(Thanh tra) - UBND TP Hải Phòng ban hành Quyết định số 1677/QĐ-UBND ngày 2/6/2025, kết thúc vụ khiếu nại dai dẳng của ông Lưu Thiếu Đào cùng 5 công dân tại phường Kênh Dương, quận Lê Chân, liên quan đến quyền sử dụng đất.
Vụ việc bắt nguồn từ Dự án xây dựng Trường Tiểu học và THCS Kênh Dương, khi chính quyền thu hồi đất mà các hộ dân cho rằng họ đã sử dụng ổn định hàng chục năm. Sau quá trình xác minh kéo dài, cơ quan chức năng kết luận đây là đất nông nghiệp do UBND phường quản lý, không đủ điều kiện bồi thường theo giá đất ở.
Cụ thể, vào năm 2023, UBND quận Lê Chân triển khai Dự án xây dựng Trường Tiểu học và THCS Kênh Dương nhằm đáp ứng nhu cầu giáo dục ngày càng tăng tại địa phương. Để thực hiện, chính quyền thu hồi một khu đất tại phường Kênh Dương, nơi 6 hộ dân, do ông Lưu Thiếu Đào làm đại diện, đang sinh sống và canh tác. Các hộ dân gồm ông Trần Viết Lĩnh, Phạm Văn Anh, Đặng Thị Xuân, Nguyễn Thị Minh, Nguyễn Thị Ngọc Bích và Phạm Thị Côi đồng loạt khiếu nại, cho rằng đất họ sử dụng là đất ở, yêu cầu được bồi thường theo giá đất ở và bố trí tái định cư.
UBND quận Lê Chân ban hành Quyết định số 3122/QĐ-UBND ngày 15/11/2024, xác định khu đất này là đất nông nghiệp, không đủ điều kiện bồi thường theo giá đất ở, chỉ hỗ trợ cây cối, hoa màu (nếu có). Không đồng tình, các hộ dân gửi đơn khiếu nại lên UBND TP Hải Phòng. Thanh tra thành phố vào cuộc, quá trình xác minh kéo dài gần hai năm, với nhiều lần đối thoại căng thẳng giữa các bên.
Để hiểu rõ bản chất vụ việc, cần nhìn lại lịch sử khu đất qua các giai đoạn:
Nguồn gốc thửa đất của ông Trần Viết Lĩnh, theo bản đồ địa chính năm 1995, khu đất được ghi nhận là đất "Ao" thuộc quyền quản lý của HTX Dư Hàng Kênh. Đến năm 2005, hồ sơ địa chính cập nhật đây là đất "T" (đất ở) đứng tên ông Trần Ngọc Tân, một người dân địa phương.
Năm 2008, ông Tân chuyển nhượng thửa đất cho ông Trần Viết Lĩnh bằng giấy viết tay, không qua công chứng. Năm 2016, ông Lĩnh tiếp tục chuyển nhượng một phần cho ông Phạm Văn Anh, cũng bằng hình thức tương tự. Trên đất, một căn nhà cấp 4 được xây dựng từ năm 2003, nhưng không có giấy phép chuyển đổi mục đích sử dụng từ nông nghiệp sang đất ở.
Còn nguồn gốc thửa đất của ông Phạm Văn Anh cùng xuất phát từ đất "Ao" của HTX Dư Hàng Kênh (1995), sau đó ghi nhận là đất "T" của ông Trần Ngọc Tân (2005). Ông Anh nhận chuyển nhượng từ ông Lĩnh năm 2016, không có giấy tờ hợp lệ. Hộ này cũng không nộp thuế sử dụng đất phi nông nghiệp trong suốt thời gian sử dụng, một dấu hiệu cho thấy đất chưa được chính thức công nhận là đất ở.
Các thửa đất còn lại của các bà Đặng Thị Xuân, Nguyễn Thị Minh, Nguyễn Thị Ngọc Bích và Phạm Thị Côi cũng có tình trạng tương tự. Đất ban đầu thuộc HTX, sau đó được mua bán, chuyển nhượng qua nhiều đời chủ bằng giấy tay, không có xác nhận của cơ quan chức năng. Một số hộ xây dựng công trình kiên cố như nhà ở, chuồng trại, nhưng đều không xin phép chuyển đổi mục đích sử dụng.
Những giao dịch “ngầm” này phản ánh thực tế phổ biến ở nhiều địa phương trong giai đoạn chuyển đổi kinh tế những năm 1990-2000, khi việc quản lý đất đai còn lỏng lẻo, người dân tự mua bán mà không qua thủ tục pháp lý.
Thanh tra TP Hải Phòng đã thực hiện một loạt bước để làm rõ vụ việc:
Xem xét hồ sơ địa chính: Các bản đồ năm 1995 và 2005 được đối chiếu, cho thấy khu đất ban đầu là đất nông nghiệp, không có văn bản nào cho phép chuyển đổi sang đất ở.
Kiểm tra giấy tờ của các hộ: Các hộ dân chỉ cung cấp được giấy viết tay giữa các bên mua bán, không có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) hay quyết định giao đất từ chính quyền.
Ngày 16/4/2025, một buổi đối thoại được tổ chức với sự tham gia của đại diện Thanh tra thành phố, UBND quận Lê Chân, UBND phường Kênh Dương và 6 hộ dân. Ông Lưu Thiếu Đào đề nghị xem xét yếu tố “sử dụng ổn định lâu dài” để giảm thiệt hại, nhưng không đưa ra được tài liệu mới thay đổi kết luận.
Quá trình xác minh cho thấy, dù các hộ đã sinh sống nhiều năm, việc thiếu giấy tờ pháp lý khiến yêu cầu bồi thường theo giá đất ở không có cơ sở.
Sau nhiều lần đối thoại, các hộ dân vẫn giữ quan điểm rằng họ bị thiệt hại do chính sách thay đổi và cách quản lý đất đai không nhất quán của địa phương. Công dân thì cho rằng, họ đã ở đây mấy chục năm, xây nhà, trồng trọt, giờ nói không phải đất ở thì quá bất công. Tuy nhiên, với cơ quan chức năng thì luật pháp không thể linh hoạt với các trường hợp vi phạm thủ tục hành chính từ gốc.
Quyền lợi chính đáng phải đi đôi với tuân thủ pháp luật
Ngày 2/6/2025, UBND TP Hải Phòng ban hành Quyết định số 1677/QĐ-UBND, giữ nguyên Quyết định số 3122/QĐ-UBND ngày 15/11/2024 của quận Lê Chân. Các hộ chỉ được hỗ trợ chi phí cây cối, hoa màu (nếu có), không bồi thường về đất và công trình xây dựng trái phép.
Luật sư Diệp Năng Bình, Trưởng Văn phòng Tinh Thông Luật cho rằng, vụ khiếu nại của ông Lưu Thiếu Đào và 5 công dân là hậu quả của việc thiếu minh bạch trong quản lý đất đai thời kỳ trước. Đặt ra yêu cầu cấp thiết với chính quyền các cấp: Cần rà soát, hoàn thiện hồ sơ địa chính, đồng thời nâng cao nhận thức pháp luật cho người dân về giao dịch đất đai. Với người dân, đây là lời cảnh báo rằng việc mua bán, sử dụng đất không có giấy tờ chứng nhận pháp lý có thể dẫn đến rủi ro lớn khi xảy ra tranh chấp.
“Quyết định số 1677/QĐ-UBND ngày 2/6/2025 không chỉ giải quyết một vụ việc cụ thể mà còn góp phần khẳng định nguyên tắc, quyền lợi chính đáng phải đi đôi với tuân thủ pháp luật”, Luật sư Diệp Năng Bình nhấn mạnh./.
