(Thanh tra) - Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Văn Quảng nhấn mạnh cần thiết có thẩm phán người nước ngoài cho tòa án chuyên biệt trong trung tâm tài chính quốc tế. Phó Trưởng Ban Thường trực Ban Nội chính Trung ương Lê Minh Trí nói đã chấp nhận cuộc chơi phải làm mạnh.
Dự án Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm Tài chính quốc tế được trình Quốc hội trong phiên làm việc chiều 4/12 và thảo luận tại tổ ngay sau đó. Theo dự thảo luật, thẩm phán tòa án chuyên biệt được Chủ tịch nước bổ nhiệm từ người nước ngoài và công dân Việt Nam.
Thẩm phán tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế phải đáp ứng nhiều điều kiện khắt khe, trong đó có ít nhất 10 năm kinh nghiệm tham gia xét xử, giải quyết vụ việc liên quan đến hoạt động đầu tư, kinh doanh; có trình độ tiếng Anh để giải quyết vụ việc…
Lý do cần thẩm phán người nước ngoài cho tòa chuyên biệt
Phát biểu tại tổ, Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Văn Quảng nhấn mạnh cơ quan và cơ chế giải quyết tranh chấp là một trong những điều kiện quan trọng để thu hút và tạo niềm tin cho nhà đầu tư.
Trong đó, tòa án có vai trò quan trọng nhất để đảm bảo khi xảy ra tranh chấp có một cơ quan mang quyền lực Nhà nước đứng ra giải quyết.
Trước những băn khoăn về nội dung “thẩm phán là người nước ngoài”, Chánh án Nguyễn Văn Quảng thừa nhận theo quy định hiện hành, thẩm phán phải là công dân Việt Nam.
Song với yêu cầu vượt trội và đặc thù của tòa án chuyên biệt trong trung tâm tài chính quốc tế, theo Chánh án TAND Tối cao, cần phải có thẩm phán là người nước ngoài để đảm bảo hiệu lực, hiệu quả cũng như niềm tin cho nhà đầu tư.
Nêu lý do chứng minh sự cần thiết của việc này, ông Quảng đề cập đầu tiên đến Nghị quyết 222 đã xác định ngôn ngữ hoạt động trong trung tâm tài chính quốc tế là tiếng Anh hoặc tiếng Anh kèm theo bản dịch tiếng Việt.
“Hiện nay tất cả đội ngũ công chức ngành tòa án chưa ai đủ trình độ về ngôn ngữ để đảm bảo xét xử bằng tiếng Anh chuyên ngành, nhất là tiếng Anh chuyên ngành về kinh tế, quốc tế”, ông Quảng nói.
Lý do tiếp theo là trình độ pháp lý. Chánh án TAND Tối cao cho biết, hầu hết thẩm phán ở Việt Nam hiện nay đều không được đào tạo theo hệ thống luật, tức là học luật ở các quốc gia như Singapore, Anh, Mỹ. Trong khi, ở trung tâm tài chính quốc tế thì phải xét xử theo hệ thống thông luật.
Thêm nữa, để bổ nhiệm thẩm phán đòi hỏi kinh nghiệm xét xử, nhưng ông Quảng khẳng định ở Việt Nam chưa một ai có kinh nghiệm xét xử các vụ kiện mang tính quốc tế liên quan vấn đề tài chính và thương mại, đầu tư.
Chánh án TAND Tối cao cũng đề cập đến uy tín của thẩm phán. Theo ông, thẩm phán phải là người có kinh nghiệm giải quyết các vụ kiện mà các bên tin phán quyết của thẩm phán đó hoàn toàn độc lập, khách quan, không bị tác động bởi yếu tố nào.
Lý do khác là vấn đề thực tiễn. Chánh án TAND Tối cao cho biết ông từng đi nghiên cứu ở trung tâm tài chính quốc tế ở Dubai. “Thời điểm tôi sang là đầu năm 2025, họ nói mới có 30-45% thẩm phán là người bản địa mà họ phải đào tạo trong 10 năm mới có kết quả này”, ông Quảng chia sẻ.
Với những lý do trên, Chánh án TAND Tối cao khẳng định cần phải có thẩm phán là người nước ngoài. “Đó không phải đánh mất chủ quyền quốc gia, bởi thẩm phán người nước ngoài vẫn do Chủ tịch nước bổ nhiệm trên cơ sở đề nghị của Chánh án TAND Tối cao”, ông Quảng nhấn mạnh.
Chấp nhận cuộc chơi, phải làm mạnh mới được
Phó Trưởng Ban Thường trực Ban Nội chính Trung ương Lê Minh Trí nhấn mạnh, thành lập trung tâm tài chính quốc tế tại TPHCM và Đà Nẵng với mục tiêu thu hút nguồn lực tài chính quốc tế thì phải có tòa án chuyên biệt để giúp các nhà đầu tư an tâm khi xảy ra tranh chấp.
“Nếu đổ vốn vào đây mà khi xảy ra tranh chấp người ta không cảm thấy an tâm, người ta sẽ không vào”, ông Trí nói, để trung tâm tài chính hoạt động được phải có tòa chuyên biệt.
Có người đặt vấn đề việc triển khai phải phù hợp với Hiến pháp, phải đảm bảo quyền tài phán quốc gia, nhưng ông Trí nhấn mạnh đây là “cuộc chơi”, các nước theo hệ thống thông luật quốc tế.
“Nhà đầu tư sẽ nhìn vào tòa này để chọn, sau khi chọn tòa xong, người ta mới chọn luật mình muốn áp dụng, tiếp đến là chọn những thẩm phán nổi tiếng, có uy tín, dày dặn kinh nghiệm trong lĩnh vực này”, ông Trí cho hay.
Muốn nhà đầu tư yên tâm đầu tư vào trung tâm tài chính, theo Phó Trưởng ban Thường trực Ban Nội chính Trung ương, phải thỏa mãn các yêu cầu này.
Về quy định liên quan thẩm phán nước ngoài, ông Trí cho rằng cần “mở ra”, bởi thực tế thẩm phán Việt Nam không thể đáp ứng về trình độ tiếng Anh đề xét xử.
Chưa kể việc nhà đầu tư không tin sẽ không lựa chọn, nên phương án theo ông Trí, là chấp nhận thuê thẩm phán nước ngoài, rồi dần dần đào tạo thẩm phán Việt Nam.
“Đây là vấn đề rất mới, rất khó, nhưng đã chấp nhận cuộc chơi này thì phải làm mạnh mới được, còn làm cầm chừng thì chắc chắn không thành công”, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Nội chính Trung ương nêu quan điểm.
