(Thanh tra) - Trong bối cảnh an ninh năng lượng đang trở thành một thách thức lớn, khi nhu cầu điện không ngừng tăng còn các nguồn truyền thống như thủy điện, than và khí nội địa dần bộc lộ những giới hạn, Dự án Nhà máy điện khí LNG Nhơn Trạch 3 - 4 của Tập đoàn Công nghiệp năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam) xuất hiện như một mắt xích quan trọng, góp phần củng cố nền tảng an ninh năng lượng quốc gia trong giai đoạn tới.
Là dự án điện khí LNG đầu tiên của Việt Nam, Nhơn Trạch 3–4 đồng thời thể hiện rõ định hướng chuyển dịch năng lượng của Tập đoàn, đánh dấu bước chuyển từ mô hình dầu khí truyền thống sang phát triển đồng bộ, hiện đại hơn các lĩnh vực công nghiệp – năng lượng. Theo Quy hoạch Điện VIII, cả nước dự kiến phát triển 13 dự án điện khí LNG, và Nhơn Trạch 3–4 chính là dự án tiên phong hiện thực hóa định hướng đó bằng những bước đi bài bản, đúng lộ trình và có ý nghĩa dẫn dắt.
Sự tiên phong của Nhơn Trạch 3–4 càng có ý nghĩa hơn khi đặt trong bối cảnh nguồn khí tự nhiên trong nước đang giảm sút nhanh sau nhiều năm khai thác. Trong khi đó, các nhà máy điện khí ngày càng cần lượng khí ổn định và lâu dài để duy trì vận hành. Khi lượng khí nội địa không còn đáp ứng đủ nhu cầu, Việt Nam buộc phải tính đến phương án sử dụng LNG nhập khẩu. Đây không chỉ là giải pháp bù đắp sự thiếu hụt, mà còn mở ra cơ hội chủ động hơn nhờ thị trường LNG thế giới phát triển mạnh, nguồn cung phong phú, linh hoạt và có lợi thế về đa dạng đối tác. Đồng thời, việc nhập khẩu LNG từ những thị trường lớn như Hoa Kỳ cũng tạo điều kiện thuận lợi hơn cho cân bằng thương mại và phát triển các ngành hàng xuất khẩu của Việt Nam.
Nhưng lựa chọn LNG còn có nghĩa lớn hơn nằm ở việc tạo dựng một cấu phần mới trong kiến trúc an ninh năng lượng của Việt Nam. Năm 2023 đã để lại một bài học đáng nhớ khi tình trạng thiếu điện xảy ra ở nhiều khu vực do thủy điện giảm mạnh vào mùa khô và năng lượng tái tạo biến động theo thời tiết. Trong cấu trúc năng lượng ba trụ cột, điện gió và điện mặt trời không thể đảm bảo tính ổn định, còn thủy điện chịu ảnh hưởng nặng nề của khí hậu. Chính trong bối cảnh đó, điện khí LNG trở thành nhân tố cân bằng rất quan trọng cho hệ thống điện quốc gia.
Với khả năng vận hành linh hoạt, khởi động nhanh và phù hợp để chạy nền hoặc chạy phủ đỉnh tùy theo yêu cầu điều độ, các nhà máy điện khí LNG giống như một “điểm tựa kỹ thuật” giúp hệ thống điện duy trì tần số, điện áp và đáp ứng kịp thời khi các nguồn năng lượng khác suy giảm. Vì vậy, Nhơn Trạch 3–4 khi đi vào vận hành sẽ đóng vai trò như một “van điều áp” quan trọng cho hệ thống điện; đặc biệt trong bối cảnh năng lượng tái tạo chiếm tỷ trọng lớn, lên tới khoảng 30.000 MW trên tổng công suất đặt khoảng 93.000 MW hiện nay. Chỉ khi có các nhà máy điện khí LNG với công nghệ hiện đại và độ ổn định cao như Nhơn Trạch 3&4, chúng ta mới có thể đưa nhiều hơn các nguồn năng lượng tái tạo vào lưới mà không lo mất cân bằng hệ thống. Nhờ đó, nguy cơ thiếu điện giảm đi, sự ổn định trong sản xuất và kinh doanh được củng cố, tạo niềm tin cho nền kinh tế và cho môi trường đầu tư của cả quốc gia.
Trong bối cảnh nhu cầu điện của Việt Nam dự báo sẽ tăng mạnh trong 10–20 năm tới, sự xuất hiện của những tổ hợp điện khí LNG hiện đại như Nhơn Trạch 3–4 càng trở nên cần thiết. Đây là điều kiện quan trọng để Việt Nam duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế mà không phải đánh đổi môi trường, phù hợp với các cam kết quốc tế về biến đổi khí hậu và lộ trình phát thải ròng bằng “0”.
Vì thế, ý nghĩa của Nhơn Trạch 3–4 cũng được nhìn nhận rõ ràng trong hành trình giảm phát thải, hướng tới phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050. LNG là nhiên liệu sạch hơn so với các loại nhiên liệu hóa thạch khác, với lượng phát thải khí nhà kính thấp hơn nhiều so với than. Theo tính toán, lượng phát thải của Nhơn Trạch 3–4 chỉ khoảng 30% so với mức phát thải của nhiệt điện than và thấp hơn 50% so với ngưỡng quy định hiện hành. Đây là mức cải thiện quan trọng, giúp Nhơn Trạch 3–4 trở thành nguồn điện trung gian lý tưởng, không chỉ giảm phát thải tại chính nhà máy mà còn hỗ trợ hấp thụ nhiều hơn nguồn năng lượng tái tạo vào hệ thống, nhờ khả năng “đệm” và bổ sung công suất nhanh khi năng lượng mặt trời và điện gió suy giảm. Khi điện tái tạo được đưa lên lưới nhiều hơn, tổng lượng phát thải của cả hệ thống cũng giảm theo, và Nhơn Trạch 3–4 chính là một trong những nhân tố tạo ra cơ chế cân bằng đó.
Khi hoàn thành và đưa vào vận hành, Nhơn Trạch 3–4 cũng đánh dấu lần đầu tiên chuỗi công nghiệp LNG của Petrovietnam được khép kín từ nhập khẩu, tồn trữ, tái hóa khí đến phát điện. Đây là bước tiến quan trọng giúp Tập đoàn khẳng định năng lực triển khai những dự án năng lượng hiện đại, đồng thời mở đường cho việc phát triển các dự án LNG tiếp theo theo đúng định hướng của Quy hoạch Điện VIII. Sự xuất hiện của Nhơn Trạch 3–4 vì vậy không chỉ tạo thêm nguồn điện mới, mà còn xác lập một cấu phần chiến lược của an ninh năng lượng quốc gia, góp phần nâng cao tính tự chủ và tính bền vững của hệ thống năng lượng Việt Nam trong dài hạn.
