(Thanh tra) - TAND Tối cao đề xuất mô hình tổ chức hệ thống tòa án còn 3 cấp, bỏ TAND cấp cao và cấp huyện, tăng số lượng thẩm phán TAND Tối cao từ 13 đến 17 người lên thành từ 23 đến 27 người.
Chiều 26/4, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức TAND.
Mô hình tòa án 3 cấp, bỏ TAND cấp cao và cấp huyện
Trình bày tờ trình, Phó Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Văn Tiến cho biết, dự thảo luật sửa đổi, bổ sung các quy định về tổ chức hệ thống tòa án theo hướng không tổ chức TAND cấp cao, TAND cấp huyện; thành lập TAND khu vực; chuyển các TAND sơ thẩm chuyên biệt thành các tòa chuyên trách trong TAND khu vực.
Theo đó, mô hình tổ chức hệ thống tòa án gồm: TAND Tối cao; TAND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; TAND khu vực.
Trên cơ sở mô hình tổ chức hệ thống tòa án 3 cấp, dự thảo luật sửa đổi, bổ sung các quy định về nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức của các tòa án.
Trong đó, TAND Tối cao đề xuất thành lập các tòa phúc thẩm thuộc TAND Tối cao; tăng số lượng thẩm phán TAND Tối cao từ 13 đến 17 người lên thành từ 23 đến 27 người.
Việc tăng số lượng thẩm phán TAND Tối cao, theo ông Tiến, là để đảm bảo đủ nguồn nhân lực giải quyết kịp thời, chất lượng đối với khối lượng công việc giám đốc thẩm, tái thẩm tăng thêm từ TAND cấp cao chuyển về để đáp ứng chỉ tiêu, yêu cầu của Quốc hội.
Theo thống kê, trung bình mỗi năm, TAND Tối cao giải quyết 2.800 đơn (vụ)/3.400 đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm thuộc thẩm quyền; giải quyết, xét xử theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm khoảng 200 vụ/năm.
3 TAND cấp cao giải quyết 6.500 đơn (vụ)/7.900 đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm thuộc thẩm quyền; giải quyết, xét xử theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm khoảng 800 vụ.
“Sau khi tiếp nhận một phần nhiệm vụ giám đốc thẩm, tái thẩm của các TAND cấp cao, dự báo TAND Tối cao sẽ phải giải quyết khoảng 11.000 đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm/năm; xét xử theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm khoảng 1.000 vụ/năm. Với khối lượng công việc như vậy, đòi hỏi phải tăng số lượng thẩm phán TAND Tối cao mới đáp ứng được yêu cầu của công việc”, ông Tiến giải thích.
Đề nghị xin ý kiến cấp thẩm quyền việc tăng số lượng thẩm phán TAND Tối cao
Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, ủy ban này đề nghị cân nhắc thận trọng việc tăng số lượng thành viên Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao để phù hợp với chủ trương của Đảng về tinh gọn tổ chức bộ máy.
Theo ông Tùng, thay vì tăng số lượng thẩm phán TAND Tối cao để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao thêm thì cần bổ sung, tăng cường năng lực cho đội ngũ công chức, thẩm phán làm công tác tham mưu giải quyết án; nâng cao chất lượng xét xử sơ thẩm, phúc thẩm.
Song song là nghiên cứu, sửa đổi quy định giám đốc thẩm tại các luật tố tụng để quy định chặt chẽ điều kiện nộp đơn, căn cứ kháng nghị giám đốc thẩm, tránh khiếu nại không có điểm dừng, dồn việc lên TAND Tối cao.
“Thẩm phán TAND Tối cao là cán bộ thuộc diện Ban Bí thư quản lý. Việc tăng số lượng thẩm phán TAND Tối cao là vấn đề quan trọng, liên quan đến chủ trương của Đảng, do đó đề nghị TAND Tối cao xin ý kiến cấp có thẩm quyền theo quy định”, ông Tùng nhấn mạnh.
Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung điều kiện bổ nhiệm thẩm phán TAND Tối cao trong trường hợp đặc biệt do cấp có thẩm quyền quyết định. Theo đó, người được đề nghị bổ nhiệm phải đang là thẩm phán TAND hoặc có đủ 5 năm làm Vụ trưởng hoặc tương đương tại TAND Tối cao.
Vấn đề này, theo cơ quan thẩm tra, thẩm phán TAND Tối cao là chức danh tư pháp đặc biệt, thuộc diện Ban Bí thư quản lý. Luật hiện hành quy định trường hợp đặc biệt do cấp có thẩm quyền quyết định nhưng phải có thời gian tối thiểu 5 năm là thẩm phán TAND.
“Việc bỏ điều kiện về thời gian tối thiểu này có thể dẫn đến trường hợp một người mới được bổ nhiệm thẩm phán TAND có thể được xem xét bổ nhiệm ngay làm Thẩm phán TAND Tối cao là chưa hợp lý”, ông Tùng nói, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị giữ như quy định hiện hành.
Chánh án TAND Tối cao Lê Minh Trí cho hay, việc tăng số lượng thẩm phán TAND tối cao lên 23 - 27 người đã được Bộ Chính trị, Trung ương Đảng thông qua. Theo ông, với mô hình mới, nếu để số lượng 17 thẩm phán TAND Tối cao thì “không đủ sức để làm việc”, nên mong Ủy ban Thường vụ Quốc hội chia sẻ.
Về điều kiện bổ nhiệm thẩm phán TAND Tối cao, ông Trí cho biết, điều này giải quyết các vướng mắc trong thực tế, chứ không phải lo những người được bổ nhiệm không có kinh nghiệm. Ông đề nghị trước mắt có 23 thẩm phán TAND Tối cao, còn 4 người nữa thì có lộ trình. “Chọn thẩm phán TAND Tối cao không thể vội được”, Chánh án TAND Tối cao nhấn mạnh.
Kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nói, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ủng hộ đề xuất tăng số lượng thẩm phán TAND Tối cao lên 23 đến 27 người, cũng như ủng hộ mở rộng đối tượng để chọn bổ nhiệm làm thẩm phán TAND Tối cao.
Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị TAND Tối cao hoàn thiện Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức TAND, để trình Quốc hội xem xét thông qua tại kỳ họp 9, dự kiến khai mạc ngày 5/5 tới.
