Bob Diamond. Nguồn: telegraph.co.uk

Thiếu minh bạch

Buổi chất vấn diễn ra trong bối cảnh NH Barclays bị cuộc điều tra của Ủy ban Kiểm định Tài chính (FSA) của Anh phát hiện đã cùng các NH cũng như doanh nhân khác thao túng gian lận chỉ số Libor (lãi suất liên NH Luân Đôn) và Euribor (lãi suất liên NH châu Âu) từ năm 2005 - 2008 nhằm tăng lãi suất kinh doanh bằng cách sử dụng chỉ số Libor thấp hơn mức thực tế.

Đồng thời, vào các năm từ 2007 - 2009, NH này đã tung ra các báo cáo sai lệch nhằm che giấu các khó khăn về tài chính của mình.

Barclays bị FSA, Ủy ban Hành pháp (DOJ) và Ủy ban Quản lí Giao dịch kì hạn (CFTC) của Mĩ tuyên bố phạt tổng cộng 451 triệu USD kèm theo những lên án gay gắt của các cấp lãnh đạo của cả Anh và Mỹ vì đã “nộp báo cáo giả về tỷ giá cho vay liên NH” trong mấy năm liền.

FSA cho hay, cơ quan này đã phát hiện ra sự thiếu minh bạch trong mức lãi suất chuẩn mà các gói sản phẩm hoán lãi suất được bán rộng rãi trên thế giới của Barclay dựa vào. Gói sản phẩm này được quảng cáo như một dạng bảo hiểm được thiết kế để bảo vệ các doanh nghiệp muốn rút tiền cho vay trong trường hợp lãi suất tăng. Tuy nhiên, khách hàng bị đẩy vào tình thế phải trả những khoản lớn cho NH trong trường hợp lãi suất giảm hoặc nếu muốn ngưng sử dụng dịch vụ.

“Đây là một tai tiếng quá lớn. Mặc dù họ đã trả những khoản tiền phạt yêu cầu, tuy nhiên những nhà lãnh đạo của Barclay vẫn còn đứng trước những câu hỏi lớn cần trả lời”, Thủ tướng Anh David Cameron nói.
 
Tai tiếng nhiều hệ lụy

Tai tiếng của NH Barclays được cho là không chỉ dừng lại như một vụ bê bối thương mại.

Đầu tháng 7 này, Bob Diamond đã công bố một bức điện tín giữa ông và Phó Thống đốc NH Nhà nước Anh Paul Tucker trong đó có đoạn ông Tucker “gợi ý” Barclays nên tìm cách giảm lãi suất liên NH.

NH Barclays. Nguồn: barclays.com

Ngoài ra, cựu Giám đốc Barclays cũng đã công bố các cuộc gọi ở mức độ thường xuyên từ phía các nhà cầm quyền cấp cao của Anh với Thống đốc NH Nhà nước Anh để thể hiện “sự không hài lòng” về lãi suất liên NH mà họ cho là cao ở Barclays.

Cũng có các nguồn tin và ý kiến cho rằng, NH Nhà nước Anh và FSA đã cố ý làm ngơ trước những kẽ hở của Libor cũng như đã không quyết liệt trong việc đưa ra các chính sách nhằm kiểm soát chặt chẽ hơn độ chính xác của chỉ số lãi suất này.

Nào đã hết, vụ tai tiếng của Barclays còn được cho là sẽ làm sụp đổ hoàn toàn uy tín của Luân Đôn, với tư cách là một trong những trung tâm tài chính của thế giới.

Khác với các quốc gia có thế mạnh công nghiệp như Đức, Pháp, nền kinh tế Anh phụ thuộc rất lớn vào ngành Tài chính. Năm 2011, có đến 12% số thuế mà nước Anh thu được đến từ ngành NH.

Nhiều tháng trước, tại Hội nghị Thượng đỉnh các nước châu Âu, Thủ tướng Anh David Cameron đã thẳng thừng từ chối các điều khoản trong Hiệp định Kinh tế chung của khu vực đồng euro mà ông cho là gây bất lợi cho ngành NH của nước Anh và chấp nhận bất đồng với các đồng minh châu Âu.

Chỉ số Libor và Euribor là gì?

Libor là lãi suất liên NH Luân Đôn

Euribor là lãi suất liên NH châu Âu

Libor và Euribor là mức lãi suất trung bình được sử dụng cho các khoản vay giữa các NH với nhau nhằm giúp bên vay cân bằng tiền ra - vào trong ngày, vốn có thể bị ảnh hưởng bởi liều lượng tiền rút và tiền gửi bởi khách hàng và giúp bên cho vay kiếm thêm lợi nhuận.

Libor và Euribor được các NH toàn cầu sử dụng để thiết lập mức lãi suất cho vay cá nhân, tín dụng cũng như thế chấp đối với các khách hàng của mình và quyết định mức độ lãi suất mà các khách hàng phải trả cho các hình thức vay nói trên.

Libor và Euribor được coi là điểm tựa của 500 nghìn tỷ USD giá trị hợp đồng toàn cầu, trong đó bao gồm cả các khoản cho vay và thế chấp.

Mức lãi suất này được sử dụng làm lãi suất chuẩn cho 10 đơn vị tiền tệ khác nhau, được tính theo từng ngày và được kiểm soát bởi Hiệp hội các NH Anh (BBA).

Vụ tai tiếng của Barclays cũng đã một lần nữa làm dấy lên thực trạng bê bối của các NH lớn trên thế giới.

Phản ứng giận dữ của dư luận cũng như lãnh đạo thế giới đang đẩy các NH lớn trên thế giới đứng trước tình thế phải thay đổi đường lối kinh doanh.

“Đã đến lúc NH của Anh cần có một sự thay đổi thực sự trong văn hóa kinh doanh” - Thống đốc NH Nhà nước Anh Mervyn King nhấn mạnh.

Còn tại buổi họp Nội các Anh, lãnh đạo Đảng Lao động Ed Miliband cũng đã đưa ra đề xuất cần tách biệt hệ thống kinh doanh của Barclays ra 2 bộ phận: NH bán lẻ và NH thương mại riêng biệt.

Mức lãi suất liên NH cũng đang được đánh giá là có quá nhiều kẽ hở và thiếu tính thiết thực cho thời buổi ngày nay và cần được thay thế.

Barclays được xem là vụ tai tiếng lớn thứ 3 trong năm nay liên quan đến ngành NH toàn cầu.

FSA cho biết, sẽ tiếp tục công tác điều tra với hàng loạt NH lớn khác.

Được biết, hồi cuối tháng 6/2012, Barclay cùng với 3 NH khác là RBS (Royal Bank of Scotland), Lloyds, HSBC đã tuyên bố sẽ bồi thường cho các khách hàng doanh nghiệp sau khi kết quả điều tra của FSA cho thấy, gói sản phẩm “hoán đổi lãi suất” mà các NH này giới thiệu đến các doanh nghiệp vừa và nhỏ có dấu hiệu lừa gạt khách hàng bằng việc gian lận mức lãi suất chuẩn.

Ông Martin Wheatley, Giám đốc Điều hành FSA cho biết, 4 NH nói trên hiện chịu trách nhiệm đến 59% các gói sản phẩm hoán lãi suất được tung bán trên thị trường.

Bob Diamond là ai?

Ông Bob Diamond, 61 tuổi, xuất thân trong một gia đình nghèo gốc Ireland, nhập cư vào Mĩ những năm 50 của thế kỷ XX.

Là một trong các chuyên gia NH được trả lương cao nhất thế giới, ông Bob Diamond đã kiếm về khoảng 100 triệu bảng Anh trong lúc giữ chức lãnh đạo Chi nhánh Đầu tư Barclays Capital.

Ông Bob Diamond được bổ nhiệm chức Giám đốc Điều hành NH Barclays vào năm 2010. Khi đó, Chủ tịch Barclays Marcus Agius đánh giá ông Diamond “có trình độ tuyệt vời” và có bề dày kinh nghiệm làm lãnh đạo kinh doanh.

Với nước Anh, ông Bob Diamond là biểu tượng của một con người giàu nghị lực, nhưng cũng đầy tham vọng.

Những người yêu thích thể thao biết đến Barclays mà Bob Diamond lãnh đạo với tư cách nhà tài trợ chính cho Giải Bóng đá Ngoại hạng Anh.
Đối với Barclays, Bob Diamond được coi là một người hùng đã khôn khéo và bản lĩnh lãnh đạo NH này nói riêng cũng như ngành NH thế giới nói chung, vượt qua các cuộc khủng hoảng kinh tế trong suốt những năm 2007 - 2009.

Barclays là nhà tài trợ chính cho Giải Bóng đá Ngoại hạng Anh

Tuy nhiên, theo nhiều ý kiến nhận xét, xuất thân nghèo khó của Bob Diamond đã là một trong những nguyên nhân khiến ông trở nên tham lam và bất chấp tất cả để đạt được thành công.

Ông Oakeshott - thành viên Đảng Bảo thủ - gọi Bob Diamond là “biểu tượng của sự cá cược và lòng tham mà chúng ta phải loại ra khỏi hệ thống NH của mình” trong buổi họp Nội các Anh.

Lãnh đạo Đảng Lao động Ed Miliband thì xem ông Diamond như một “kẻ tội phạm” và yêu cầu chịu trách nhiệm trước pháp luật.

Dưới áp lực của dư luận và Chính phủ Anh (cả Phó Thủ tướng Nick Clegg và lãnh đạo Đảng Lao động Ed Miliband đều kêu gọi ông Diamond từ chức), ông Bob Diamond đã buộc phải tuyên bố từ chức vào ngày 3/7 và hiện đối mặt với nguy cơ bị điều tra hình sự.

Trước ông Bob Diamond, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Barclays Marcus Agius cũng tuyên bố từ nhiệm trong không khí căng thẳng vì bê bối thao túng lãi suất liên NH.

Barclay bị hạ bậc tín nhiệm

Ngày 5/7/2012, Công ty đánh giá tín nhiệm Moody’s đã hạ thấp thứ hạng tín dụng của NH Barclays sau vụ tai tiếng làm cho Chủ tịch Hội đồng Quản trị Marcus Agius và Giám đốc Điều hành Bob Diamond phải ra đi.

Quyết định hạ triển vọng ổn định tài chính đối với Barclays của Moody’s từ “ổn định” thành “tiêu cực” dựa trên việc lãnh đạo của NH này từ chức và tính chất không rõ ràng về ban quản trị mới.

Trước đó, hồi tháng 6, Moody’s cũng đã hạ bậc 15 NH và định chế tài chính hàng đầu trên thế giới.

Anh có 3 NH gồm RBS, Barclays và HSBC.

Các NH bị hạ bậc tín nhiệm của Mỹ bao gồm Bank of America, Citigroup, Goldman Sachs và JP Morgan.

Pháp cũng có 3 NH nằm trong danh sách hạ bậc là BNP Parisbas, Credit Agricole và Societe Generale.

Các NH và định chế tài chính còn lại trong số này là Credit Suisse, UBS, Deustche Bank, Royal Bank of Canada và Morgan Stanley.

“Tất cả các NH bị hạ bậc tín nhiệm hôm nay (22/6) đều có nhiều khả năng bị ảnh hưởng từ nguy cơ và sự bất ổn của các khoản lỗ khổng lồ vốn không thể tránh khỏi trong các hoạt động trên thị trường tài chính” - ông Greg Bauer, Tổng Giám đốc Điều hành toàn cầu của khu vực NH của Moody’s, phát biểu trong một thông cáo báo chí.

Hà Anh - Hà Thu (Tổng hợp)