Hiện trạng khai trường 18 nơi Cty Lilama đã tận thu quặng apatit sai phép và bị khởi tố. Ảnh: ND

Khởi tố giám đốc công ty xin thuê đất làm khách sạn rồi tận thu quặng apatit

Công an tỉnh Lào Cai đã ra Quyết định khởi tố vụ án hình sự số 44/QĐ-KTVA, Quyết định khởi tố bị can số 97/QĐ-KTBC đối với ông Nguyễn Mạnh Thừa, Giám đốc Cty Lilama (sinh năm 1959, thường trú tại phường Bắc Cường, TP Lào Cai) về tội “vi phạm quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên”, quy định tại Điều 227 Bộ luật Hình sự năm 2005 và lệnh bắt tạm giam, khám xét chỗ ở, nơi làm việc của bị can.

Các quyết định trên đều đã được Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Lào Cai phê duyệt theo quy định.

Đây cũng là doanh nghiệp đã có nhiều sai phạm trong kết luận của Thanh tra Chính phủ (TTCP) số 3238/KL-TTCP ngày 29/12/2017 về việc chấp hành chính sách pháp luật trong công tác quản lý, khai thác, chế biến khoáng sản trên địa bàn tỉnh Lào Cai giai đoạn 2005-2015.

Đối với các nội dung liên quan đến dự án của Cty Lilama, năm 2018, TTCP đã có kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo, giao Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai tổ chức thực hiện xác định trách nhiệm và tiến hành kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm, xử lý nghiêm túc theo thẩm quyền đối với các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến các sai phạm đã nêu trong kết luận thanh tra.

Cụ thể là việc cho phép doanh nghiệp thực hiện dự án đầu tư xây dựng khách sạn, nhà hàng và chủ trương cho tận thu, thu gom quặng Apatit, nhưng không kiểm tra bảo đảm việc khai thác, tận thu theo đúng quy định của pháp luật.

Chỉ đạo Cơ quan Công an tỉnh Lào Cai tiến hành xác minh, làm rõ và xử lý theo đúng quy định của pháp luật về những sai phạm trong việc doanh nghiệp tận thu, thu gom khoáng sản. Xem xét thu hồi giấy chứng nhận đầu tư, thu hồi diện tích đất 3,77 ha đã cấp cho Cty Lilama, do vi phạm về tiến độ thực hiện xây dựng dự án khách sạn nhà hàng theo quy định tại điểm I, khoản 1, Điều 64 Luật Đất đai năm 2013.

Yêu cầu Cty Lilama hoàn nguyên trên diện tích đất đã tận thu, thu gom quặng Apatit theo quy định của pháp luật...

Thanh tra Chính phủ đã kết luận sai phạm

Ngày 29/12/2017, TTCP đã có Kết luận số 3238 kết luận về việc chấp hành chính sách pháp luật trong công tác quản lý, khai thác, chế biến khoáng sản trên địa bàn tỉnh Lào Cai, giai đoạn 2005 - 2015.

Tại kết luận này, TTCP đã chỉ ra việc UBND tỉnh Lào Cai có văn bản cho phép Cty Lilama được thu gom, tận thu quặng apatit trên diện tích 3,77ha mặt bằng mà công ty này xin chủ trương để xây dựng nhà hàng, khách sạn. Trên thực tế, Cty Lilama đã thu được hơn 1,363 triệu tấn quặng với số tiền bán quặng thu được hơn 379 tỷ đồng.

Trước đó, ngày 27/4/2009, UBND tỉnh Lào Cai đã cấp Giấy chứng nhận đầu tư số 12121000138 cho Cty Lilama thực hiện dự án khách sạn, nhà hàng tại thôn 2 xã Đồng Tuyển, TP Lào Cai trên diện tích 37.700m² với tổng vốn đầu tư là 25,4 tỷ đồng.

Đến ngày 9/9/2009, Công ty TNHH Một thành viên Apatit Việt Nam (Cty Apatit) đã có Công văn số 80 gửi Sở Tài nguyên và Môi trường (TNMT), UBND tỉnh Lào Cai để báo cáo và đề nghị sự việc.

Nội dung công văn cho biết: Cty Apatit nhận được Công văn số 21/VB-ĐN ngày 15/5/2009 (công văn gửi đến công ty ngày 31/8/2009) về việc đề nghị xin nhập quặng apatit của Cty Lilama khi thi công san gạt mặt bằng thực hiện dự án đầu tư xây dựng nhà hàng, khách sạn tại địa điểm thôn 2 xã Đồng Tuyển, TP Lào Cai, tỉnh Lào Cai.

Sau khi nghiên cứu hồ sơ dự án của Cty Lilama gửi Cty Apatit và kiểm tra tại thực địa, Cty Apatit xin báo cáo UBND tỉnh, Sở TNMT như sau: Lô đất Cty Lilama được cấp phục vụ đầu tư xây dựng dự án khách sạn, nhà hàng tại địa điểm thôn 2 xã Đồng Tuyển theo tọa độ bản đồ và kiểm tra tại thực địa thì một phần diện tích thuộc khu vực đã khoanh nối của khai trường số 18.

Khai trường số 18 đã được Đoàn Địa chất 304 thăm dò tỉ mỉ năm 1980, có tổng trữ lượng quặng loại I là 658.000 tấn, quặng II là hơn 2 triệu tấn và quặng III là hơn 1,9 triệu tấn.

Khai trường này nằm trong quy hoạch khai thác và chế biến quặng Apatit Lào Cai giai đoạn 1996 - 2010 và quy hoạch khai thác và chế biến quặng Apatit Lào Cai giai đoạn 2008 - 2020 và sau năm 2020 đã được Bộ Công nghiệp nay là Bộ Công thương phê duyệt ngày 18/8/2008.

Diện tích khai trường là 180.003m² và diện tích dự án của Cty Lilama chiếm 20,95% diện tích khai trường 18, chưa kể khi đã xây dựng dự án khách sạn nhà hàng tại đây sẽ nằm trong bán kính nổ mìn vùng nguy hiểm khi nổ mìn của khai trường 18 khi đầu tư khai thác.

Về quan điểm của Cty Apatit: Cty sẵn sàng thu mua các loại quặng apatit khi xuất hiện nằm ngoài những khu vực quy hoạch của Nhà nước, ngoài phạm vi những khai trường đã được khoanh nối và đánh số của Nhà nước, nhằm tận thu tài nguyên và đưa vào sử dụng có hiệu quả. Trong trường hợp này Cty Apatit chỉ có thể đồng ý thu mua khi việc khai thác quặng apatit ở khu vực nói trên được cấp có thẩm quyền cho phép.

Đến ngày 27/1/2010, UBND tỉnh Lào Cai đã có Quyết định số 212 do ông Nguyễn Văn Vịnh, Phó Chủ tịch ký về việc thu hồi giấy chứng nhận đầu tư đã cấp ngày 27/4/2009 cho Cty Lilama và chấm dứt toàn bộ hoạt động liên quan thực hiện dự án đầu tư khách sạn, nhà hàng tại thôn 2 xã Đồng Tuyển, TP Lào Cai để giao cho Cty Apatit quản lý.

Ngày 29/7/2011, tại biên bản họp liên ngành thực hiện theo sự chỉ đạo của Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai (theo Công văn số 1744 ngày 7/7/2011) về việc giải quyết vướng mắc kinh phí đã đầu tư của Cty Lilama và bàn giao đất sang cho Cty Apatit quản lý đối với lô đất đất tại thôn 2 xã Đồng Tuyển với thành phần tham dự gồm: Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở TNMT, UBND TP Lào Cai, UBND huyện Bát Xát, UBND xã Đồng Tuyển, xã Cốc San cùng đại diện Cty Lilama và Cty Apatit.

Hội nghị đã thống nhất rằng về quy hoạch thì khu vực trên nằm trong quy hoạch khai trường khai thác quặng Apatit đã được Bộ Công thương phê duyệt tại Quyết định số 28/2008 ngày 18/8/2008.

Phát biểu ý kiến và đề xuất tại hội nghị, Giám đốc Cty Lilama Nguyễn Mạnh Thừa có ý kiến: Cty Lilama có nguyện vọng tiếp tục thực hiện dự án xậy dựng khách sạn, nhà hàng, vì vậy đề nghị UBND tỉnh Lào Cai xem xét giới thiệu cho đơn vị địa điểm khác.

Hội nghị thống nhất đề xuất bàn giao vị trí đất với diện tích 37.700m² tại thôn 2 xã Đồng Tuyển sang cho Cty Apatit quản lý sử dụng theo đúng quy hoạch được duyệt. Cty Lilama có trách nhiệm bàn giao toàn bộ diện tích đất và những chứng từ hợp lệ có liên quan đến chi phí đầu tư vào dự án cho Cty Apatit.

Để tận thu tài nguyên, Cty Apatit đề nghị UBND tỉnh Lào Cai cho phép công ty lập biện pháp khai thác quặng Apatit giới hạn trong diện tích 3,77ha đã nêu trên.

Điều này là phù hợp vì trước đó, tại Văn bản số 1744 ngày 7/7/2011 do ông Nguyễn Văn Vịnh, Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai ký gửi các đơn vị thông báo cho biết: Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai đồng ý giao diện tích đất 3,77ha tại khu vực thôn 2 xã Đồng Tuyển, TP Lào Cai (đã thu hồi của Cty Lilama) cho Cty Apatit quản lý, sử dụng theo quy hoạch Apatit của Bộ Công thương.

Việc chuyển giao đất đã rõ từ Cty Lilama sang cho Cty Apatit quản lý và sử dụng. Phía Cty Apatit cũng đã có văn bản xin được lập biện pháp khai thác nhưng không hiểu sao cuối cùng lại vẫn là Cty Lilama được khai thác trên chính diện tích đã bị thu hồi.

Điều này đã được TTCP kết luận rất rõ: “Việc UBND tỉnh Lào Cai cho phép Cty Lilama tận thu, thu gom quặng apatit là chưa đúng quy định tại Điều 65 (quy định khai thác khoáng sản ở khu vực có dự án đầu tư xây dựng công trình) và Điều 67 quy định về tận thu khoáng sản của Luật Khoáng sản năm 2010 (tận thu chỉ được thực hiện khi đã đóng cửa mỏ).

Trách nhiệm thuộc về UBND tỉnh Lào Cai, Sở TNMT cùng các cơ quan, đơn vị tham mưu cho UBND tỉnh cho phép Cty Lilama tận thu, thu gom quặng Apatit.