Ông Lê Anh Xuân, nguyên Chủ tịch UBND TP Thanh Hóa nay là Bí thư Thành ủy Thanh Hóa (người cầm tờ giấy) kiểm tra, xử lý đơn thư kiến nghị của công dân về động Tiên Sơn. Ảnh: VT

Thực hiện Công văn số 7927/UBND-TD ngày 6/6/2022 của UBND tỉnh Thanh Hóa về việc chỉ đạo tham mưu giải quyết đơn thư của bà Đỗ Thị Thu, Phó Giám đốc Công ty Cổ phần Du lịch Kim Quy (Cty Kim Quy), Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Thanh Hóa đã ban hành Quyết định số 400/QĐ về việc thanh tra công tác quản lý Nhà nước tại động Tiên Sơn, phường Hàm Rồng, TP Thanh Hóa.

Kết quả, về công tác quản lý Nhà nước đối với di tích động Tiên Sơn, việc động Tiên Sơn được Sở Văn hóa Thông tin công nhận là di tích lịch sử văn hóa, danh lam thắng cảnh cần được bảo vệ để phát huy tác dụng tại Quyết định 306/VHQĐ ngày 1/12/1993 là không phù hợp với quy định, nhưng đã được Chủ tịch UBND tỉnh công nhận là di tích cấp tỉnh tại Văn bản số 4543/UBND-VX, ngày 26/10/2006 về việc cấp bằng xếp hạng di tích lịch sử văn hóa, danh thắng cấp tỉnh và được Chủ tịch UBND tỉnh ban hành Quyết định 1046/QĐ-UBND ngày 25/3/2000 về việc cấp đổi bằng xếp hạng di tích lịch sử văn hóa và danh lam thắng cảnh cấp tỉnh được công nhận từ trước ngày 31/12/2003.

Tuy nhiên, trong các văn bản trả lời tổ chức và công dân của ngành Văn hóa Thể thao và Du lịch giai đoạn từ năm 2008 đến năm 2015 có một số văn bản không thống nhất thuật ngữ về xếp hạng di tích động Tiên Sơn, gây nên sự hiểu nhầm đối với nhân dân và các cơ quan quản lý Nhà nước trong việc xếp hạng di tích. Trách nhiệm này thuộc về Sở Văn hóa Thông tin giai đoạn trước năm 2008, Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch giai đoạn từ năm 2008 đến năm 2015.

Di tích động Tiên Sơn đã được UBND tỉnh xếp hạng di tích cấp tỉnh từ năm 2020 nhưng đến nay UBND TP Thanh Hóa chưa thực hiện việc lập hồ sơ xác định phạm vi, mốc giới theo bản đồ khoanh vùng bảo vệ di tích trình cấp có thẩm quyền xem xét, phê duyệt để tổ chức cắm mốc giới các khu vực bảo vệ di tích trên thực địa theo quy định tại Khoản 2 Điều 32 Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Di sản văn hóa và Điều 14, Nghị định số 98/2010/NĐ-CP ngày 21/9/2010 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Di sản văn hóa và Luật Sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Di sản văn hóa. Trách nhiệm này thuộc về UBND TP Thanh Hóa từ năm 2020 đến nay.

Việc UBND TP Thanh Hóa phê duyệt Mặt bằng quy hoạch xây dựng khu du lịch động Tiên Sơn số 591/UBND-QLĐT ngày 11/4/2008 trong khu vực bảo vệ II di tích cấp quốc gia di chỉ khảo cổ học Đông Sơn và Thiệu Dương khi chưa có văn bản đồng ý của Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch là vi phạm khoản 2, Điều 32 Luật Di sản văn hóa năm 2001, sau này là khoản 3, Điều 32 Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Di sản văn hóa. Trách nhiệm thuộc này thuộc về UBND TP Thanh Hóa giai đoạn 2008.

Về việc UBND phường Hàm Rồng bàn giao toàn bộ nguyên trạng động Tiên Sơn, các công trình hiện có và khu đất xây dựng cho Cty Kim Quy tại biên bản số 02 ngày 8/1/2005 là trái thẩm quyền giao đất theo quy định tại Điều 37 của Luật Đất đai và Điều 5 Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Di sản văn hóa. Ký kết hợp đồng hợp tác kinh doanh (Hợp đồng số 01/HĐ-KT) với Cty Kim Quy là không theo quy định của Luật Tổ chức HĐNĐ và UBND năm 2003 tại thời điểm ký hợp đồng.

Các sai phạm này đã được UBND TP Thanh Hóa kiểm tra và kết luận tại Kết luận số 3787/KL-UBND ngày 20/7/2021. Tuy nhiên, theo báo cáo của UBND TP Thanh Hóa và phường Hàm Rồng, hiện nay Cty Kim Quy chưa thực hiện việc bàn giao động Tiên Sơn cho UBND phường Hàm Rồng quản lý theo Quyết định số 1520/QĐ-UBND ngày 22/12/2021 của UBND phường là do UBND phường Hàm Rồng và Cty Kim Quy chưa thực hiện xong việc thương thảo, thanh lý Hợp đồng hợp tác kinh doanh số 01/HĐ-KT ngày 25/7/2005.

Các sai phạm về công tác quản lý Nhà nước đối với di tích động Tiên Sơn nói riêng, trên địa bàn tỉnh nói chung thuộc về Sở Văn hóa Thông tin giai đoạn trước năm 2008, Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch giai đoạn 2008-2017.

Việc tham mưu cho UBND tỉnh cho Cty Kim Quy thuê đất tại Quyết định số 195/QĐ-UBND ngày 16/1/2014 và được điều chỉnh tại Quyết định số 160/QĐ-UBND ngày 19/1/2015 khi chưa có văn bản đồng ý của Bộ trưởng Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch là không đảm bảo theo quy định tại khoản 3, Điều 32 Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Di sản văn hóa. Trách nhiệm này thuộc về Sở Tài nguyên và Môi trường.

Đối với Cty Kim Quy, xây dựng các hạng mục công trình trong và ngoài động Tiên Sơn vào thời điểm trước và sau khi được cơ quan có thẩm quyền giao đất để thực hiện dự án khu du lịch động Tiên Sơn khi chưa lập dự án bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích trình cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt đã vi phạm khoản 2, Điều 32 Luật Di sản năm 2001 (thời điểm xây dựng năm 2008); khoản 3, Điều 32 Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Di sản văn hóa (thời điểm xây dựng từ năm 2016) và Điều 34 Luật Di sản văn hóa năm 2001 (thời điểm xây dựng năm 2008); điểm b, khoản 1 Điều 34 của Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Di sản văn hóa (thời điểm xây dựng năm 2016). Trách nhiệm thuộc về Cty Kim Quy, UBND TP Thanh Hóa và UBND phường Hàm Rồng từ năm 2008 đến nay.

Từ những sai phạm nói trên, Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Thanh Hóa kiến nghị UBND TP Thanh Hóa chỉ đạo các phòng, ban, đơn vị liên quan, lập hồ sơ xác định phạm vi mốc giới theo bản đồ khoanh vùng bảo vệ di tích động Tiên Sơn trình cấp có thẩm quyền xem xét, phê duyệt, làm cơ sở để tổ chức cắm mốc giới trên thực địa theo quy định của pháp luật về di sản. Thực hiện công tác bàn giao, quản lý động Tiên Sơn cho UBND phường Hàm Rồng theo quy định của pháp luật hiện hành về quản lý di sản.

Cty Kim Quy khẩn trương việc bàn giao lại công tác quản lý di tích động Tiên Sơn cho UBND phường Hàm Rồng quản lý theo quy định của pháp luật hiện hành về quản lý di sản văn hóa (được bàn giao trước đây theo Biên bản số 02/BB-UB ngày 8/1/2005 giữa Cty Kim Quy và UBND phường Hàm Rồng.

Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Thanh Hóa kiến nghị UBND tỉnh Thanh Hóa chỉ đạo Chủ tịch UBND TP Thanh Hóa tổ chức kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm của các tập thể, cá nhân các phòng, ban, đơn vị chuyên môn có liên quan đến khuyết điểm, vi phạm; UBND phường Hàm Rồng tổ chức kiểm điểm các tập thể, cá nhân có khuyết điểm, vi phạm được chỉ ra trong kết luận thanh tra này. Khẩn trương thực hiện việc thu hồi lại công tác quản lý động Tiên Sơn từ Cty Kim Quy để chính quyền quản lý theo quy định tại Điều 5, Luật Di sản văn hóa. Kiện toàn lại ban quản lý, tổ quản lý, bảo vệ di tích danh thắng động Tiên Sơn. Xây dựng phương án cụ thể trong việc quản lý, bảo vệ, phát huy giá trị di tích. Việc thu và quản lý phí tham quan, tiến công đức, dầu đèn tại di tích đảm bảo theo quy định, hài hòa lợi ích giữa Nhà nước và nhà nhà đầu tư và phù hợp với tình hình thực tế.

Chỉ đạo Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm các tập thể, cá nhân có liên quan đến khuyết điểm, sai phạm được chỉ ra trong kết luận. Giao các sở liên quan hướng dẫn UBND TP Thanh Hóa lập hồ sơ, xác định phạm vi trình cấp có thẩm quyền phê duyệt để tổ chức cắm mốc giới các khu vực bảo vệ di tích động Tiên Sơn trên thực địa.

Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Thanh Hóa cũng kiến nghị UBND tỉnh Thanh Hóa chỉ đạo Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tham mưu cho Chủ tịch UBND tỉnh hoàn thiện thủ tục xin ý kiến Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch cho Cty Kim Quy thuê đất thực hiện dự án khu du lịch động Tiên Sơn (thuộc khu vực II di tích quốc gia di chỉ khảo cổ học Đông Sơn và Thiệu Dương) theo quy định tại khoản 3, Điều 32 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Di sản văn hóa. Tổ chức kiểm điểm làm rõ trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân có liên quan đến khuyết điểm, vi phạm đã được chỉ ra trong kết luận.