Quan điểm phải ưu tiên nhà ở xã hội trước rồi mới đến nhà ở thương mại được Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu ra tại hội nghị trực tuyến toàn quốc về tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội, chiều 6/3.

Hội nghị được tổ chức tại Hà Nội, trực tuyến đến 63 điểm cầu tại các địa phương trên cả nước, với dự tham dự của lãnh đạo các bộ, ngành, các chuyên gia, Hiệp hội Bất động sản, ngân hàng, doanh nghiệp bất động sản lớn trên cả nước.

Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ phải ưu tiên nhà ở xã hội trước rồi mới đến nhà ở thương mại. Ảnh: N.Bắc

Làm nhà ở xã hội không phải ở nơi “khỉ ho cò gáy”

Phát biểu khai mạc, Thủ tướng Phạm Minh Chính đánh giá việc phát triển nhà ở xã hội đã được bàn nhiều, nhưng công tác triển khai hiệu quả chưa cao.

“Đất trong tay chúng ta, tiền có thể huy động, cơ chế, chính sách, thủ tục do ta mà việc xây dựng nhà ở xã hội không chuyển biến hoặc chuyển biến rất chậm”, Thủ tướng bày tỏ trăn trở và hoan nghênh một số địa phương vừa qua đã khởi công các dự án nhà ở xã hội lớn.

Khẳng định, nhu cầu nhà ở xã hội rất lớn, theo Thủ tướng, các cơ quan phải đặt mình vào địa vị của người có nhu cầu để giải quyết, triển khai các công việc theo chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn.

Ông đề nghị tập trung thảo luận thẳng thắn một số nội dung: Chỉ tiêu xây dựng nhà ở xã hội giao các địa phương đã phù hợp chưa, từng địa phương có cần làm thêm không; cơ chế, chính sách vướng mắc cần giải quyết; cách huy động nguồn lực; thiết kế, mẫu nhà ở xã hội; khả năng sản xuất hàng loạt; về cách làm, công tác quy hoạch, giao đất, thủ tục hành chính trong triển khai các dự án nhà ở xã hội.

Thủ tướng cũng đề nghị góp ý cụ thể về vướng mắc pháp lý để đề xuất tháo gỡ ngay tại kỳ họp Quốc hội sắp tới.

Về nguồn lực, Thủ tướng đề cập một số giải pháp đã và đang được triển khai như thành lập quỹ nhà ở quốc gia; giải ngân gói tín dụng cho nhà ở xã hội mà không tính vào “room” tín dụng của các ngân hàng…

 Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì hội nghị trực tuyến toàn quốc về tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội. Ảnh: Nhật Bắc

Đặc biệt về thủ tục, theo Thủ tướng, cần tạo cơ chế, chính sách, kêu gọi doanh nghiệp làm một cách nhanh chóng, cắt giảm thủ tục, với tinh thần vì dân, vì nước.

Các doanh nghiệp chưa làm vì sao, phải chăng vì chính quyền chưa dám giao việc? Có thể giao trực tiếp cho doanh nghiệp, không cần qua đấu thầu được không, miễn là bảo đảm công khai, minh bạch, phòng chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí? Nếu đấu thầu thì phải bảo đảm thực chất, không hình thức, không quân xanh, quân đỏ, tránh tình trạng quy trình rất dài, tốn thời gian mà không mang lại điều gì cả, Thủ tướng đặt vấn đề.

Người đứng đầu Chính phủ cũng lưu ý, nhà ở xã hội không có nghĩa là làm ở những chỗ đất "đầu thừa đuôi thẹo", những nơi "khỉ ho cò gáy", không làm được nhà ở thương mại thì làm nhà ở xã hội.

“Phải ưu tiên nhà ở xã hội trước rồi mới đến nhà ở thương mại”, Thủ tướng nêu rõ, nhà ở xã hội phải đầy đủ điều kiện hạ tầng (giao thông, y tế, giáo dục, thể thao, xã hội, môi trường…) như nhà ở thương mại, nhưng chỉ khác là nhà nước có các chính sách hỗ trợ. Nhà ở xã hội phải có hình thức mua và thuê mua.

Cả nước có 655 dự án nhà ở xã hội với 593.428 căn

Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, trên địa bàn cả nước đã quy hoạch 1.309 vị trí với quy mô 9.737 ha đất làm nhà ở xã hội.

Trong đó, nhiều địa phương đã quan tâm, dành quỹ đất nhà ở xã hội tại các vị trí thuận lợi, gần các trung tâm đô thị, khu công nghiệp, đảm bảo đáp ứng hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội như: Đồng Nai (1.064 ha), Quảng Ninh (666 ha), Hải Phòng (336  ha), Bình Dương (408 ha)...

Ngược lại, còn một số địa phương bố trí quỹ đất để phát triển nhà ở xã hội còn chưa tương xứng với nhu cầu như: Thanh Hóa mục tiêu đề án là 13.700 căn nhưng mới bố trí 25ha, Nghệ An mục tiêu đề án là 28.500 căn nhưng mới bố trí 78ha, Bắc Ninh mục tiêu đề án là 72.000 căn nhưng mới bố trí 87ha…

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh cho biết còn một số địa phương bố trí quỹ đất để phát triển nhà ở xã hội còn chưa tương xứng với nhu cầu. Ảnh: N.Bắc

Bộ Xây dựng cũng cho hay, giai đoạn từ năm 2021 đến nay cả nước đã có 655 dự án nhà ở xã hội đã được triển khai với quy mô 593.428 căn. Trong đó có: 103 dự án hoàn thành với quy mô 66.755 căn; 137 dự án dự án đã khởi công xây dựng với quy mô 114.618 căn; 415 dự án dự án đã được chấp thuận chủ trương đầu tư với quy mô 412.055 căn.

Với số lượng căn hộ đã được khởi công và hoàn thành đến nay đã đạt khoảng 42,38% mục tiêu của đề án đến năm 2025.

Có địa phương chưa có dự án nhà ở xã hội

Bên cạnh, một số địa phương đã tích cực triển khai khởi công, hoàn thành các dự án nhà ở xã hội, đạt tỷ lệ cao so với chỉ tiêu như Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ, Khánh Hòa, Đồng Nai…, Bộ Xây dựng thông tin, còn một số địa phương đạt tỷ lệ thấp. Điển hình, Nam Định (chưa có dự án được chấp thuận chủ trương, khởi công và hoàn thành), Thái Nguyên (đã khởi công 1.084 căn; chưa có nhà ở xã hội hoàn thành); Ninh Bình (chưa có dự án khởi công và hoàn thành)…

Ngoài ra, còn có một số địa phương chưa có dự án nhà ở xã hội được chấp thuận chủ trương đầu tư, cấp phép khởi công và hoàn thành: Nam Định, Quảng Ngãi, Bạc Liêu...

Về gói tín dụng 120.000 tỷ đồng, theo báo cáo, các địa phương tính đến thời điểm hiện tại đã có 37/63 UBND tỉnh gửi văn bản hoặc công bố trên cổng thông tin điện tử về danh mục dự án tham gia chương trình với tổng số là 90 dự án.

Tổng số tiền giải ngân là 2.845 tỷ đồng gồm: 2.580 đồng cho chủ đầu tư tại 20 dự án; 265 tỷ đồng cho người mua nhà tại 15 dự án.

Phát triển nhà ở xã hội, theo Bộ Xây dựng, dù đã đạt một số kết quả quan trọng, nhưng còn một số tồn tại, hạn chế.

Trong đó, bộ này cho hay, một số địa phương thì quy hoạch bố trí quỹ đất làm nhà ở xã hội còn xa trung tâm, không thuận tiện giao thông, không đảm bảo về hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội. Công tác giải phóng mặt bằng chậm dẫn đến chưa bàn giao được mặt bằng cho chủ đầu tư, làm ảnh hưởng tiến độ dự án.

Đáng lưu ý, sau khi Luật Nhà ở năm 2023 có hiệu lực thi hành, một số chủ đầu tư đề xuất được chuyển đổi hình thức dành quỹ đất nhà ở xã hội trong các dự án nhà ở thương mại sang hình thức nộp bằng tiền, dẫn đến giảm quỹ đất phát triển nhà ở xã hội.