Bác ngắn gọn, giản dị, nhưng chất chứa nhiều ý nghĩa, đặc biệt trong công tác tổ chức cán bộ, nhấn mạnh sự tinh, gọn, hiệu quả mà việc thanh tra cần làm; đồng thời cô đọng những phẩm chất hàng đầu mà người thanh tra cần có, đó là: Liêm khiết, uy tín, hăng hái đi đầu. Lời dặn ấy tiếp tục soi sáng cho chặng đường của ngành Thanh tra hôm nay, trong việc sắp xếp hệ thống cơ quan thanh tra, lựa chọn, bổ nhiệm cán bộ, đáp ứng yêu trong giai đoạn phát triển mới, hướng tới bộ máy ngành Thanh tra tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả.
Những năm đầu hoạt động của Thanh tra Việt Nam mang đậm dấu ấn chỉ đạo trực tiếp của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Người không những đề ra những nhiệm vụ, xây dựng nền móng, tư tưởng, lý luận của Thanh tra Việt Nam mà còn hết sức chú trọng đội ngũ những người làm công tác thanh tra. Từ quan điểm người làm công tác thanh tra phải có uy tín và danh vọng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trực tiếp lựa chọn những người xứng đáng vào cương vị lãnh đạo thanh tra.
Nhìn vào danh sách cán bộ lãnh đạo, có thể khẳng định Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dành cho công tác thanh tra một vị trí xứng đáng trong bộ máy chính quyền của Nhà nước ta.
3 lần đến dự hội nghị tổng kết công tác thanh tra toàn miền Bắc (các năm 1957, 1960, 1961), Người đã có những phát biểu sâu sắc mà mỗi cán bộ thanh tra hôm nay đều thuộc nằm lòng.
Tháng 4/1957, tại Hội nghị cán bộ thanh tra đầu tiên được triệu tập kể từ khi Ban Thanh tra Trung ương của Chính phủ được thành lập, Chủ tịch Hồ Chí Minh dặn dò, “cán bộ thanh tra giúp trên hiểu biết tình hình địa phương và cấp dưới, đồng thời cũng giúp cho các địa phương kịp thời sửa chữa, uốn nắn nếu làm sai, hoặc làm chậm”.
Bác đã chỉ rõ thái độ, phẩm chất của người thanh tra là phải có đạo đức cách mạng, hiểu nhân tình thế cố và phải gương mẫu. Bác căn dặn: “Cán bộ thanh tra như cái gương cho người ta soi mặt, gương mờ thì không soi được”... Người cũng nhắc nhở cán bộ thanh tra “phải cố gắng học tập, học cái hay, tránh cái dở, trau dồi đạo đức cách mạng, nâng cao trình độ chuyên môn để làm việc cho tốt”.
Câu nói của Người với cán bộ thanh tra tại hội nghị năm 1957: "Thanh tra là tai mắt của trên, là người bạn của dưới" đã trở thành khẩu hiệu và phương châm hoạt động của toàn ngành trong suốt chiều dài lịch sử vẻ vang.
Tại Hội nghị cán bộ thanh tra toàn miền Bắc năm 1960, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhắc tới nạn lãng phí cùng với tệ tham ô và chỉ rõ nguyên nhân "là do bệnh quan liêu, mệnh lệnh trong công tác của các cấp lãnh đạo ở các cơ quan Nhà nước gây ra...". Người nhấn mạnh: "Nếu không kiên quyết chống bệnh quan liêu, mệnh lệnh, lãng phí, tham ô, thì nó sẽ cản trở, phá hoại ta tiến lên chủ nghĩa xã hội".
Tháng 2/1961, Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp tục có dịp nói chuyện với Hội nghị cán bộ thanh tra toàn miền Bắc, Người nhấn mạnh: “Thanh tra là nhiệm vụ vẻ vang và quan trọng, nó theo dõi, xem xét chấp hành đúng đắn đường lối, chính sách, nghị quyết, chỉ thị của Đảng và Chính phủ...”.
Những quan điểm, tư tưởng nêu trên của Hồ Chủ tịch đã được quán triệt, thể hiện sâu sắc trong các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, pháp luật của Nhà nước ta từ trước tới nay.
Trong đó, Luật Thanh tra năm 2025 nêu rõ mục đích của hoạt động thanh tra là “nhằm phát hiện hạn chế, bất cập trong cơ chế quản lý, chính sách, pháp luật để kiến nghị với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền có giải pháp, biện pháp khắc phục; phòng ngừa, phát hiện và xử lý hành vi vi phạm pháp luật; giúp cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện đúng quy định của pháp luật; phát huy nhân tố tích cực; góp phần kiểm soát quyền lực; nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động quản lý Nhà nước; bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân”.
Một trong những nhiệm vụ quan trọng của công tác thanh tra, đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh nhiều lần nhấn mạnh là công tác xét khiếu nại, tố giác. Trong bài nói chuyện với Hội nghị cán bộ thanh tra toàn miền Bắc năm 1960, Người chỉ rõ: "Nhiệm vụ của các Ban Thanh tra là phải làm cho nghiêm chỉnh, hợp thời, làm sớm chừng nào hay chừng ấy, đồng bào có oan ức, có thắc mắc mới khiếu nại. Ta giải quyết tốt các việc khiếu nại, đồng bào mới thấy Đảng và Chính phủ quan tâm, lo lắng đến họ, do đó mối quan hệ giữa quần chúng Nhân dân với Đảng và Chính phủ được củng cố tốt hơn”.
Nhắc lại lời của Bác năm xưa, trong buổi làm việc với Đảng ủy Thanh tra Chính phủ về công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo của người dân ngày 17/3/2025, Tổng Bí thư Tô Lâm đã đề nghị các cấp ủy đảng, chính quyền phải thấm nhuần, thực hiện đầy đủ lời căn dặn của Bác, đồng thời giao nhiệm vụ cụ thể, phải tập trung giải quyết dứt điểm hơn 200 vụ khiếu kiện phức tạp, kéo dài lên Trung ương trong quý II năm 2025, không để phát sinh "điểm nóng" về an ninh trật tự; đồng thời rà soát, thực hiện đồng bộ các biện pháp giải quyết ngay từ cơ sở, hạn chế tối đa việc phát sinh các vụ việc mới lên Trung ương.
Thấm nhuần và nghiêm túc thực hiện chỉ đạo, Thanh tra Chính phủ đã triển khai thành công "Chiến dịch 90 ngày đêm" đôn đốc, kiểm tra, hướng dẫn 53 địa phương rà soát, xử lý 226 vụ việc khiếu nại, tố cáo phức tạp với kết quả ấn tượng. Và với tinh thần đó, đang tiếp tục rà soát 210 vụ việc theo danh sách Bộ Công an kiến nghị, bằng quyết tâm cao, trách nhiệm lớn, thái độ vì dân, phục vụ Nhân dân, qua đó làm tăng thêm uy tín của ngành Thanh tra, cũng như củng cố niềm tin của Nhân dân với Đảng và Chính phủ…
Kỷ niệm 80 năm Ngày Truyền thống ngành Thanh tra Việt Nam, toàn ngành tiếp tục nỗ lực thi đua học tập và làm theo lời Bác từ những điều giản dị nhất, góp phần xây dựng ngành Thanh tra trong sạch, lớn mạnh, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, xứng đáng “là tai mắt của trên, là người bạn của dưới".
