(Thanh tra) - Mô hình tổ chức hệ thống tòa án dự kiến còn 3 cấp, TAND Tối cao được bổ sung thêm nhiệm vụ, quyền hạn phúc thẩm các vụ án hình sự.
Sáng 8/5, tiếp tục kỳ họp thứ 9, Quốc hội nghe tờ trình và báo cáo thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức TAND. Trình bày tờ trình, Chánh án TAND Tối cao Lê Minh Trí cho hay, dự thảo luật đã sửa đổi, bổ sung các quy định về tổ chức hệ thống Tòa án theo hướng kết thúc hoạt động của TAND cấp cao và TAND cấp huyện; thành lập TAND khu vực; chuyển các TAND sơ thẩm chuyên biệt thành các Tòa chuyên trách trong TAND khu vực.
Theo đó, mô hình tổ chức hệ thống Tòa án gồm: TAND Tối cao; TAND tỉnh, TP trực thuộc Trung ương; TAND khu vực.
Trên cơ sở mô hình tổ chức hệ thống Tòa án 3 cấp, dự thảo luật sửa đổi, bổ sung các quy định về nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức của các Tòa án.
Đáng chú ý, TAND Tối cao được bổ sung thêm nhiệm vụ, quyền hạn phúc thẩm các vụ án hình sự mà bản án, quyết định chưa có hiệu lực pháp luật của tòa cấp tỉnh bị kháng cáo, kháng nghị.
Trong cơ cấu tổ chức của TAND Tối cao có các Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao và giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ của các tòa này theo đề nghị của Chánh án TAND Tối cao.
Để bảo đảm đủ nguồn nhân lực giải quyết lượng việc tăng thêm, TAND Tối cao đề xuất tăng số lượng Thẩm phán TAND Tối cao từ 13 đến 17 người lên thành từ 23 đến 27.
Cơ quan chủ trì soạn thảo cũng đề xuất tăng số lượng Thẩm phán TAND Tối cao được tuyển chọn, bổ nhiệm từ nguồn ngoài Tòa án lên không quá 3 người, đảm bảo tỷ lệ được bổ nhiệm từ nguồn ngoài Tòa án không quá 10% số lượng Thẩm phán TAND Tối cao.
Theo tờ trình, trong khoảng thời gian từ 2022-2024, trung bình mỗi năm, TAND Tối cao giải quyết 2.800 đơn (vụ)/3.400 đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm thuộc thẩm quyền; giải quyết, xét xử theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm khoảng 200 vụ/năm.
Còn 3 Tòa cấp cao giải quyết 6.500 đơn (vụ)/7.900 đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm thuộc thẩm quyền; giải quyết, xét xử theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm khoảng 800 vụ.
Sau khi tiếp nhận chức năng, nhiệm vụ giám đốc thẩm, tái thẩm của các Tòa cấp cao, dự báo TAND Tối cao sẽ phải giải quyết khoảng 11.000 đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm/năm; xét xử theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm khoảng 1.000 vụ/năm.
“Với khối lượng công việc như vậy, đòi hỏi phải tăng số lượng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao mới đáp ứng được yêu cầu của công việc”, tờ trình nêu.
Ở góc độ cơ quan thẩm tra, theo Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng, ủy ban này tán thành việc giao cho TAND Tối cao nhiệm vụ, quyền hạn phúc thẩm vụ án hình sự theo quy định của luật và nhận định đây là “điều chỉnh tăng nhiệm vụ, quyền hạn cho TAND Tối cao”.
Theo rà soát thực tiễn xét xử, nếu đề xuất này được Quốc hội chấp thuận, mỗi năm TAND Tối cao sẽ phải xét xử phúc thẩm khoảng 3.000 vụ án hình sự.
Cơ bản nhất trí với đề nghị tăng số lượng Thẩm phán TAND Tối cao, cơ quan thẩm tra cũng tán thành việc sửa đổi, bổ sung quy định về điều kiện để mở rộng nguồn đối tượng xem xét, bổ nhiệm Thẩm phán TAND Tối cao trong trường hợp đặc biệt do cấp có thẩm quyền quyết định.
Theo đó nhân sự được đề nghị bổ nhiệm phải đang là Thẩm phán TAND, có đủ 5 năm trở lên làm Vụ trưởng Vụ chuyên môn nghiệp vụ tại TAND Tối cao và số lượng người được đề nghị bổ nhiệm theo quy định này không quá 10% tổng số Thẩm phán TAND Tối cao.
“Quy định này là cần thiết nhằm xây dựng đội ngũ Thẩm phán TAND Tối cao giỏi về chuyên môn, nghiệp vụ, có bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, trách nhiệm nghề nghiệp, công tâm, chuyên nghiệp đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới”, ông Tùng nói.
Tổ chức 3 Tòa phá sản tại 3 tòa khu vực ở Hà Nội, Đà Nẵng và TP Hồ Chí Minh
Theo dự thảo, TAND huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc Trung ương được cơ cấu thành Tòa khu vực.
Cơ cấu tổ chức của TAND khu vực có các Tòa chuyên trách gồm: Tòa Hình sự, Tòa Dân sự, Tòa Hành chính, Tòa Kinh tế, Tòa Gia đình và người chưa thành niên.
Một số Tòa khu vực có Tòa Phá sản, Tòa Sở hữu trí tuệ, phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ của các Tòa chuyên trách này do Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định. TAND Tối cao dự kiến tổ chức 3 Tòa Phá sản tại 3 Tòa khu vực ở Hà Nội, Đà Nẵng và TP Hồ Chí Minh; tổ chức 2 Tòa Sở hữu trí tuệ tại 2 Tòa khu vực ở Hà Nội và TP HCM.
Theo TAND Tối cao, việc bố trí các Tòa chuyên trách về Phá sản, Sở hữu trí tuệ tại một số Tòa khu vực ở các tỉnh, thành phố lớn là trung tâm kinh tế, tài chính của đất nước là cần thiết. Ngoài ra, việc quy định các Tòa chuyên trách nêu trên không làm phát sinh đầu mối, không làm tăng biên chế và trụ sở làm việc.
