Bà Linh bên những luống chè chết héo do ngập úng. Ảnh: HB

Đứng giữa vườn, xung quanh là những luống chè vàng úa, trơ cành, bà Nguyễn Thị Linh (thôn Phú Yên, xã Yên Bài, Ba Vì, Hà Nội) nghẹn lời cho biết: Năm 1992 gia đình từ xã Minh Châu, Ba Vì đi xây dựng kinh tế mới tại Nông trường Hữu nghị Việt Nam - Mông Cổ.

Hộ bà Linh được Nông trường phân về tổ 3, đội 5, nay là thôn Phú Yên, xã Yên Bài.

Bà Linh được nông trường giao khoán cho hơn 10.000m2 đất sản xuất, hàng năm gia đình thực hiện đầy đủ nghĩa vụ nộp sản với nông trường.

Sau khi ổn định cuộc sống, bà Linh quy hoạch lại khu đất nhận khoán: Đất vườn: 8.200 m2 gồm cây chè là chủ lực, xen canh là cây bưởi; đất ao, khu chăn nuôi: 2.300 m2.

Ông Nguyễn Văn Mạnh (chồng bà Linh) cho biết: Do khu đất vườn gần hồ Đồng Mô, mùa mưa nước dồn về dễ gây ngập úng nên gia đình đã đầu tư kinh phí xây đường cống 30x40 cm, chạy dài hơn 80m, chôn sâu gần 2m. Đường cống này đi qua vườn chè, qua đường giao thông của thôn, tiêu nước từ khu ao phía trong vườn ra ao ông Đình từ đó theo đường mương nổi chảy ra hồ Đồng Mô. Nhờ có đường cống tiêu nước này mà nhiều năm qua dù mưa lũ lớn đến mấy, khu vườn nhà ông bà Linh, Mạnh và các hộ có ao liền kề không bao giờ bị ngập úng.

Đầu năm 2021, CTCP Việt - Mông mua lại ao ông Đình. Sau đó công ty cho máy san lấp đất lên toàn bộ khu ao. Trong quá trình đổ đất, cửa cống tiêu nước hộ ông bà Mạnh, Linh và hệ thống mương tiêu nước từ ao ông Đình ra hồ Đồng Mô bị vùi lấp.

Tháng 8/2021, sau mỗi trận mưa, cống bị tắc, nước trong ao không tiêu ra hồ được, đã làm vườn chè, cây ăn quả hộ bà Linh bị ngập úng kéo dài. Có trận mưa lớn nước ao dâng ngập vườn, có chỗ ngập sâu 0,5 -0,6m. Thời gian ngập úng kéo dài 2, 3 tháng. Vườn cạn thì gần 20 cây bưởi sắp thu quả bị chết, quả rụng đầy vườn, hơn 500 m2 vườn chè bị chết rụi, không còn khả năng hồi phục, gần 1.000 cây chè khác bị ảnh hưởng cả về năng suất, chất lượng.

Bà Linh cho biết, khi chưa bị thiệt hại do ngập úng, một lứa chè thu được hơn 70 kg chè búp khô. Nay chỉ thu được trên dưới 30 kg, theo giá chè khô hiện nay bán đổ tại nhà từ 70.000 - 80.000 đồng/kg, lứa chè đốn có giá trên dưới 200.000 đồng/kg. Tính ra, mỗi lứa chè gia đình bà Linh giảm giảm thu từ 6 - 8 triệu đồng và một năm, chỉ tính riêng chè, bị thiệt hại không dưới 40 triệu đồng, nếu tính cả thiệt hại về vườn bưởi thì không dưới 70 triệu đồng.

Với một gia đình nông thôn nguồn sống dựa vào cây chè thì đây là nguồn thu không nhỏ. Bà Linh khẳng định, nếu CTCP Việt - Mông không thông được cống thoát nước trước mùa mưa năm nay, vườn sẽ tiếp tục bị ngập úng thì thiệt hại không chỉ dừng lại ở con số 70 triệu đồng.

Ông Mạnh bên những cây bưởi đang độ thu hoạch bị chết khô do ngập úng. Ảnh: HB

Ông Nguyễn Văn Mạnh cho biết, ngay từ ngày đầu vườn bị úng ngập, gia đình đã báo cáo Trưởng thôn Phú Yên và CTCP Việt - Mông đến kiểm tra thực tế.

Ông Kỳ, đại diện công ty đã hứa sẽ cho máy vào xử lý khu đất vùi lấp cửa cống tiêu nước để nước thoát ra hồ Đồng Mô như trước đây. Sau đó công ty có cho máy vào múc đất đoạn mương nối ở khu ao nhà ông Đình. Máy múc đến cửa cống thì dừng lại, bà Linh hỏi thì công ty trả lời là “phải tìm nguyên nhân vì sao tắc cống”.

Bẵng đi mấy tháng không thấy công ty đến “tìm nguyên nhân”.

Ngày 13/11/2021, bà Linh làm đơn đề nghị gửi UBND xã Yên Bài giúp đỡ.

Ngày 16/5/2022, UBND xã mời bà Linh và CTCP Việt - Mông đến UBND xã Yên Bài để làm việc theo nội dung đơn đề nghị của bà Linh. Tại buổi làm việc, ông Lương Quy Ngọc, Phó Giám đốc CTCP Việt - Mông đã hứa trước chính quyền xã và bà Linh là sẽ thông cống tiêu nước khu ao cho gia đình bà Linh trước mùa mưa. Khi triển khai việc thông cống sẽ có chính quyền xã giám sát, chứng kiến.

Tuy nhiên, sau buổi làm việc, công ty đã không thực hiện lời hứa của mình.

Quá bức xúc vì mùa mưa đã đến, vườn chè, cây ăn trái của gia đình trước nguy cơ tiếp tục bị ngập úng, chết, bà Nguyễn Thị Linh đã làm đơn cầu cứu gửi Chủ tịch UBND huyện Ba Vì.

Trao đổi với phóng viên, ông Lương Quy Ngọc, Phó Giám đốc CTCP Việt - Mông thừa nhận, công ty có mua lại ao của hộ ông Đình, thôn Phú Yên và cho máy đổ đất, san lấp ao. Ao này tiếp giáp với hồ Đồng Mô. Cửa cống tiêu nước từ ao hộ bà Linh ra hồ Đồng Mô qua ao hộ ông Đình. Do ao ông Đình bị lấp nên gây tắc cửa cống.

Công ty nhận trách nhiệm về việc gây ngập úng vườn chè, cây ăn quả của gia đình bà Linh.

Ông Ngọc cho biết, công ty sẽ cho máy giải phóng toàn bộ khu đất trước cửa cống tiêu nước, khơi thông đoạn mương nổi tiêu nước ra hồ Đồng Mô. Về số tài sản gồm chè, bưởi bị chết, công ty sẽ phối hợp với UBND xã Yên Bài kiểm kê, hội đồng bồi thường của xã sẽ xác định giá trị tài sản bị thiệt hại. Công ty sẽ không để gia đình bà Linh bị thiệt thòi.

Đường mương nổi trên khu ao ông Đình đã được CTCP Việt - Mông khơi lại nhưng không tiêu được nước. Ảnh: HB

Mới đây, trao đổi với phóng viên qua điện thoại, bà Linh cho biết, CTCP Việt - Mông đã cho máy vào xử lý khu đất trước cửa cống, nước đã thoát ra nhưng không thể tiêu ra hồ Đồng Mô như trước đây. Vì đoạn mương nổi qua ao CTCP Việt - Mông (ao ông Đình) không khơi thông được. Ông Ngọc đã trực tiếp đến kiểm tra khu vườn và thống nhất với gia đình bà Linh, sẽ làm một đường cống tiêu nước mới có chiều dài khoảng 50m từ khu ao trước vườn hộ bà Linh ra khu đất ao của công ty. Hộ bà Linh sẽ dỡ bỏ 3 luống chè để máy vào vườn thi công đường ống.

Nói là vậy, nhưng đến nay (25/7/2022), CTCP Việt - Mông vẫn chưa triển khai làm đường cống mới. Bà Linh than thở, mấy trận mưa hồi trung tuần tháng 7, nước lại ngập úng lên vườn chè. Hàng chục cây bưởi da xanh đang chuẩn bị thu quả bị úa vàng, rụng quả. Hàng trăm cây chè tiếp tục bị chết, mỗi khi nghe động mưa là vợ chồng lại thấp thỏm, ăn không ngon, ngủ không yên.

Để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của công dân, không để xảy ra đơn thư khiếu nại kéo dài, vượt cấp, CTCP Việt - Mông cần sớm khắc phục hậu quả cho gia đình bà Nguyễn Thị Linh như lãnh đạo công ty đã hứa.