Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh. Ảnh: P.Thắng

Tại phiên họp thứ 33, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến báo cáo kết quả thực hiện Kế hoạch Phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách Nhà nước năm 2023; tình hình thực hiện những tháng đầu năm 2024, sáng 13/5.

“Người nghèo đang phải chi trả nhiều hơn cho nhu cầu về nhà ở”

Báo cáo của Chính phủ khẳng định từ đầu năm 2024 đến nay, dù tình hình thế giới còn nhiều thách thức khó lường, những tăng trưởng kinh tế trong nước tiếp tục phục hồi, các hoạt động kinh tế - xã hội diễn ra sôi động hơn.

Trong đó, thị trường bất động sản có nhiều dấu hiệu chuyển biến tích cực, nhưng Chính phủ nhận định, thị trường bất động sản vẫn tồn tại nhiều khó khăn, cần quan tâm xử lý.

Đáng chú ý, theo Chính phủ, tiến độ triển khai gói cho vay nhà ở xã hội 120 nghìn tỷ đồng chưa đáp ứng kỳ vọng đề ra.

Báo cáo cho hay, đến nay mới có 30 trong tổng 63 tỉnh gửi văn bản hoặc công bố trên cổng thông tin điện tử về danh mục dự án tham gia chương trình với 71 dự án.

Các ngân hàng thương mại cam kết cấp tín dụng cho 15 dự án với số tiền khoảng 7.000 tỷ đồng, trong đó 12 dự án có nhu cầu giải ngân với số tiền 956 tỷ đồng (gồm 947 tỷ đồng cho chủ đầu tư tại 8 dự án; 9 tỷ đồng cho người mua nhà tại 4 dự án).

Ở góc độ cơ quan thẩm tra, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cũng nhìn nhận bất động sản có tín hiệu phục hồi, nhưng khó khăn về quy trình, thủ tục phát triển các dự án nhà ở xã hội. Thậm chí, thị trường xuất hiện tình trạng “lách luật” để đầu tư, mua bán nhà ở xã hội.

Gói cho vay nhà ở xã hội 120 nghìn tỷ đồng chậm, chưa đáp ứng kỳ vọng đề ra. Doanh nghiệp bất động sản vẫn đối mặt khó khăn về thanh khoản, dòng tiền.

“Giá nhà chung cư, kể cả nhà ở xã hội tại một số địa bàn tăng cao đột biến do nguồn cung khan hiếm, cơ cấu sản phẩm trên thị trường mất cân đối”, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh nói.

Tương tự, giá đất nền cũng tăng trở lại tại các thành phố lớn, thậm chí giá tăng cục bộ do đầu cơ, gây ảnh hưởng tới nhu cầu nhà ở của người dân, lao động.

Ông Thanh lo ngại, tình trạng đầu cơ đấu đai dẫn tới nhiều hệ lụy về kinh tế xã hội.

Trước tiên, người có nhu cầu thực (ở, sản xuất, kinh doanh) không thể tiếp cận trong khi đất đai bị bỏ hoang do bị đầu cơ. Nguồn lực xã hội thay vì dành cho đầu tư sản xuất, kinh doanh, tạo việc làm lại bị “chôn” vào đất, làm tăng chi phí của doanh nghiệp, giảm khả năng cạnh tranh của nền kinh tế.

Trong khi đó, người có nhu cầu mua nhà ở, đất ở thực sự đang phải trả một khoản tiền lớn cho giới đầu cơ.

“Người nghèo đang phải chi trả nhiều hơn cho nhu cầu về nhà ở, khiến tình trạng gia tăng khoảng cách giàu nghèo trong xã hội ngày càng trầm trọng”, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế nêu.

Do đó, cơ quan thẩm tra của Quốc hội đề nghị Chính phủ đánh giá và có giải pháp ổn định tình hình; chỉ đạo thanh tra toàn diện công tác phát triển nhà ở xã hội; xác định vướng mắc, bất cập, vi phạm, tiêu cực để xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.

Ủy ban Kinh tế cũng đề nghị rà soát, sửa đổi các quy định, điều kiện, thủ tục hành chính, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để đẩy nhanh tiến độ đầu tư các dự án nhà ở xã hội.

“Cần tạo thuận lợi tối đa cho người dân được mua nhà ở xã hội và tiếp cận vốn vay”, ông Thanh nhấn mạnh ưu tiên thúc đẩy tiến độ gói tín dụng 120 nghìn tỷ đồng cho vay nhà ở xã hội.

Quản lý thị trường vàng nhiều bất cập, buôn lậu vàng phức tạp

Đề cập đến thị trường tài chính, tiền tệ, Ủy ban Kinh tế nêu, còn tiềm ẩn rủi ro, thách thức. Tỷ lệ nợ xấu có xu hướng gia tăng đã buộc các tổ chức tín dụng phải có giải pháp kiểm soát chặt chẽ hơn hoạt động cho vay để giảm bớt rủi ro.

“Tăng trưởng tín dụng thấp trong bối cảnh mặt bằng lãi suất đã giảm cho thấy khả năng tiếp cận và hấp thụ vốn của doanh nghiệp còn hạn chế; tín dụng xanh cho phát triển bền vững còn gặp nhiều thách thức”, ông Thanh nhấn mạnh.

2 tháng đầu năm tăng trưởng tín dụng âm và có sự phục hồi nhẹ trong tháng 3. Tính đến 5/4/2024, tín dụng tăng thấp, chỉ 0,95%.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế cũng cho biết tỷ giá tăng cao ngoài dự báo kể từ đầu năm, thậm chí có ngân hàng đã vượt 25 nghìn đồng/USD, dự báo tiếp tục chịu áp lực tăng trong thời gian tới, chênh lệch lãi suất VND - USD vẫn duy trì ở mức âm.

Đáng lưu ý, theo nhận định của cơ quan thẩm tra, “quản lý thị trường vàng còn nhiều bất cập, giá vàng trong nước và thế giới chênh lệch lớn, tình trạng buôn lậu vàng diễn biến phức tạp”.

Trong khi, thị trường trái phiếu doanh nghiệp vẫn chưa thể phục hồi hoàn toàn khi các nhà đầu tư chưa có đủ niềm tin. Điều này, làm gia tăng áp lực trả nợ các trái phiếu đến hạn của nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là nhóm bất động sản, càng gây khó khăn đến hoạt động kinh doanh.

Ngoài ra, việc triển khai Đề án Cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2021-2025 và phương án xử lý các tổ chức tín dụng yếu kém, các dự án, công trình chậm tiến độ, đầu tư kém hiệu quả, thua lỗ kéo dài còn chậm.

Nhiều dự án cao tốc, đường giao thông trọng điểm, nhất là tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long và khu vực phía Nam bị thiếu cát san lấp, ảnh hưởng đến tiến độ thi công cũng như việc giải ngân vốn đầu tư công.

Trong những giải pháp đưa ra, Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ tiếp tục điều hành chính sách tiền tệ thực sự chủ động, linh hoạt, kịp thời, hiệu quả; bảo đảm hệ thống tài chính ngân hàng an toàn.

Đi kèm với đó, cần tăng cường xử lý vi phạm, phát triển thị trường chứng khoán bền vững, phục hồi và phát triển ổn định thị trường vốn.

Cơ quan thẩm tra còn đề nghị khắc phục tồn tại, hạn chế để đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, đặc biệt là các dự án quan trọng quốc gia, các công trình trọng điểm và 3 chương trình mục tiêu quốc gia…