Bãi quặng tại dự án "liên công ty" Công ty Tân Thành Phát và Công ty TNHH MTV Trường Hải tập kết trái phép. Ảnh: TH

Như Báo Thanh tra đã phản ánh, thời gian qua tại Khu thương mại công nghiệp Kim Thành, Khu công nghiệp Bắc Duyên Hải, Đông Phố Mới, tỉnh Lào Cai có tình trạng các công ty kinh doanh quặng tiến hành tập kết quặng trái quy định gây ô nhiễm môi trường, đặc biệt ngay đầu nguồn sông Hồng.

Sau khi có phản ánh của Báo Thanh tra, các cơ quan chức năng tỉnh Lào Cai đã vào cuộc kiểm tra, xử lý những tồn tại, vi phạm của những địa điểm tập kết quặng trái phép nói trên.

Đến nay, về cơ bản tại Khu thương mại công nghiệp Kim Thành, Khu công nghiệp Bắc Duyên Hải hoàn thành việc di dời các điểm tập kết quặng trái phép, đồng thời di chuyển bãi trung chuyển quặng phục vụ xuất khẩu ra khu vực cửa khẩu theo chỉ đạo của UBND tỉnh.

Việc làm trên của các cơ quan chức năng tỉnh Lào Cai nhận được sự hoan nghênh của nhân dân và các doanh nghiệp sinh sống, sản xuất, kinh doanh tại khu vực này.

Thế nhưng, có hai công ty tại Khu công nghiệp Đông Phố Mới là Công ty TNHH Một thành viên Hoàn Hải (Công ty Hoàn Hải) và Công ty Cổ phần Tân Thành Phát (Công ty Tân Thành Phát) vẫn ngang nhiên chuyên chở quặng đi, về tập kết như không có chuyện gì xảy ra, không thực hiện các yêu cầu của cơ quan chức năng.

Từ cuối năm 2018 đến nay, các hành vi vi phạm của hai công ty này đã được nhiều cơ quan chức năng phát hiện, xử phạt hành chính và yêu cầu khắc phục vi phạm. Tuy nhiên, các vi phạm của hai công ty này vẫn “trơ gan cùng tuế nguyệt”, như thách thức pháp luật.

Các núi quặng nhấp nhô trong khuôn viên dự án của Công ty Hoàn Hải vẫn ngang nhiên hoạt động như thách thức pháp luật. Ảnh: TH

Cụ thể, ngày 4/9/2018, Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh Lào Cai có Văn bản số 817/BQL-DN yêu cầu Công ty Hoàn Hải và Công ty Tân Thành Phát di chuyển ngay số quặng đã tập kết trên mặt bằng dự án của đơn vị mình trước ngày 10/9/2018; triển khai thực hiện đầu tư và hoạt động sản xuất kinh doanh theo đúng mục tiêu được cấp trong Giấy chứng nhận đầu tư/quyết định đầu tư.

Ngày 5/10/2018, đoàn kiểm tra liên ngành gồm: Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh Lào Cai, Công an tỉnh Lào Cai, Sở Công thương tỉnh Lào Cai, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Lào Cai tiến hành kiểm tra kho chứa hàng hoá xuất khẩu tại Khu công nghiệp Đông Phố Mới của 2 công ty nói trên, phát hiện hàng chục nghìn tấn quặng, đuôi quặng của Công ty TNHH Một thành viên Trường Hải tập kết trái phép tại đây.

Các thành viên đoàn liên ngành sau khi kiểm tra đã thống nhất yêu cầu 2 công ty di chuyển toàn bộ số quặng sắt ra khỏi mặt bằng dự án lô F22, F20 tại Khu công nghiệp Đông Phố Mới trước ngày 20/1/2019 (không đưa ra biện pháp xử lý vi phạm).

Do các đơn vị không thực hiện các yêu cầu của cơ quan chức năng, ngày 24/1/2019, tổ công tác liên ngành được thành lập theo Quyết định số 73/QĐ-UBND  ngày 9/1/2019 của UBND tỉnh Lào Cai rà soát, xử lý sai phạm của các nhà đầu tư tại các khu công nghiệp, thương mại đã tiến hành lập biên bản về các vi phạm của Công ty Hoàn Hải và Công ty Tân Thành Phát.

Các tồn tại của 2 dự án gồm: Chậm hoàn thiện xây dựng 6 tháng và chậm đi vào hoạt động theo tiến độ quy định 1 tháng. Việc chứa quặng sắt trên mặt bằng dự án là không phù hợp với mục tiêu được phê duyệt; chưa nộp tiền sử dụng hạ tầng; công ty chưa thực hiện quan trắc môi trường định kỳ theo quy định… 

Đến ngày 20/3/2019, Thanh tra Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Lào Cai lập biên bản vi phạm hành chính và ngày 27/3/2019 ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kế hoạch đầu tư đối với Công ty Hoàn Hải và Công ty Tân Thành Phát, phạt mỗi đơn vị số tiền 20 triệu đồng.

Điều khó hiểu ở đây là những vi phạm về lĩnh vực môi trường của 2 công ty này mặc dù đã được phát hiện và ghi nhận của các cơ quan chuyên ngành như Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Lào Cai, Công an tỉnh Lào Cai, thế nhưng các cơ quan này dường như đã “quên” chức năng quản lý Nhà nước của đơn vị mình, cho nên không có biện pháp xử lý triệt để.

Phải đến ngày 30/8/2019, theo đề nghị của Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh Lào Cai (sau khi có phản ánh của Báo Thanh tra), đại diện Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Lào Cai, Công an tỉnh Lào Cai mới có biên bản làm việc xác minh các lỗi của Công ty Hoàn Hải và Công ty Tân Thành Phát bao gồm:

Công ty Hoàn Hải không thực hiện chương trình quan trắc định kỳ theo quy định, bố trí khu vực trung chuyển để lưu chứa chất thải rắn công nghiệp chưa đáp ứng được các yêu cầu về bảo vệ môi trường theo quy định tại Khoản 4, Điều 31a Nghị định số 40/2019/NĐ-CP.

Công ty Tân Thành Phát không thực hiện chương trình quan trắc giám sát định kỳ về môi trường theo quy định. 

Đối với hành vi tập kết quặng sắt trái phép, để phát tán ra môi trường có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường của cả 2 công ty này tuyệt nhiên không thấy các cơ qua chức năng đả động đến?

Trên cơ sở các lỗi vi phạm nói trên, ngày 23/9/2019 Chánh Thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Lào Cai ban hành Quyết định số 129/QĐ-XPHC đối với Công ty Hoàn Hải, Quyết định số 130/QĐ-XPHC đối với Công ty Tân Thành Phát xử phạt vi phạm hành chính trong bảo vệ môi trường.

Sai phạm đã rất rõ ràng, các cơ quan chức năng cũng đã ban hành các quyết định xử phạt, yêu cầu doanh nghiệp phải thực hiện đúng các quy định của pháp luật, đồng thời chấm dứt ngay các hành vi vi phạm. 

Vậy nhưng, có lẽ các biện pháp xử lý chưa đủ mạnh hoặc doanh nghiệp dựa vào “sức mạnh” nào đó mà đến nay các tồn tại, vi phạm pháp luật của 2 công ty nói trên vẫn còn nguyên vẹn như khi chưa bị thanh tra, kiểm tra phát hiện.

Trao đổi với phóng viên, ông Hà Đức Thuận - Phó Trưởng ban Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh Lào Cai cho biết: "Khi phát hiện các vi phạm của doanh nghiệp, Ban Quản lý cũng đã tiến hành các bước xử lý theo thẩm quyền, phối hợp với các cơ quan chức năng để xử lý các tồn tại, vi phạm. Hiện nay, hầu hết các doanh nghiệp có vi phạm đã chấp hành các quyết định xử lý, còn một số chưa chấp hành chúng tôi sẽ đôn đốc thực hiện trong thời gian tới".

Lý do nào dẫn đến việc xử lý kiểu “nhất bên trọng, nhất bên khinh” của các cơ quan chức năng tỉnh Lào Cai? Ai là người chịu trách nhiệm nếu sự cố về môi trường xảy ra? Để xảy ra tình trạng vi phạm pháp luật kéo dài như vậy, trách nhiệm của các cơ quan quản lý Nhà nước như thế nào?

Báo Thanh tra sẽ làm rõ và tiếp tục thông tin.

Thành Nam – Nam Dũng