(Thanh tra) - Đại diện Bangladesh cho rằng, có nhiều thách thức khiến cho việc minh bạch chủ sở hữu hưởng lợi trở nên khó khăn, trong đó có sự phản đối mạnh mẽ từ các nhóm lợi ích hưởng lợi từ sự thiếu minh bạch.
Đoàn Bangladesh tham dự Cuộc họp Nhóm công tác liên chính phủ mở rộng về Thu hồi tài sản lần thứ 19 diễn ra mới đây đã chia sẻ các thực tiễn tốt và thách thức liên quan đến thông tin về chủ sở hữu hưởng lợi nhằm phát hiện và phòng ngừa các hành vi tham nhũng, đồng thời tăng cường việc thu hồi và hoàn trả tài sản. Cuộc họp diễn ra tháng 9/2025 tại Cộng hòa Áo, với sự tham gia của 123 quốc gia thành viên Công ước Liên hợp quốc về Chống tham nhũng (UNCAC), trong đó có Việt Nam.
Nhiều cơ quan tham gia công tác minh bạch chủ sở hữu hưởng lợi
Theo đại diện Bangladesh, các cơ quan tham gia công tác minh bạch chủ sở hữu hưởng lợi tại Bangladesh bao gồm: Cục Điều tra Hình sự (CID), Ủy ban Chống tham nhũng (ACC), Đơn vị Tình báo Tài chính Bangladesh (BFIU), Ngân hàng Bangladesh. Bên cạnh đó, Bangladesh đã thành lập Cơ quan Thu hồi tài sản chuyên trách vào năm 2025, thể hiện cam kết mạnh mẽ hơn trong việc truy tìm và hồi hương tài sản bất hợp pháp.
Để tìm ra chủ sở hữu hưởng lợi, các điều tra viên nước này thực hiện quy trình gồm 4 bước.
Thứ nhất, phân loại khách hàng tiềm năng: Phân tích các Báo cáo Giao dịch đáng ngờ (STR), cảnh báo mua sắm và đơn tố cáo để xác định các trường hợp tiềm ẩn.
Thứ hai, lập bản đồ mạng lưới: Điều tra các chuỗi sở hữu và kiểm soát phức tạp, xác định Người có ảnh hưởng chính trị (PEP) và những người liên quan của họ.
Thứ ba, kết nối thông tin: Hợp tác với các Đơn vị Tình báo Tài chính (FIU), cơ quan đăng ký doanh nghiệp và các tổ chức tài chính để cung cấp thông tin quan trọng.
Thứ tư, bảo vệ tài sản: Phong tỏa, tịch thu tài sản và yêu cầu tương trợ tư pháp (MLA) để thu hồi lợi ích bất hợp pháp.
Đại diện Bangladesh cũng cho biết, Ngân hàng Bangladesh đã ban hành Thông tư UBO (tháng 12/2024) yêu cầu các tổ chức tài chính thu thập và công bố thông tin về chủ sở hữu hưởng lợi. Ngân hàng này đang xây dựng một cơ sở dữ liệu tập trung để lưu trữ thông tin quan trọng này.
Hiện tại, 11 vụ án ưu tiên đang được điều tra tích cực, hơn 614 tỷ Taka (khoảng 5,2 tỷ USD) trong các tài khoản ngân hàng đã bị phong toả.
Nhiều thách thức khiến việc minh bạch chủ sở hữu hưởng lợi trở nên khó khăn
Diễn giả đến từ Bangladesh cho rằng, có nhiều thách thức khiến cho việc minh bạch chủ sở hữu hưởng lợi trở nên khó khăn.
Trước hết là việc sử dụng tràn lan các chuỗi sở hữu nhiều tầng nấc ở nhiều quốc gia, thường lợi dụng các công ty vỏ bọc, quỹ tín thác và giám đốc được chỉ định đã giúp che giấu chủ sở hữu thực sự và làm các cuộc điều tra phức tạp.
Tiếp đó, các sổ đăng ký trung ương thường chứa dữ liệu cũ, không chính xác hoặc cố ý làm sai lệch do cơ chế xác minh không đầy đủ và nguồn lực hạn chế cho việc kiểm tra chéo và kiểm toán toàn diện.
Một thách thức khác đến từ những lo ngại chính đáng về bảo vệ dữ liệu và quyền riêng tư cá nhân, thường dẫn đến sự phản đối việc công chúng tiếp cận các sổ đăng ký.
Bên cạnh đó, việc áp dụng các yêu cầu đối với chủ sở hữu hưởng lợi không nhất quán ở các quốc gia, tạo ra lỗ hổng cho tội phạm lợi dụng. Việc thiếu sự thống nhất trong định nghĩa về "chủ sở hữu hưởng lợi" càng làm trầm trọng thêm thực trạng này.
Đáng chú ý là những hạn chế đáng kể về nguồn lực ở nhiều quốc gia đang phát triển cản trở việc duy trì hiệu quả sổ đăng ký chủ sở hữu hưởng lợi, các hành động thực thi và các cuộc điều tra, đặc biệt là trong thu hồi tài sản.
Ngoài ra, đại diện Bangladesh cho rằng, sự phản đối mạnh mẽ của các nhóm lợi ích hưởng lợi từ sự thiếu minh bạch, cùng với những nỗ lực vận động hành lang của một số ngành kinh doanh chống lại các yêu cầu công bố thông tin chặt chẽ, đang làm suy yếu các nỗ lực cải cách.
Cuối cùng là những khó khăn dai dẳng trong việc thu thập thông tin kịp thời về chủ sở hữu hưởng lợi từ các cơ quan tài phán nước ngoài, cùng với các quy trình tương trợ tư pháp lý kéo dài và phức tạp, đã làm chậm trễ nghiêm trọng việc truy tìm và thu hồi tài sản bất hợp pháp.
Các hoạt động thực tiễn tốt ở Bangladesh
Đại diện Bangladesh chia sẻ các hoạt động thực tiễn tốt ở nước này, bao gồm:
Một là, ban hành luật yêu cầu công bố thông tin về chủ sở hữu hưởng lợi của các công ty, quỹ tín thác và các pháp nhân khác. Điều này bao gồm yêu cầu thông tin cập nhật khi thành lập và những thay đổi đáng kể về quyền sở hữu, phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế như khuyến nghị của FATF, UNCAC và hướng dẫn của OECD.
Hai là, thiết lập sổ đăng ký tập trung cho các cơ quan có thẩm quyền (ví dụ: Cơ quan chống tham nhũng, Đơn vị Tình báo Tài chính). Một số khu vực pháp lý mở rộng quyền truy cập công khai, tăng cường tính minh bạch và giám sát của xã hội dân sự, cùng với những nỗ lực đang được tiến hành để kết nối các sổ đăng ký trong khu vực.
Ba là, thực hiện các quy trình nghiêm ngặt để xác minh dữ liệu tài sản doanh nghiệp thông qua kiểm tra chéo với hồ sơ khai thuế và các tổ chức tài chính. Các biện pháp trừng phạt đối với thông tin sai lệch hoặc không đầy đủ và tận dụng công nghệ như AI và phân tích dữ liệu để tự động phát hiện bất thường là rất quan trọng.
Bốn là, thúc đẩy trao đổi kịp thời thông tin tài sản doanh nghiệp giữa các cơ quan trong nước và tham gia vào các mạng lưới chia sẻ thông tin quốc tế. Sự hợp tác này rất quan trọng để truy vết các dòng tài sản bất hợp pháp xuyên biên giới và cho phép phong toả nhanh chóng.
Năm là, áp đặt nghĩa vụ đối với các tổ chức tài chính và các doanh nghiệp và ngành nghề phi tài chính được chỉ định (DNFBP) trong việc thực hiện thẩm định khách hàng (CDD) kỹ lưỡng và báo cáo các hoạt động đáng ngờ. Đồng thời, khuyến khích quản trị doanh nghiệp thúc đẩy tính minh bạch cũng là yếu tố then chốt.
Sáu là, cung cấp đào tạo chuyên sâu cho các điều tra viên, thẩm phán, cơ quan quản lý và cán bộ tuân thủ về phân tích chủ sở hữu hưởng lợi. Việc thúc đẩy sự tham gia của truyền thông và xã hội dân sự để sử dụng dữ liệu chủ sở hữu hưởng lợi nhằm điều tra các vụ án tham nhũng sẽ tăng cường trách nhiệm giải trình.
Khuyến nghị chính về minh bạch
Đại diện Bangladesh đã đưa ra những khuyến nghị về minh bạch. Cụ thể:
Thiết lập một cơ quan đăng ký quốc gia về chủ sở hữu hưởng lợi tập trung, có thể truy cập công khai để hợp nhất dữ liệu từ tất cả các thực thể.
Tích hợp dữ liệu chủ sở hữu hưởng lợi với CMND/CCCD, hồ sơ thuế và sổ đăng ký tài sản để tham chiếu chéo và xác minh toàn diện.
Thực hiện các biện pháp trừng phạt nghiêm minh đối với việc khai báo thông tin chủ sở hữu hưởng lợi sai hoặc chậm để đảm bảo tuân thủ và chính xác.
Cung cấp các chương trình đào tạo và nguồn lực có mục tiêu cho nhân viên, điều tra viên, công tố viên, cán bộ của Đơn vị Tình báo Tài chính (FIU).
