Hiện trạng sạt lở đã ăn sâu vào các bãi đất sản xuất nông nghiệp của người dân thôn Nghĩa Kỳ. Ảnh: Hương Trà

Như Báo Thanh tra điện tử đã phản ánh, hàng nghìn m2 đất bãi bồi sông Mã (đất cơ bản sản xuất nông nghiệp) của các hộ dân ở thôn Nghĩa Kỳ và thôn Giang Đông, xã Vĩnh Hoà, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hoá đang bị sạt lở nghiêm trọng nhiều năm qua, làm mất đất sản xuất và có nguy cơ ảnh hưởng đến đời sống của nhiều hộ dân đang sinh sống gần các bãi bồi Sông Mã.

Việc sạt lở bờ sông Mã của 2 thôn này đã diễn ra nhiều năm, khu vực bãi bồi nền địa chất chủ yếu là cát và đất phù sa, các mép lở đứng thành và có nhiều vết rạn, vết nứt, có nguy cơ tiếp tục sạt lở khi trời mưa, bão diễn ra. Một số sạt lở vào diện tích đất sản xuất của các hộ dân nơi đây.

Theo báo cáo của UBND huyện Vĩnh Lộc: Ngày 9/10/2023, hiện tượng sạt lở ở bờ sông Mã thuộc thôn Nghĩa Kỳ và thôn Giang Đông, xã Vĩnh Hoà đã diễn ra nhiều năm trở lại đây, tuy nhiên thời điểm tháng 6/2023 đến nay, tốc độ sạt lở diễn biến nhanh, diện tích đất sản xuất nông nghiệp bị mất nhiều hơn so với các năm trước.

Hiện trạng khu vực sạt lở từ K16+600 - K18+100 với chiều dài khoảng 1.500m; trong đó có một số đoạn sạt lở nghiêm trọng, vết sạt lở ăn sâu vào bờ từ (30-40)m, sạt đứng thành sâu trung bình từ (7-10) m, vị trí mép sạt lở cách chân đê sông Mã khoảng 170m; một số vị trí sạt lở gần với khu dân cư phía ngoại đê (cách khu dân cư gần nhất khoảng 50m).

Sạt lở nghiêm trọng tại khu vực đất bãi bồi (đất nông nghiệp) của người dân thôn Nghĩa Kỳ. Ảnh: HT

Sạt lở nghiêm trọng tại khu vực đất bãi bồi (đất nông nghiệp) của người dân thôn Nghĩa Kỳ. Ảnh: HT

Quá trình sạt lở rất nhanh, diễn biến phức tạp có chiều hướng ngày càng nghiêm trọng, đặc biệt là đợt mưa lũ xảy ra từ ngày 25 - 28/9/2023 vùng sạt lở ngày càng mở rộng, ăn sâu vào đất sản xuất nông nghiệp, ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng, đời sống sinh hoạt của 60 hộ gia đình thuộc thôn Nghĩa Kỳ, Giang Đông, xã Vĩnh Hoà với hơn 240 nhân khẩu và hơn 100ha đất sản xuất nông nghiệp (đất cơ bản trồng màu đã cấp cho 36 hộ); gián tiếp ảnh hưởng đến tuyến đê tả sông Mã.

Cũng tại báo cáo của UBND huyện Vĩnh Lộc nêu rõ về nguyên nhân gây sạt lở: Do khu vực sạt lở dọc bãi bồi thôn Nghĩa Kỳ, thôn Giang Đông có nền địa chất chủ yếu là cát và đất phù sa nên khả năng liên kết yếu, các mét lở thẳng đứng thành và có nhiều vết rạn, nứt, khả năng khu vực sạt lở tiếp tục mở rộng khi có mưa lớn là rất cao; một số trận mưa lớn xảy ra trên địa bàn 2 thôn có thể là một trong những nguyên nhân xảy ra tình trạng sạt lở; do nguồn nước mặt chảy tràn ra bãi từ trong khu dân cư khi trời mưa đã thẩm thấu gây xói mòn, sạt lở bờ bãi sông trên mặt bãi bồi có nhiều rãnh khô, là dấu hiệu của việc các dòng nước chảy tràn từ trong khu vực dân cư và bãi bồi ra bờ sông khi có mưa lớn, đặc biệt là vào ngày 4/8/2023, do xả lũ thuỷ điện Trung Sơn - Quan Hoá làm cho lưu lượng dòng chảy tăng đột biến gây ra tình trạng sạt lở nhanh.

Trước khi mỏ cát số 18 tại xã Vĩnh Hoà được cấp phép khai thác vẫn diễn ra hiện tượng sạt lở; khi mỏ được cấp phép, do hoạt động khai thác trong khu vực mỏ đã hạ thấp độ sâu lòng của sông, gây xáo trộn nền địa chất nên có thể làm hiện tượng sạt lở diễn ra nhanh hơn so với lúc chưa được cấp phép khai thác.

Tình trạng sạt lở đất vào sâu bãi bồi tại thôn Giang Đông và Nghĩa Kỳ. Ảnh: Hương Trà

Lưu lượng tàu vận chuyển cát từ mỏ số 54 về bãi tập kết đi qua khu vực này khá nhiều, các tàu, thuyền khi di chuyển gây ra các đợt sóng mạnh vỗ về phía chân bờ, cuốn phù sa, cát ra phía lòng sông, tạo ra các vệt hõm làm mất chân của bờ sông…

Vì vậy, sau quá trình kiểm tra, đánh giá tình hình sạt lở, UBND huyện Vĩnh Lộc đã chỉ đạo UBND xã Vĩnh Hoà phối hợp cùng Cty Minh Chung (đơn vị được UBND tỉnh Thanh Hoá cấp phép khai thác mỏ cát số 18) tổ chức triển khai nhân lực và máy móc thực hiện đóng cọc, chèn bao tải đất để gia cố bờ sông tại những vị trí đang xảy ra sạt lở mạnh và chủ động chuẩn bị vật tư phòng chống lụt bão theo phương châm “4 tại chỗ”.

Yêu cầu UBND xã Vĩnh Hoà tiếp tục duy trì và cắm biển báo nguy hiểm, căng dây khoanh vùng tuyên truyền trên hệ thống loa truyền thanh để cảnh báo về sự cố sạt lở nguy hiểm để người dân biết và chủ động phòng tránh; thường xuyên theo dõi, giám sát hoạt động của tàu thuyền trên sông nói chung và hoạt động khai thác tại mỏ cát số 18 nói riêng qua hệ thống camera đã lắp đặt.

Yêu cầu Cty Minh Chung tiếp tục thực hiện tạm dừng khai thác tại khu vực mỏ gần điểm mốc số 5 (vị trí đang có diễn biến sạt lở) và dừng toàn bộ các hoạt động khai thác… theo đúng chỉ đạo của Chủ tịch UBND tỉnh tại Công văn số 7474/UBND-CN ngày 10/6/2020.

Trong quá trình khai thác khoáng sản phải tuân thủ theo đúng thiết kế mỏ, phương án khai thác, đúng công suất đã được phê duyệt, chịu trách nhiệm trước pháp luật nếu để xảy ra các vi phạm trong quá trình khai thác khoảng sản tại khu vực mỏ đã được cấp giấy phép khai thác.

Khẩn trương xác định rõ diện tích thiêt hại về cây cối, hoa màu và đất sản xuất nông nghiệp của các hộ dân do sự cố sạt lở.

Theo báo cáo của UBND xã Vĩnh Hoà, tính đến ngày 26/9/2023 phần diện tích đất nông nghiệp cơ bản của các hộ tại thôn Giang Đông và thôn Nghĩa Kỳ đã bị sạt lở là khoảng 12.426m2/92.431m2. Tài sản, hoa màu bị thiệt hại chủ yếu là cây ngô, không có vật kiến trúc trên đất.

Người dân lo lắng khi đất sản xuất nông nghiệp bị sạt lở. Ảnh: Hương Trà

UBND huyện Vĩnh Lộc sẽ chỉ đạo các phòng, ban chuyên môn đề xuất UBND tỉnh và các sở ngành, đơn vị có liên quan tỉnh Thanh Hoá để xem xét, hỗ trợ diện tích cây hoa màu và đất sản xuất của các hộ dân bị thiệt hại do sạt lở theo quy định của pháp luật.

Đồng thời, UBND huyện Vĩnh Lộc báo cáo Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hoá xem xét và sớm cho đầu tư xây dựng công trình, xử lý khẩn cấp sự cố sạt lở bờ sông Mã tại thôn Nghĩa Kỳ và thôn Giang Đông, xã Vĩnh Hoà, huyện Vĩnh Lộc để đảm bảo an toàn cho nhân dân trong mùa mưa lũ năm 2023 và những năm tiếp theo.