Việc thuê trọ tại Việt Nam hiện chủ yếu do người thuê tự thỏa thuận trực tiếp với chủ nhà, không qua trung gian, nên càng thiếu các cam kết về mặt an toàn cháy nổ. Điều này đặc biệt rõ tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, nơi đã từng xảy ra vụ cháy nghiêm trọng. Vì để tối đa hóa lợi nhuận, nhiều căn nhà trọ ở đây xây dựng sát nhau trong các ngõ nhỏ, bao quanh bởi lồng sắt kiên cố.
Nguyên nhân gây cháy thường là do hệ thống phòng cháy chữa cháy không đảm bảo, chập điện, hoặc cơi nới tầng trái phép, phá vỡ quy hoạch và chặn lối thoát hiểm... Khi hỏa hoạn xảy ra, người thuê trọ rất khó thoát ra ngoài an toàn, để lại hệ quả thương tâm cho nhiều gia đình và tạo nỗi bất an cho cộng đồng cư dân có thu nhập thấp.
Ban đầu, khi các khu nhà trọ mới hoạt động, thường đảm bảo điều kiện, nhưng theo thời gian, chủ nhà không sát sao với các biện pháp phòng cháy chữa cháy và đôi khi thiếu sự giám sát từ các cán bộ cấp cơ sở. Mặc dù sau mỗi vụ cháy nghiêm trọng, những cán bộ thiếu trách nhiệm bị xử lý, nhưng các vụ cháy vẫn tiếp tục xảy ra.
Một mặt khác dễ thấy là dịch vụ nhà trọ hiện nay hoạt động tự phát và thiếu sự chuyên nghiệp. Nhu cầu của nhiều đối tượng khác nhau được đáp ứng bởi các dịch vụ cho thuê không chính thức. Nhiều nhà trọ được cải tạo từ các ngôi nhà hiện có của gia chủ, và việc mở thêm cửa hàng tạp hóa hoặc sửa chữa điện tử, xe điện tại các khu trọ này làm tăng nguy cơ cháy nổ.
Tuy nhiên, cũng phải nói tới ý thức của cộng đồng cư dân thuê trọ không phải đã tuyệt đối tuân thủ. Việc quên rút sạc xe điện, cho đến điện thoại, latop để qua đêm có thể dẫn đến chập cháy. Hay như các bếp ga mini trong các căn hộ nhỏ vẫn được sử dụng cũng gây nguy cơ cháy nổ rất cao. Rồi đến việc quyên tắt bếp từ, nồi cơm điện, điều hòa… đều có thể dẫn đến mất an toàn, tạo nguy cơ cháy nổ.
Cháy nổ không chỉ chuyện riêng của chủ trọ mà còn từ ý thức người thuê.
Để xây dựng thị trường cho thuê nhà trọ chuyên nghiệp, cần thực hiện nhiều biện pháp. Trước tiên nhà cho thuê phải đảm bảo điều kiện phòng cháy chữa cháy, không gian sống an toàn. Những cơ sở kinh doanh cho thuê trọ, chung cư mini không đảm bảo phải bị tước giấy phép. Phía ngành chức năng phải kiểm tra định kỳ quá trình vận hành nhà trọ, tăng cường giám sát và quy trách nhiệm cho cán bộ cấp cơ sở nếu không thực hiện tốt nhiệm vụ...
Có thể nói, đến nay dịch vụ nhà trọ chưa được quản lý chặt chẽ và thiếu chính sách cụ thể, nhất là lĩnh vực phòng chống cháy nổ. Chúng ta có chính sách cho nhà ở xã hội, chung cư… nhưng với một thị phần lớn cư dân là công nhân, người lao động đang thuê trọ ở thành phố hiện nay, họ khó có cơ hội tiếp cận các chính sách trên vì thu nhập thấp. Trước mắt có thể họ cần một chính sách phù hợp cho nhà trọ ở đô thị và khu công nghiệp. Khi có một chính sách phù hợp và hiệu lực thì khu trọ dù nằm sâu trong ngõ vẫn có thể đảm bảo an toàn cháy nổ nếu được quản lý tốt.
Nhà nước cần tăng cường giám sát và có quy định chặt chẽ hơn về thuê trọ, qua đó đảm bảo vận hành thị trường chuyên nghiệp và an toàn, hạn chế những vụ cháy thương tâm như đã xảy ra.