(Thanh tra) - Việc xây dựng Định hướng chương trình thanh tra đóng vai trò then chốt, giúp công tác thanh tra được triển khai đồng bộ, đúng trọng tâm, góp phần phòng ngừa vi phạm và nâng cao hiệu lực quản lý Nhà nước.
Định hướng chương trình thanh tra hằng năm được xác định là công cụ quan trọng để định rõ phương hướng và trọng tâm hoạt động thanh tra, bảo đảm sự thống nhất với chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Nhằm cụ thể hóa yêu cầu này, ngày 28/8/2025, Thanh tra Chính phủ đã ban hành Thông tư số 04/2025/TT-TTCP, hướng dẫn chi tiết việc xây dựng và phê duyệt Định hướng chương trình thanh tra hằng năm.
Theo đó Định hướng chương trình thanh tra được xây dựng trên một hệ thống căn cứ rộng lớn, thể hiện sự kết nối giữa định hướng chính trị cấp cao và yêu cầu thực tiễn quản lý Nhà nước. Theo Điều 3 của Thông tư, các căn cứ bao gồm nghị quyết, chỉ thị, kết luận của các cơ quan cấp cao như Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, đặc biệt về công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.
Bên cạnh đó, các nghị quyết, đề án, chương trình mục tiêu của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về các lĩnh vực kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại cũng là nền tảng không thể thiếu. Đặc biệt, Thông tư nhấn mạnh rằng, yêu cầu từ công tác phòng ngừa, phát hiện, xử lý vi phạm pháp luật, và yêu cầu giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực là căn cứ quan trọng (Điều 3, Khoản 4).
Để có cái nhìn toàn diện, đơn vị chủ trì xây dựng Định hướng chương trình thanh tra phải thu thập thông tin từ kết quả công tác thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, điều tra của các cơ quan chức năng, cùng với tình hình, kết quả công tác tiếp công dân và các vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật được đăng tải rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng hoặc dư luận xã hội quan tâm.
Định hướng chương trình thanh tra có cấu trúc 3 phần rõ ràng: Mục đích, yêu cầu, nhiệm vụ chủ yếu, và tổ chức thực hiện (Điều 5, Khoản 1). Nội dung chính của định hướng là xác định phương hướng và trọng tâm hoạt động thanh tra trong một năm của các cơ quan thanh tra, nhằm đáp ứng yêu cầu quản lý, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.
Trình tự, thủ tục xây dựng Định hướng chương trình thanh tra được thiết lập chặt chẽ nhằm đảm bảo tính toàn diện và kịp thời, bắt đầu từ việc thu thập thông tin đa chiều đến giai đoạn hoàn thiện và trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, với các mốc thời gian cụ thể được quy định rõ ràng.
Theo Điều 6 của Thông tư, bước đầu tiên là thu thập thông tin và tài liệu, trong đó đơn vị chủ trì có trách nhiệm tổng hợp thông tin, tài liệu theo quy định, đồng thời yêu cầu các cụ, cục, đơn vị trực thuộc Thanh tra Chính phủ và các cơ quan thanh tra khác có liên quan cung cấp thông tin.
Trên cơ sở các thông tin đã thu thập, đơn vị chủ trì tiến hành xây dựng dự thảo Định hướng chương trình thanh tra, sau đó lấy ý kiến tham gia của các vụ, cục, đơn vị thuộc Thanh tra Chính phủ và lãnh đạo Thanh tra Chính phủ để hoàn thiện dự thảo Định hướng chương trình thanh tra báo cáo Tổng Thanh tra Chính phủ.
Đơn vị chủ trì phải báo cáo Tổng Thanh tra Chính phủ về dự thảo Định hướng chương trình thanh tra chậm nhất vào ngày 15/9 hằng năm. Tổng Thanh tra Chính phủ trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Định hướng chương trình thanh tra chậm nhất vào ngày 30/9 hằng năm.
Sau khi Định hướng chương trình thanh tra được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, đơn vị chủ trì sẽ ban hành văn bản hướng dẫn xây dựng kế hoạch thanh tra cho các cơ quan thanh tra liên quan chậm nhất vào ngày 25/10 hằng năm. Nếu Thủ tướng Chính phủ có ý kiến chỉ đạo sửa đổi, bổ sung nội dung, đơn vị chủ trì phải giúp Tổng Thanh tra Chính phủ tiếp thu, hoàn chỉnh và trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trong thời gian 10 ngày.
Với những quy định cụ thể, rõ ràng, Thông tư số 04/2025/TT-TTCP tạo nền tảng quan trọng để công tác thanh tra được triển khai đồng bộ, đúng trọng tâm, phục vụ tốt hơn nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội và công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.
