(Thanh tra) - Cho rằng phải thay đổi quan niệm về lương tối thiểu, đại biểu Quốc hội Nguyễn Thiện Nhân đề xuất, Nhà nước phải công bố mức lương đủ sống, 1 người đi làm nuôi được 1 người con, 2 người đi làm nuôi được 2 người con.
Đề xuất cần công bố mức lương đủ sống, “1 người đi làm nuôi được 1 con”, được đại biểu Quốc hội Nguyễn Thiện Nhân (đoàn TP HCM) nêu ra khi góp ý về Dự thảo Luật Dân số chiều 10/11. Theo đại biểu, thách thức lớn nhất với Việt Nam giai đoạn 2026-2045 và trong thế kỷ 21 là già hóa dân số.
Mức hỗ trợ một lần sinh 9-13 triệu đồng chỉ bằng 1-1,5% chi phí nuôi một trẻ
Dẫn chứng tại Nhật Bản, đại biểu Nhân nhấn mạnh, già hóa dân số đã kéo lùi những thành tựu của tăng trưởng GDP suốt mấy chục năm trước và tạo đà suy giảm của nhiều năm sau.
Ông cho biết, dự báo mức sinh thay thế của Việt Nam năm 2050 là 1,63 và năm 2100 là 1,38. Tức là, thế kỷ 21 của Việt Nam sẽ là thế kỷ mà mức sinh giảm dưới mức thay thế gần 80 năm, dài hơn 50 năm của Nhật Bản.
“Về căn bản, nếu không có đột phá về chính sách con người, chúng ta sẽ đi theo con đường của Nhật Bản, song chậm hơn vì mức sinh dưới thay thế Việt Nam đi sau Nhật Bản 50 năm”, đại biểu đoàn TP HCM phân tích.
Song, theo ông, trong 20 năm tới (2025-2045) của Việt Nam có một điểm bất lợi hơn so với Nhật Bản. Đó là, dự báo khá chắc chắn lao động của Việt Nam chỉ tăng 10 năm đến 2035, sau đó giảm.
“Lao động tăng dồi dào suốt 50 năm từ 1975 đến 2025 là lợi thế lớn cạnh tranh và phát triển của Việt Nam, nhưng sau 2035 lao động giảm sẽ thiếu lao động, cản trở tăng trưởng kinh tế trong 65 năm tiếp theo”, theo lời đại biểu Nhân.
Từ phân tích đó, đại biểu Nguyễn Thiện Nhân nhận định các giải pháp đề xuất trong Dự thảo Luật dân không đủ để đảm bảo duy trì vững chắc mức sinh thay thế Việt Nam.
Ông dẫn báo cáo đánh giá tác động chính sách dự thảo luật, Bộ Y tế đề xuất 4 biện pháp để duy trì vững chắc mức sinh thay thế.
4 biện pháp bao gồm: người mẹ được nghỉ thai sản thêm 1 tháng, được nhận 62 triệu đồng; người bố được nghỉ thêm 5 ngày, được nhận 695.000 đồng; người sinh con thứ hai trước 35 tuổi được 2 triệu đồng; người sinh con ở khu vực có mức sinh thấp hoặc phụ nữ người dân tộc sinh con hỗ trợ 2 triệu đồng. Tổng cộng một phụ nữ được hỗ trợ 9-13 triệu đồng/lần sinh.
Theo đại biểu Nhân, với 4 biến pháp hỗ trợ trên, Bộ Y tế nhận định “tạo hành lang pháp lý đồng bộ để duy trì vững chắc mức sinh thay thế”.
“Theo tôi, nhận định này là không có cơ sở thực tiễn”, ông Nhân nêu quan điểm và nói, mức lương tối thiểu vùng bình quân cả nước hiện nay là 4,17 triệu đồng, tạm đủ để duy trì cuộc sống của một người lao động.
“Để nuôi được một người con, người lao động cần ít nhất thêm 4,17 triệu đồng/tháng. 1 năm cần 50 triệu đồng, 3 năm cần 150 triệu đồng và 18 năm cần 900 triệu đồng. Mức hỗ trợ một lần khi sinh như Bộ Y tế đề xuất 9-13 triệu đồng chỉ bằng 1-1,5% chi phí nuôi một trẻ", ông phân tích.
Giải quyết vấn đề già hóa dân số và tăng tỷ lệ sinh cần số tiền khổng lồ
Từ đó, đại biểu Quốc hội Nguyễn Thiện Nhân cho rằng, phải thay đổi quan niệm về lương tối thiểu để đạt mức phát triển bền vững. Bởi theo ông, hơn 100 năm nay các Chính phủ cho rằng lương tối thiểu là lương đủ sống của chính người lao động chứ không nuôi được một con.
Ông nhấn mạnh, Nhà nước phải công bố mức lương đủ sống, một người đi làm nuôi được một con, hai người đi làm nuôi được hai con là quy định bắt buộc. Theo ông, đây là quy định bắt buộc mà chủ doanh nghiệp và người sử dụng lao động phải đảm bảo.
“Dĩ nhiên cần lộ trình 5 đến 10 năm để thực hiện quy trình này”, đại biểu Quốc hội đoàn TP Hồ Chí Minh nhấn mạnh.
Phát biểu giải trình sau đó, Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan cho biết, một trong những thay đổi căn bản của dự thảo luật là chuyển từ dân số và chính sách kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển.
Những thay đổi này, theo bà Lan, nhằm giải quyết đồng bộ các vấn đề về quy mô, cơ cấu, phân bố, chất lượng dân số và đặt trong mối quan hệ với phát triển kinh tế - xã hội.
Bộ trưởng Bộ Y tế cũng cho hay, dự thảo với tinh thần là luật khung và có những quy định còn phụ thuộc vào điều kiện kinh tế - xã hội đất nước trong từng thời kỳ. Việc quy định cụ thể về đối tượng, phạm vi, lộ trình và nguồn lực sẽ do Chính phủ triển khai trong các giai đoạn.
Theo bà, chính sách dân số, giải quyết già hóa dân số, nâng cao tỷ lệ mức sinh thay thế cần đầu tư nguồn lực rất lớn.
“Chúng tôi đã nghiên cứu rất kỹ các báo cáo và các tổng hợp của đại biểu Nguyễn Thiện Nhân. Có thể nói các nước chi cho khoản này rất nhiều, như Nhật Bản và Hàn Quốc các gói kinh tế dùng cho việc giải quyết vấn đề già hóa dân số và tăng tỷ lệ sinh là số tiền khổng lồ. Để đạt được các mục tiêu mà Nhật Bản, Hàn Quốc cũng như các nước châu Âu đặt ra cũng là một bài toán vô cùng thách thức", Bộ trưởng khẳng định.
Nhấn mạnh phải nỗ lực cố gắng và có nhiều giải pháp đồng bộ của tất cả các bộ, các ban, ngành, Bộ trưởng Bộ Y tế cho rằng không chỉ Luật Dân số mà tất cả các luật khác đều phải được triển khai đồng bộ.
