(Thanh tra) - Từ "lắng nghe để hiểu dân nói gì" đến "hành động để dân thấy chính quyền làm gì", quy trình 3 bước cùng tinh thần "gần dân - hiểu dân - hành động vì dân" đang giúp công tác tiếp công dân tại tỉnh Quảng Ninh chuyển từ hình thức sang thực chất, trở thành điểm sáng trong quản trị địa phương và biểu tượng của một chính quyền kiến tạo, phục vụ khi mô hình chính quyền 2 cấp đi vào vận hành.
Trong bối cảnh chính quyền 2 cấp mới được vận hành tại Quảng Ninh, công tác tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo trở thành một trong những nhiệm vụ trọng tâm nhằm củng cố niềm tin của Nhân dân và tăng cường hiệu lực quản lý Nhà nước.
Với hơn 10 năm gắn bó, ông Vũ Văn Chiến, Trưởng ban Tiếp công dân tỉnh Quảng Ninh, không chỉ chứng kiến mà còn trực tiếp đề xuất nhiều đổi mới, trong đó có quy trình tiếp công dân 3 bước được kỳ vọng tạo chuyển biến mạnh về chất lượng phục vụ và tính minh bạch.
Báo Thanh tra có cuộc trao đổi với ông Chiến xung quanh thực trạng, giải pháp, và những đổi mới trong tư duy hành động, để công tác tiếp công dân thật sự trở thành kênh đối thoại và củng cố niềm tin Nhân dân.
Ông Chiến nói về thực trạng và những vấn đề đặt ra trong công tác tiếp công dân: "Tiếp công dân không chỉ là nhiệm vụ hành chính thường xuyên, mà là kênh đối thoại trực tiếp, hiệu quả nhất để lắng nghe và giải quyết bức xúc của người dân. Qua đó, củng cố niềm tin Nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng, chính quyền".
+ PV: Thưa ông, vì sao ông cho rằng công tác tiếp công dân có vai trò đặc biệt quan trọng trong hệ thống chính trị hiện nay?
Ông Vũ Văn Chiến: Theo tôi, công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo không chỉ là một nhiệm vụ chính trị đơn thuần mà còn là biểu hiện sinh động nhất của nguyên tắc "dân là gốc" mà Đảng và Nhà nước ta luôn kiên định. Mỗi lá đơn, mỗi lời phản ánh của người dân không chỉ là một vụ việc cần giải quyết, mà còn là một câu chuyện, một nỗi niềm, một kỳ vọng mà người dân gửi gắm vào chính quyền. Đây chính là kênh trực tiếp và hiệu quả nhất để người đứng đầu các cấp có thể lắng nghe, thấu hiểu tâm tư, nguyện vọng chính đáng của bà con.
Tiếp công dân phải được nhìn nhận là một kênh đối thoại trực tiếp, hiệu quả nhất, giúp chúng ta giải quyết những bức xúc ngay tại cơ sở, từ đó củng cố niềm tin của Nhân dân và xây dựng một chính quyền thực sự là kiến tạo, phục vụ, gần dân, vì dân.
Việc giải quyết kịp thời những mâu thuẫn, tranh chấp ngay từ cơ sở không chỉ giữ vững ổn định xã hội mà còn thể hiện rõ bản chất ưu việt của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa: Một Nhà nước thực sự "của dân, do dân, vì dân". Khi chúng ta làm tốt công tác này, đó cũng là lúc chúng ta củng cố vững chắc niềm tin của Nhân dân, khẳng định sự công bằng, minh bạch và tính thượng tôn pháp luật của bộ máy hành chính, từ đó tạo nên sự đồng thuận xã hội bền vững.
+ PV: Thực tiễn triển khai công tác này tại Quảng Ninh trong thời gian qua cho thấy những kết quả gì?
- Ông Vũ Văn Chiến: Tại Quảng Ninh, chúng tôi đã chứng kiến những việc làm rất đáng mừng. Tỉnh ủy và UBND tỉnh luôn dành sự quan tâm đặc biệt, chỉ đạo sát sao và quán triệt nghiêm túc các quy định của Trung ương. Nhờ đó, từ nhận thức đến hành động của người đứng đầu các cấp ủy, chính quyền, từ tỉnh đến xã, đều có sự chuyển biến rõ rệt. Điều này đã giúp công tác tiếp công dân thực sự phát huy hiệu quả, không chỉ góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, nền tảng cho sự bình yên, hạnh phúc của mỗi gia đình mà còn là động lực quan trọng thúc đẩy kinh tế, xã hội của tỉnh phát triển một cách bền vững.
+ PV: Tuy vậy, theo ông, công tác này vẫn còn những tồn tại, hạn chế?
- Ông Vũ Văn Chiến: Đúng là như vậy. Dù đã có nhiều chuyển biến tích cực, nhưng chúng tôi vẫn nhận thấy một số hạn chế cần khắc phục, đặc biệt là trong hình thức tiếp công dân trực tuyến giữa cấp tỉnh và cấp xã.
Đầu tiên, là sự phối hợp giữa các cấp đôi khi còn chưa thực sự chủ động và nhịp nhàng. Thời gian chuẩn bị cho các buổi tiếp thường khá gấp, khiến cho việc xác minh thông tin, chuẩn bị hồ sơ còn gặp nhiều lúng túng, dễ khiến người dân cảm thấy phiền hà, mất thời gian.
Khi lãnh đạo các cấp trực tiếp lắng nghe, đối thoại một cách minh bạch, công khai, điều đó sẽ tạo ra sự đồng thuận lớn trong xã hội, giúp hóa giải những bức xúc, và từ đó củng cố thêm mối quan hệ gắn bó, gần gũi giữa Đảng, chính quyền với Nhân dân.
Thứ hai, chúng ta vẫn còn tình trạng công dân gửi đơn khiếu nại, tố cáo vượt cấp. Nhiều vụ việc lẽ ra thuộc thẩm quyền giải quyết của cấp xã, nhưng bà con lại gửi thẳng lên cấp tỉnh. Điều này không chỉ gây áp lực lớn cho Trụ sở tiếp công dân tỉnh, mà còn vô hình trung làm giảm đi động lực và trách nhiệm của cấp dưới trong việc giải quyết vấn đề ngay tại địa phương, đi ngược lại tinh thần giải quyết vấn đề từ gốc.
Thứ ba, năng lực của một số cán bộ cơ sở còn chưa đồng đều, dẫn đến chất lượng giải quyết vụ việc chưa thực sự cao. Việc theo dõi, đôn đốc thực hiện các kết luận cũng còn thiếu chặt chẽ, đôi khi kéo dài, khiến vụ việc không được giải quyết dứt điểm. Những hạn chế này không chỉ lãng phí nguồn lực của Nhà nước mà còn tiềm ẩn nguy cơ làm giảm sút niềm tin của người dân vào cơ quan công quyền, điều mà chúng ta phải tránh.
+ PV: Ông có thể chia sẻ thêm về trách nhiệm của người đứng đầu trong bối cảnh này?
- Ông Vũ Văn Chiến: Tôi luôn tin và đã thấy rằng trách nhiệm của người đứng đầu trong công tác này là hết sức quan trọng, mang tính quyết định. Người đứng đầu chính là bộ mặt của chính quyền, là người đại diện cho sự cam kết phục vụ Nhân dân. Như Quy định số 11 của Bộ Chính trị đã nhấn mạnh, người đứng đầu phải trực tiếp tiếp dân, đối thoại và xử lý những phản ánh, kiến nghị của bà con. Nếu người đứng đầu không thực sự gương mẫu, không quyết liệt vào cuộc, không lắng nghe tập trung bằng cả tấm lòng và giải quyết thấu tình bằng cả sự hiểu biết và trách nhiệm, thì cấp dưới sẽ thiếu đi động lực, và quan trọng hơn, người dân sẽ dần mất đi niềm tin.
Ngược lại, khi lãnh đạo các cấp trực tiếp lắng nghe, đối thoại một cách minh bạch, công khai, điều đó sẽ tạo ra sự đồng thuận lớn trong xã hội, giúp hóa giải những bức xúc, và từ đó củng cố thêm mối quan hệ gắn bó, gần gũi giữa Đảng, chính quyền với Nhân dân. Đó là mối quan hệ mà ở đó, người dân tin tưởng, ủng hộ và cùng chung sức xây dựng cộng đồng.
+ PV: Vậy theo ông, đâu là điểm mấu chốt để nâng cao chất lượng tiếp công dân trong thời gian tới?
- Ông Vũ Văn Chiến: Để nâng cao chất lượng công tác tiếp công dân trong thời gian tới, theo tôi, có hai điểm mấu chốt cần tập trung, đó là giải quyết vấn đề từ gốc và ứng dụng công nghệ để phục vụ tốt hơn.
Thứ nhất, chúng ta phải phân định rõ ràng thẩm quyền và đề cao trách nhiệm của cấp cơ sở. Cấp xã, phường, đặc khu phải là nơi chủ động giải quyết các vụ việc ngay từ khi mới phát sinh, không để tình trạng "đùn đẩy" hay "chờ cấp trên". Chỉ khi đó, chúng ta mới hạn chế được tình trạng khiếu kiện vượt cấp, đồng thời giảm bớt gánh nặng cho cấp tỉnh, giúp cấp tỉnh tập trung vào những vấn đề mang tính chiến lược hơn.
Thứ hai, cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin vào giải quyết nhiệm vụ thực tế hàng ngày, vào quản lý hồ sơ, kết nối trực tuyến. Công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo không chỉ giúp chúng ta làm việc nhanh chóng, chính xác, minh bạch hơn mà còn tạo thuận lợi tối đa cho người dân, giúp họ dễ dàng tiếp cận thông tin, theo dõi quá trình giải quyết vụ việc của mình. Đây chính là cách chúng ta xây dựng một chính quyền thực sự gần dân, vì dân trong thời đại số.
Tóm lại, tiếp công dân phải được nhìn nhận là một kênh đối thoại trực tiếp, hiệu quả nhất, giúp chúng ta giải quyết những bức xúc ngay tại cơ sở, từ đó củng cố niềm tin của Nhân dân và xây dựng một chính quyền thực sự là kiến tạo, phục vụ, gần dân, vì dân.
Kỳ 2: Quy trình 3 bước để nâng cao hiệu quả tiếp công dân
