Với 439/463 đại biểu có mặt tán thành, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật Điện lực sửa đổi, chiều 30/11. Luật này có hiệu lực thi hành từ 1/2/2025.

So với luật hiện hành, luật mới được thông qua thông qua còn 81 điều. Trọng tâm là sửa đổi, bổ sung các quy định về giá điện, quy hoạch phát triển điện lực, đầu tư xây dựng dự án điện lực và phát triển điện năng lượng tái tạo, điện năng lượng mới.

Giá bán lẻ điện đang áp dụng thống nhất toàn quốc, có bù chéo giá giữa các vùng, miền, hộ sử dụng (sinh hoạt, sản xuất, kinh doanh). Tại luật được thông qua, giá điện sẽ giảm dần và tiến tới xóa bù chéo, nhưng không đưa ra quy định chi tiết việc này thực hiện thế nào.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy. Ảnh: P.Thắng

Báo cáo giải trình, tiếp thu trước đó, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy cho rằng, biểu giá bán lẻ điện cần được cơ cấu lại, phản ánh chi phí theo đặc điểm tiêu thụ để xóa bù chéo trong giá điện. Tuy vậy, việc giảm bù chéo giá điện phụ thuộc vào nhiều yếu tố, như mức độ tái cơ cấu ngành điện, các chính sách về tài chính... nên cần nghiên cứu phương án, lộ trình cụ thể.

“Quy định để xóa bỏ ngay bù chéo giá điện là chưa khả thi. Vì vậy, luật chỉ nêu lộ trình xóa bỏ bù chéo giá điện”, ông Huy nêu.

Để xóa bù chéo giá điện, Luật Điện lực sửa đổi quy định Bộ Công Thương xây dựng, trình Thủ tướng lộ trình giảm bù chéo, cơ cấu biểu giá bán lẻ điện. Theo đó, biểu giá bán lẻ sẽ có nhiều thành phần, tối thiểu giá hai thành phần (gồm giá theo sản lượng điện tiêu thụ và công suất đăng ký) áp dụng cho các nhóm khách hàng khi điều kiện cho phép. Cơ chế giá điện cũng cần phù hợp với các nhóm sử dụng.

Ngoài ra, luật quy định giá điện trúng thầu là mức tối đa để bên mua đàm phán với nhà đầu tư trúng thầu. Chính phủ sẽ quy định chi tiết việc đàm phán, hợp đồng mua bán điện với nhà đầu tư trúng thầu.

Nhà nước độc quyền trong đầu tư, vận hành nhà máy điện hạt nhân

Điểm đáng chú ý nữa là chính sách phát triển điện hạt nhân, luật được thông qua chỉ quy định chung về phát triển nguồn điện này.

Theo đó, quy hoạch phát triển điện hạt nhân phải gắn liền, đồng bộ, phù hợp với quy hoạch phát triển điện lực để bảo đảm mục tiêu an ninh cung cấp điện.

Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật Điện lực sửa đổi. Ảnh: P.Thắng

Việc đầu tư xây dựng, vận hành, chấm dứt hoạt động và bảo đảm an toàn nhà máy điện hạt nhân phải tuân thủ quy định của Luật Năng lượng nguyên tử và quy định khác của pháp luật có liên quan.

Luật cũng quy định rõ Nhà nước độc quyền trong đầu tư xây dựng và vận hành dự án nhà máy điện hạt nhân.  So với dự thảo luật trình Quốc hội vào ngày 25/10, luật thông qua đã bỏ quy định thẩm quyền của Thủ tướng ban hành cơ chế đặc thù phát triển điện hạt nhân.

Với phát triển năng lượng mới, điện tái tạo, luật quy định phát triển đồng bộ với hạ tầng hệ thống điện để tránh lãng phí, thất thoát do không giải tỏa được công suất.

Riêng với điện gió ngoài khơi, việc chuyển nhượng dự án, cổ phần, phần vốn góp trong dự án điện này phải bảo đảm quy định pháp luật có liên quan. Chính phủ quy định chi tiết và làm rõ thẩm quyền lựa chọn đơn vị khảo sát dự án điện gió ngoài khơi trước khi chọn nhà đầu tư. Việc giao doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước khảo sát dự án điện gió ngoài khơi không thay thế thẩm quyền giao khu vực biển theo quy định pháp luật về biển, tài nguyên, môi trường biển và hải đảo.

Dự án điện gió ngoài khơi được hưởng cơ chế ưu đãi, như sản lượng điện hợp đồng tối thiểu dài hạn khi bán điện lên hệ thống; miễn, giảm tiền sử dụng khu vực biển, đất, thuê đất.

Doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước khi làm dự án điện gió ngoài khơi được miễn thực hiện dự án đầu tư theo Luật Đầu tư. Thủ tướng xem xét, quyết định cấp tín dụng vượt giới hạn cho dự án điện loại này theo Luật Các tổ chức tín dụng.

Liên quan tới xử lý các dự án chậm tiến độ, luật đưa ra nguyên tắc, giao Chính phủ quy định chi tiết việc xác định các mốc tiến độ, giai đoạn xử lý.