Sáng 16/3, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì hội nghị tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội.
Đặt mình vào địa vị của người chưa có chỗ ở để hành động
Phát biểu khai mạc, Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ, phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân vừa là một trong những trụ cột của các chính sách an sinh xã hội, vừa là giải pháp hữu hiệu thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.
Cách đây gần 1 năm, ngày 3/4/2023, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 388 phê duyệt Đề án “Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021 - 2030”.
Ngân hàng Nhà nước sau đó, triển khai gói tín dụng ưu đãi 120 nghìn tỷ cho vay hỗ trợ phát triển nhà ở xã hội.
Thủ tướng điểm lại một số cơ chế ưu đãi cho dự án nhà ở xã hội như được dành tối đa 20% tổng diện tích đất để xây dựng công trình, dịch vụ, nhà ở thương mại; được miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đối với toàn bộ diện tích đất của dự án; chủ đầu tư không phải thực hiện thủ tục xác định giá đất; được vay vốn với lãi suất ưu đãi; cắt giảm quy định về điều kiện cư trú đối với đối tượng mua, thuê mua nhà ở xã hội…
Ghi nhận việc phát triển nhà ở xã hội có chuyển biến tích cực, nhưng Thủ tướng lưu ý, đến nay vẫn chưa đạt yêu cầu đề ra.
Ông đề nghị xem xét về cơ chế, chính sách phát triển nhà ở xã hội. "Cơ chế, chính sách đã đúng, trúng chưa? Nếu cơ chế, chính sách đã đúng, trúng rồi mà chưa làm được thì nguyên nhân chủ quan, khách quan do đâu, cách tháo gỡ thế nào, mỗi chủ thể phải làm gì”?, Thủ tướng đặt vấn đề.
Thủ tướng đề nghị cấp ủy, chính quyền phải vào cuộc; Nhà nước, nhân dân, doanh nghiệp cùng làm, “đặt mình vào địa vị của những người chưa có chỗ ở để hành động”.
Cả nước quy hoạch 1.316 khu đất làm nhà ở xã hội
Bộ Xây dựng cho biết, cả nước đã quy hoạch 1.316 khu đất với quy mô 8.611 ha làm nhà ở xã hội. So với báo cáo năm 2020 (3.359ha), diện tích đất phát triển nhà ở xã hội đến nay đã tăng thêm 5.252ha.
Về kết quả triển khai thực hiện dự án nhà ở xã hội trong giai đoạn từ năm 2021 đến hết năm 2023, theo tổng hợp báo cáo của các địa phương, cả nước có 499 dự án nhà ở xã hội đã được triển khai với quy mô 411.250 căn.
Trong đó, 72 dự án với 38.128 căn đã hoàn thành; 129 dự án với gần 115.000 căn đã khởi công xây dựng và 298 dự án với hơn 258.000 căn đã được chấp thuận chủ trương đầu tư.
    |
 |
| Ghi nhận việc phát triển nhà ở xã hội có chuyển biến tích cực, nhưng Thủ tướng lưu ý, đến nay vẫn chưa đạt yêu cầu đề ra. Ảnh: N.Bắc |
Bên cạnh nhiều địa phương tích cực thu hút đầu tư, thúc đẩy xây nhà ở xã hội, Bộ Xây dựng cho biết một số địa phương trọng điểm dù có nhu cầu về nhà ở xã hội rất lớn, nhưng việc đầu tư nhà ở xã hội còn hạn chế so với mục tiêu của Đề án đến năm 2025.
Ví dụ, Hà Nội chỉ có 3 dự án với 1.700 căn, đáp ứng 9%; TP HCM có 7 dự án với gần 5.000 căn đáp, ứng 19%; Đà Nẵng 5 dự án với 2.750 căn, đáp ứng 43%...
Thậm chí, một số địa phương không có dự án nhà ở xã hội khởi công trong giai đoạn từ năm 2021 đến nay (Hà Giang, Cao Bằng, Điện Biên, Lai Châu, Vĩnh Phúc, Ninh Bình, Nam Định, Quảng Ngãi, Quảng Bình, Kon Tum, Gia Lai, Long An, Vĩnh Long, Sóc Trăng...)
Về nguồn vốn hỗ trợ 120.000 tỷ đồng để xây nhà ở xã hội, theo Bộ Xây dựng, các ngân hàng đã cam kết cấp tín dụng cho 15 dự án với số tiền khoảng 7.000 tỷ đồng; trong đó đã có 8 dự án nhà ở xã hội tại 7 địa phương được giải ngân với số vốn khoảng 640 tỷ đồng.
Đề nghị giảm lãi suất cho vay gói 120.000 tỷ đồng
Nêu cụ thể hạn chế, Bộ Xây dựng chỉ ra cơ chế, chính sách phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân còn chưa đáp ứng nhu cầu thực tiễn, chưa được bổ sung, sửa đổi kịp thời.
“Trình tự thủ tục đầu tư xây dựng, xác định điều kiện mua, thuê mua, thuê nhà ở xã hội còn phức tạp và kéo dài; các chính sách ưu đãi cho chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân đã ban hành chưa đủ hấp dẫn”, theo nhận định của Bộ Xây dựng.
Trong khi, nhiều địa phương chưa quan tâm phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân, người lao động khu công nghiệp; chưa xác định rõ quỹ đất cho phát triển nhà ở xã hội trong quy hoạch đô thị, khu công nghiệp…
Đáng chú ý, Bộ Xây dựng thông tin, một số TP lớn, tập trung nhiều người lao động thu nhập thấp, có nhu cầu về nhà ở xã hội cao nhưng tỷ lệ đăng ký nhà ở xã hội hình thành trong năm 2024 thấp, như: Hà Nội 1.181 căn, TP HCM 3.765 căn, Đà Nẵng 1.880 căn, Cần Thơ 1.535 căn...
Về gói 12.000 tỷ, theo Bộ Xây dựng là “chưa được giải ngân hiệu quả”. Nguyên nhân là do việc công bố danh mục nhà ở xã hội đủ điều kiện vay còn hạn chế.
Đến nay, đã có 129 dự án nhà ở xã hội với quy mô 114.934 căn được khởi công xây dựng, nhưng mới chỉ có 28 địa phương công bố danh mục 68 dự án đủ điều kiện vay theo chương trình với nhu cầu vay vốn hơn 30.000 tỷ đồng.
Cạnh đó, một số chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội không đủ điều kiện về tín dụng để được vay như: không đảm bảo điều kiện dư nợ tín dụng; không có tài sản khác để thực hiện đảm bảo tín dụng.
Lãi suất và thời hạn hưởng lãi suất ưu đãi ngắn (3 năm với chủ đầu tư, 5 năm với khách hàng cá nhân) đều chưa thực sự thu hút người vay, theo nhận định của Bộ Xây dựng.
Vì vậy, Bộ Xây dựng đề nghị Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tiếp tục nghiên cứu, xem xét hạ mức lãi suất cho vay nguồn vốn hỗ trợ 120.000 tỷ đồng phù hợp với điều kiện thực tiễn trong từng giai đoạn.
Với các địa phương, Bộ Xây dựng đề nghị rà soát, bổ sung quy hoạch đô thị, quy hoạch khu công nghiệp, bảo đảm dành đủ quỹ đất cho phát triển nhà ở xã hội.
Theo Bộ Xây dựng, các địa phương cần có các cơ chế, giải pháp cụ thể, rút ngắn thủ tục hành chính về lập, phê duyệt dự án, giao đất, cho thuê đất, giải phóng mặt bằng, thủ tục đầu tư xây dựng…
Việc này để hỗ trợ, khuyến khích các doanh nghiệp triển khai đầu tư xây dựng dự án, tạo nguồn cung cho thị trường và tận dụng được nguồn vốn ưu đãi phát triển nhà ở xã hội.