Đi tìm nguyên nhân một dự án làm hàng chục cán bộ bị khởi tố?

Cấp dự án rồi… phải thu hồi vì không phù hợp…

Như Báo Thanh tra đã phản ánh trước đó, ngày 27/4/2009, UBND tỉnh Lào Cai đã cấp Giấy chứng nhận đầu tư số 12121000138 cho của Công ty TNHH Xây dựng, thương mại Lilama (Cty Lilama) để thực hiện dự án khách sạn, nhà hàng tại thôn 2 xã Đồng Tuyển, TP Lào Cai trên diện tích 37.700m² với tổng vốn đầu tư là 25,4 tỷ đồng.

Đến ngày 9/9/2009, Công ty TNHH Một thành viên Apatit Việt Nam (Cty Apatit) đã có Công văn số 80 gửi Sở Tài nguyên và Môi trường (TNMT), UBND tỉnh Lào Cai để báo cáo và đề nghị sự việc.

Nội dung công văn cho biết: Cty Apatit nhận được Công văn số 21/VB-ĐN ngày 15/5/2009 (công văn gửi đến công ty ngày 31/8/2009) về việc đề nghị xin nhập quặng apatit của Cty Lilama khi thi công san gạt mặt bằng thực hiện dự án đầu tư xây dựng nhà hàng, khách sạn tại địa điểm thôn 2 xã Đồng Tuyển, TP Lào Cai, tỉnh Lào Cai.

Sau khi nghiên cứu hồ sơ dự án của Cty Lilama gửi Cty Apatit và kiểm tra tại thực địa, Cty Apatit xin báo cáo UBND tỉnh, Sở TNMT như sau: Lô đất Cty Lilama được cấp phục vụ đầu tư xây dựng dự án khách sạn, nhà hàng tại địa điểm thôn 2, xã Đồng Tuyển theo tọa độ bản đồ và kiểm tra tại thực địa thì một phần diện tích thuộc khu vực đã khoanh nối của khai trường số 18.

Khai trường số 18 đã được Đoàn Địa chất 304 thăm dò tỉ mỉ năm 1980, có tổng trữ lượng quặng loại I là 658.000 tấn, quặng II là hơn 2 triệu tấn và quặng III là hơn 1,9 triệu tấn.

Khai trường này nằm trong quy hoạch khai thác và chế biến quặng Apatit Lào Cai giai đoạn 1996 - 2010 và quy hoạch khai thác và chế biến quặng Apatit Lào Cai giai đoạn 2008 - 2020 và sau năm 2020 đã được Bộ Công nghiệp, nay là Bộ Công thương phê duyệt ngày 18/8/2008.

Diện tích khai trường là 180.003m² và diện tích dự án của Cty Lilama chiếm 20,95% diện tích khai trường 18, chưa kể khi đã xây dựng dự án khách sạn nhà hàng tại đây sẽ nằm trong bán kính nổ mìn vùng nguy hiểm khi nổ mìn của khai trường 18 khi đầu tư khai thác.

Về quan điểm của Cty Apatit: Cty sẵn sàng thu mua các loại quặng apatit khi xuất hiện nằm ngoài những khu vực quy hoạch của Nhà nước, ngoài phạm vi những khai trường đã được khoanh nối và đánh số của Nhà nước, nhằm tận thu tài nguyên và đưa vào sử dụng có hiệu quả. Trong trường hợp này Cty Apatit chỉ có thể đồng ý thu mua khi việc khai thác quặng apatit ở khu vực nói trên được cấp có thẩm quyền cho phép.

Đến ngày 27/1/2010, UBND tỉnh Lào Cai đã có Quyết định số 212 về việc thu hồi giấy chứng nhận đầu tư đã cấp ngày 27/4/2009 cho Cty Lilama và chấm dứt toàn bộ hoạt động liên quan thực hiện dự án đầu tư khách sạn, nhà hàng tại thôn 2 xã Đồng Tuyển, TP Lào Cai để giao cho Cty Apatit quản lý.

Ngày 29/7/2011, tại biên bản họp liên ngành thực hiện theo sự chỉ đạo của Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai (theo Công văn số 1744 ngày 7/7/2011) về việc giải quyết vướng mắc kinh phí đã đầu tư của Cty Lilama và bàn giao đất sang cho Cty Apatit quản lý đối với lô đất đất tại thôn 2 xã Đồng Tuyển với thành phần tham dự gồm: Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở TNMT, UBND TP Lào Cai, UBND huyện Bát Xát, UBND xã Đồng Tuyển, xã Cốc San cùng đại diện Cty Lilama và Cty Apatit.

Hội nghị đã thống nhất rằng về quy hoạch thì khu vực trên nằm trong quy hoạch khai trường khai thác quặng Apatit đã được Bộ Công thương phê duyệt tại Quyết định số 28/2008 ngày 18/8/2008.

Phát biểu ý kiến và đề xuất tại hội nghị, Giám đốc Cty Lilama Nguyễn Mạnh Thừa có đã nêu: “Cty Lilama có nguyện vọng tiếp tục thực hiện dự án xậy dựng khách sạn, nhà hàng, vì vậy đề nghị UBND tỉnh Lào Cai xem xét giới thiệu cho đơn vị địa điểm khác”.

Hội nghị thống nhất đề xuất bàn giao vị trí đất với diện tích 37.700m² tại thôn 2 xã Đồng Tuyển sang cho Cty Apatit quản lý sử dụng theo đúng quy hoạch được duyệt.

Cty Lilama có trách nhiệm bàn giao toàn bộ diện tích đất và những chứng từ hợp lệ có liên quan đến chi phí đầu tư vào dự án cho Cty Apatit.

Trụ sở Cty Lilama tại huyện Bảo Thắng trước đó

… nhưng vẫn cấp lại dự án nhà hàng khách sạn vào … khu vực nổ mìn khai trường

Theo tìm hiểu của Báo Thanh tra, mặc dù Giám đốc Cty Lilama đã đề nghị được giới thiệu địa điểm khác để tiếp tục đầu tư như đã nêu trên, nhưng không hiểu sao khi dự án nêu trên thu hồi chưa lâu thì đến ngày 22/6/2012, Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Lào Cai lại có Văn bản số 900/SKH-ĐT gửi UBND tỉnh Lào Cai đề nghị cho phép Cty Lilama được đầu tư dự án: Nhà hàng khách sạn tại thôn 2, xã Đồng Tuyển, TP Lào Cai với diện tích 37.700m².

Và đến ngày 2/8/2012, bằng Văn bản số 2160/UBND-CN thì Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai đã đồng ý chủ trương cho phép Cty Lilama thực hiện dự án này.

Công văn này nhấn mạnh: “Trong quá trình thực hiện dự án nếu còn khoáng sản Cty Lilama được tận thu và thực hiện các nghĩa vụ có liên quan theo quy định hiện hành”.

Đến ngày 17/12/2012, UBND tỉnh Lào Cai đã quyết định cấp Giấy chứng nhận đầu tư số 12121000358 cho Cty Lilama. Như vậy đây là lần cấp chứng nhận đầu tư thứ 2 tại đúng vị trí đã thu hồi chứng nhận đầu tư trước đó 2 năm.

Thậm chí, trong biên bản họp liên ngành ngày 21/12/2012 do Sở TNMT Lào Cai phối hợp cùng các đơn vị liên quan, về phần hiện trạng đất đai còn khẳng định: “Toàn bộ phần diện tích 3,77ha trên thuộc khai trường quặng apatit nằm trong quy hoạch khai trường khai thác quặng apatit đã được Bộ Công thương phê duyệt tại Quyết định số 28/2008 ngày 18/8/2008".

Tức là khu vực này sẽ nằm trong bán kính vùng nguy hiểm nổ mìn khi khai trường 18 đầu tư khai thác.

Hội nghị đề nghị Cty Apatit bàn giao toàn bộ hồ sơ, tài liệu liên quan đến dự án cho Cty Lilama để tiếp tục đầu tư dự án theo quy định.

Đến ngày 29/12/2017, Thanh tra Chính phủ (TTCP) đã có Kết luận số 3238 về việc chấp hành chính sách pháp luật trong công tác quản lý, khai thác, chế biến khoáng sản trên địa bàn tỉnh Lào Cai, giai đoạn 2005 - 2015.

Tại kết luận này, TTCP đã chỉ ra việc UBND tỉnh Lào Cai có văn bản cho phép Cty Lilama được thu gom, tận thu quặng apatit trên diện tích 3,77ha mặt bằng mà công ty này xin chủ trương để xây dựng nhà hàng, khách sạn. Trên thực tế, Cty Lilama đã thu được hơn 1,363 triệu tấn quặng với số tiền bán quặng thu được hơn 379 tỷ đồng. Đây là dấu hỏi dư luận quan tâm vì trữ lượng đánh giá cả khai trường 18 có khoảng 658 nghìn tấn quặng loại I, nhưng Cty Lilama mới chỉ tận thu có 20,95% diện tích khai trường đã thu được 1,363 triệu tấn, gấp đôi trữ lượng cả khai trường khi khai thác.

Sai phạm đã được TTCP kết luận rất rõ: “Việc UBND tỉnh Lào Cai cho phép Cty Lilama tận thu, thu gom quặng apatit là chưa đúng quy định tại Điều 65 (quy định khai thác khoáng sản ở khu vực có dự án đầu tư xây dựng công trình) và Điều 67 quy định về tận thu khoáng sản của Luật Khoáng sản năm 2010 (tận thu chỉ được thực hiện khi đã đóng cửa mỏ).

Trách nhiệm thuộc về UBND tỉnh Lào Cai, Sở TNMT cùng các cơ quan, đơn vị tham mưu cho UBND tỉnh cho phép Cty Lilama tận thu, thu gom quặng apatit.

Ngày 6/4/2022, UBND tỉnh Lào Cai đã ban hành Quyết định số 736/QĐ- UBND về việc thu hồi đất do vi phạm pháp luật về đất đai.

Theo đó, tổng diện tích đất thu hồi là 37.700m2 tại thôn 2, xã Đồng Tuyển, TP Lào Cai. Đây là diện tích đất đã được UBND tỉnh cho thuê đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tại Quyết định số 755/QĐ-UBND, ngày 29/3/2013.

Lý do thu hồi: Thu hồi đất do vi phạm pháp luật về đất đai, quy định tại khoản I, điểm 1, Điều 64, Luật Đất đai năm 2013. Sau khi được giao đất năm 2013, Cty Lilama vi phạm các quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên tại thôn 2, xã Đồng Tuyển, TP Lào Cai.

Quyết định số 736 của UBND tỉnh Lào Cai cũng nêu rõ, UBND tỉnh giao Sở TNMT có nhiệm vụ thu hồi Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, số phát hành BK 059286 do UBND tỉnh cấp ngày 29/3/2013 cho Cty Lilama; Cục Thuế tỉnh Lào Cai có nhiệm vụ rà soát việc thực hiện nghĩa vụ tài chính về đất đai của Cty Lilama trong thời gian được thuê diện tích đất trên, thực hiện thu đầy đủ tiền thuê đất theo quy định. UBND TP Lào Cai nhận bàn giao, tổ chức quản lý chặt chẽ quỹ đất thu hồi để bố trí sử dụng theo đúng qui định của pháp luật.

Mới nhất, ngày 23/6/2022, Công an tỉnh Lào Cai quyết định khởi tố bổ sung vụ án và khởi tố 2 cựu phó chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai và cựu giám đốc Sở TNMT, phó giám đốc Sở Công thương Lào Cai.

Như vậy, đến thời điểm hiện tại đã có hàng chục cán bộ và những người liên quan đã bị khởi tố bởi dự án nhà hàng, khách sạn của Cty Lilama. Có điều, dự án này đến nay vẫn chỉ là bãi đất trống.

Từ phản ánh của Báo Thanh tra, UBND tỉnh Lào Cai đã xử phạt và truy thu nhiều tỷ đồng về ngân sách

Cũng liên quan đến công tác phòng chống tham nhũng, trong năm 2021 bằng sự phản ánh quyết liệt của Báo Thanh tra, UBND tỉnh Lào Cai nhanh chóng vào cuộc và chỉ đạo các cơ quan như UBND TP Lào Cai, các đơn vị liên quan để xác minh làm rõ.

Thậm chí, ngày 12/5/2021, giao Sở TNMT cùng các sở, ban, ngành kiểm tra xác minh những phản ánh của Báo Thanh tra nhưng kết quả không đúng với thực tế.

Hoạt động khai thác cát trái phép trên sông Hồng tại TP Lào Cai mà PV Báo Thanh tra đã ghi nhận được

Tiếp đó, UBND tỉnh Lào Cai lại có Văn bản số 2456 ngày 9/6/2021 và Quyết định số 1686 ngày 20/5/2021 lập đoàn kiểm tra liên ngành và giao Sở Giao thông và Xây dựng (GTXD) chủ trì.

Thực hiện sự chỉ đạo của Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai về việc thành lập tổ kiểm tra các dự án khai thác cát trên sông Hồng địa bàn TP Lào Cai; ý kiến chỉ đạo tại Văn bản số 2931/UBND-QLĐT ngày 01/7/2021, Văn bản số 2934/UBND-QLĐT ngày 01/7/2021, Văn bản số 3043/UBND-QLĐT ngày 07/7/2021 của UBND tỉnh Lào Cai, về kiểm tra thông tin phản ánh của Báo Thanh tra điện tử (thanh tra.com.vn) việc đổ thải chặn dòng chảy Sông Hồng khu vực TP Lào Cai.

Đến ngày 15/7/2021 Sở GTXD Lào Cai có Báo cáo số 344 gửi UBND tỉnh đã chỉ rõ hàng loạt sai phạm của các công ty đơn vị và đề xuất xử phạt cũng như truy thu thuế với số tiền hàng tỷ đồng.

Tổng cộng, từ những phản ánh của Báo Thanh tra, UBND tỉnh Lào Cai đã ban hành hàng chục quyết định xử phạt với số tiền khoảng gần 1,5 tỷ đồng và số tiền truy thuế, phí cũng nhiều tỷ đồng.  

Đến Báo cáo số 368 ngày 27/7/2021 của Sở GTXD Lào Cai đã khẳng định: “Các tổ chức khai thác cát trên sông Hồng đều vi phạm nhiều hành vi vi phạm hành chính và thuộc thẩm quyền xử phạt của nhiều ngành”.

Các quyết định xử phạt hành chính của UBND tỉnh Lào Cai sau phản ánh của Báo Thanh tra

Còn trong Báo cáo số 344 ngày 15/7/2021 của Sở GTXD đã đề nghị Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai chỉ đạo Sở TNMT kiểm tra, xác minh cụ thể việc sử dụng đất đai của các dự án nêu trên, lập hồ sơ, chuyển thông tin đến Cục Thuế tỉnh Lào Cai để thu tiền, tránh thất thu cho ngân sách Nhà nước.

Kiểm điểm làm rõ trách nhiệm đối với các phòng, ban, đơn vị chuyên môn, các cá nhân thuộc sở được giao quản lý, chưa thường xuyên kiểm tra, hướng dẫn, đôn đốc các chủ đầu tư thực hiện đầy đủ quy định pháp luật trong khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng, còn để xảy ra những tồn tại nêu trên, nhất là công tác quản lý đất đai, có những đơn vị đã đóng cửa mỏ nhưng chưa thực hiện thuê đất và thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính đối với Nhà nước.

Trong thời gian tới Báo Thanh tra sẽ tiếp tục đồng hành cùng UBND tỉnh Lào Cai để thông tin phản ánh nhằm phòng ngừa những vấn đề liên quan đến tiêu cực cũng như trong công tác phòng chống tham nhũng.