(Thanh tra) - Đánh giá về hiệu quả công tác phối hợp, xử lý để tránh trùng lặp, chồng chéo trong hoạt động thanh tra, kiểm toán giữa Thanh tra Chính phủ và Kiểm toán Nhà nước, ông Trần Minh Khương, Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước cho rằng, những năm qua, công tác phối hợp giữa hai cơ quan đã ngày càng đi vào chiều sâu, thực chất và hiệu quả hơn, góp phần quan trọng trong việc nâng cao chất lượng, hiệu quả giám sát tài chính công và phòng ngừa, phát hiện sai phạm.
Sự phối hợp chặt chẽ này không chỉ giúp giảm thiểu chồng chéo, trùng lặp trong hoạt động thanh tra, kiểm toán, mà còn tăng cường tính thống nhất, minh bạch và hiệu quả trong việc sử dụng nguồn lực giám sát của Nhà nước.
Không chồng lấn nhưng vẫn hỗ trợ, bổ sung cho nhau
Theo Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước, trong những năm qua Kiểm toán Nhà nước và Thanh tra Chính phủ đã có sự phối hợp chặt chẽ trên nền tảng pháp lý ngày càng vững chắc; từ Luật Kiểm toán Nhà nước 2015, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kiểm toán Nhà nước năm 2019, Quy chế phối hợp số 1618/QCPH:KTNN-TTCP năm 2021, cho đến Luật Thanh tra năm 2022.
Luật Thanh tra năm 2025 (có hiệu lực từ ngày 1/7/2025) là một bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện thể chế, tinh gọn tổ chức, bộ máy của ngành Thanh tra. Luật Thanh tra 2025 tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý về phối hợp, với điểm nhấn là: Tinh gọn hệ thống thanh tra, tăng cường kiểm soát quyền lực và cụ thể hóa trách nhiệm xử lý chồng chéo ở mọi cấp (từ xây dựng kế hoạch đến thực hiện hoạt động) nhằm nâng cao hiệu quả và tính chuyên nghiệp của cả hoạt động thanh tra và kiểm toán; tạo ra một khuôn khổ pháp lý đồng bộ, minh bạch và khả thi hơn để hai cơ quan cùng phát huy vai trò, chức năng của mình. Điều này không chỉ giúp xử lý hiệu quả tình trạng chồng chéo, trùng lặp mà còn góp phần nâng cao hiệu quả giám sát, phòng ngừa sai phạm, tăng cường kỷ luật - kỷ cương trong quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công.
Các kế hoạch kiểm toán hằng năm của Kiểm toán Nhà nước đều được trao đổi, thống nhất với Thanh tra Chính phủ ngay từ giai đoạn xây dựng, nhờ đó, tỷ lệ trùng lặp giữa hai cơ quan đã giảm rõ rệt qua từng năm. Bên cạnh đó, hai cơ quan cũng thường xuyên phối hợp xử lý kịp thời các trường hợp chồng chéo phát sinh trong quá trình triển khai, bảo đảm mỗi nội dung chỉ được kiểm tra, giám sát bởi một cơ quan có thẩm quyền. Mỗi cơ quan thực hiện đúng chức năng, không chồng lấn nhưng vẫn hỗ trợ, bổ sung cho nhau trong phát hiện và xử lý sai phạm, kiến nghị hoàn thiện chính sách.
Ở tầm chiến lược, sự phối hợp này không chỉ là yêu cầu kỹ thuật nghiệp vụ mà còn thể hiện trách nhiệm chính trị của hai cơ quan kiểm tra, giám sát cấp cao của Nhà nước - cùng hướng tới mục tiêu chung là nâng cao hiệu quả quản trị công, bảo đảm kỷ luật, kỷ cương tài chính và phục vụ phát triển bền vững của quốc gia. Đây là yếu tố nền tảng để xây dựng một hệ thống giám sát tài chính công tinh gọn, mạnh, minh bạch, không trùng lắp, chồng chéo nhiệm vụ - ông Trần Minh Khương khẳng định.
Bên cạnh đó, thông qua quá trình phối hợp, Kiểm toán Nhà nước có điều kiện tiếp nhận, tham khảo thông tin, dữ liệu và kết quả thanh tra của Thanh tra Chính phủ, qua đó nâng cao chất lượng phân tích, đánh giá rủi ro, giúp việc lựa chọn chủ đề, phạm vi kiểm toán được sát, trúng, đúng trọng tâm, trọng điểm hơn, góp phần nâng cao tính dự báo và hiệu quả trong sử dụng nguồn lực kiểm toán, đảm bảo kế hoạch kiểm toán hàng năm vừa toàn diện, vừa tránh dàn trải, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao trong công tác kiểm soát tài chính công, tài sản công.
Mang lại lợi ích thiết thực cho các đơn vị được thanh tra, kiểm toán
Đánh giá về lợi ích của công tác phối hợp giữa hai cơ quan, Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước cho rằng, việc giảm thiểu tình trạng chồng chéo, trùng lặp giữa hoạt động thanh tra, kiểm toán không chỉ mang lại lợi ích thiết thực cho các đơn vị, tổ chức được thanh tra, kiểm toán, mà còn góp phần nâng cao rõ rệt hiệu quả giám sát tài chính - ngân sách, tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong quản lý tài chính công, hướng tới mục tiêu xây dựng một nền kiểm tra, giám sát Nhà nước tinh gọn, hiệu quả và liêm chính.
Trước hết, ở góc độ đối tượng được thanh tra, kiểm toán, việc giảm chồng chéo giúp giảm áp lực hành chính, tiết kiệm thời gian và nguồn lực cho cơ quan, đơn vị, nhất là các địa phương và doanh nghiệp Nhà nước. Thực tế, trước đây có tình trạng cùng một nội dung tài chính, cùng một năm ngân sách, nhưng phải tiếp nhiều đoàn khác nhau - đoàn thanh tra, đoàn kiểm toán, đoàn kiểm tra chuyên ngành... Điều đó không chỉ gây tốn kém nguồn lực mà còn làm giảm tính tập trung, gây tâm lý e ngại, ảnh hưởng đến hoạt động thường xuyên của đơn vị.
Khi công tác phối hợp được tăng cường, các kế hoạch được thống nhất ngay từ đầu năm, một nội dung, một đối tượng chỉ chịu sự kiểm tra bởi một cơ quan có thẩm quyền, điều này giúp đơn vị được kiểm toán, thanh tra chủ động chuẩn bị hồ sơ, tài liệu, nâng cao trách nhiệm giải trình và phối hợp công tác. Mặt khác, kết quả thanh tra và kiểm toán khi được sử dụng, chia sẻ lẫn nhau sẽ giúp giảm tình trạng “đánh giá lại” cùng một nội dung, tạo môi trường làm việc minh bạch, chuyên nghiệp, đồng thời củng cố niềm tin của người dân và doanh nghiệp đối với các cơ quan kiểm tra, giám sát của Nhà nước.
Ở góc độ quản trị và hiệu quả giám sát ngân sách, việc giảm chồng chéo đồng nghĩa với tăng hiệu quả sử dụng nguồn lực giám sát của Nhà nước. Khi tránh được sự trùng lặp về phạm vi, đối tượng, nội dung, cả hai cơ quan có thể tập trung sâu hơn vào những lĩnh vực trọng yếu, rủi ro cao, góp phần phát hiện kịp thời sai phạm, thất thoát, lãng phí trong quản lý và sử dụng ngân sách, tài sản công. Đây cũng là cơ sở quan trọng để các kết luận, kiến nghị của thanh tra và kiểm toán mang tính bổ sung, hỗ trợ lẫn nhau, thay vì chồng chéo hoặc mâu thuẫn. Nhờ đó, chất lượng giám sát tài chính công được nâng lên, giúp Quốc hội, Chính phủ và các cấp chính quyền địa phương có thêm thông tin khách quan, tin cậy để ra quyết định quản lý, điều hành ngân sách một cách hiệu quả, minh bạch hơn.
Tuy vậy, theo Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước, công tác phối hợp giữa hai cơ quan vẫn còn một số thách thức cần tiếp tục khắc phục, nhất là sau khi cơ cấu tổ chức hệ thống thanh tra theo mô hình gọn hơn.
Trước hết, sự phối hợp trong công tác xây dựng kế hoạch hàng năm không chỉ dừng lại ở danh mục nhiệm vụ thanh tra, kiểm toán tổng quát mà cần phối hợp để rà soát đến từng danh mục, đầu mối cụ thể trong từng nhiệm vụ để tránh chồng chéo, trùng lắp… Bên cạnh đó, hệ thống cơ sở dữ liệu, thông tin dùng chung giữa hai cơ quan còn bất cập, việc trao đổi dữ liệu chủ yếu vẫn thực hiện thủ công, chưa được số hóa, dẫn đến mất nhiều thời gian rà soát, đối chiếu.
Ngoài ra, trong quá trình triển khai ở cấp bộ, cơ quan Trung ương, địa phương vẫn có tình trạng chưa chủ động trao đổi thông tin, phối hợp nên còn xảy ra một số trường hợp khi tổ chức triển khai mới phát hiện chồng chéo, trùng lắp.
Trong thời gian tới, cùng với việc khuôn khổ pháp lý được hoàn thiện theo Luật Thanh tra 2025 và Luật Kiểm toán Nhà nước, cả hai cơ quan có thể tăng cường kết nối, trao đổi thông tin, đào tạo thống nhất nghiệp vụ phối hợp và nâng cao trách nhiệm của người đứng đầu trong xử lý chồng chéo. Khi những giải pháp này được triển khai đồng bộ, hoạt động thanh tra, kiểm toán sẽ ngày càng hiệu quả, minh bạch, không chồng chéo, đáp ứng yêu cầu giám sát ngày càng cao của Đảng, Nhà nước và Nhân dân - Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước khẳng định.
