Nhà máy Chế biến đá Granite. Ảnh: http://phutai.com.vn/

Công ty TNHH Xuân Nguyên, địa chỉ lô B44, Khu Công nghiệp Phú Tài, phường Trần Quang Diệu, thành phố Quy Nhơn yêu cầu hủy bỏ Quyết định số 2403/QĐ-UBND ngày 16 tháng 7 năm 2019 (được sửa đổi, bổ sung tại Quyết định số 2348/QĐ-UBND ngày 28 tháng 7 năm 2022) của UBND tỉnh về việc thu hồi đất đã cho Công ty TNHH Xuân Nguyên thuê đất để đầu tư xây dựng Nhà máy Chế biến đá Granite xuất khẩu và tiêu thụ nội địa.

Lý do thu hồi: Trong quá trình thực hiện việc khai thác tận thu đá, gây ảnh hưởng đến môi trường và đời sống của nhân dân trong khu vực.

Công ty TNHH Xuân Nguyên cho rằng không thuộc các trường hợp thu hồi đất theo Luật Đất đai và đề nghị được tiếp tục thuê đất để mở rộng dự án.

Nguồn gốc, quá trình sử dụng đất

Ngày 01 tháng 4 năm 2014, UBND tỉnh ban hành Văn bản số 1202/UBND-KTN về việc giới thiệu địa điểm để Công ty TNHH Xuân Nguyên chuẩn bị đầu tư xây dựng mở rộng Nhà máy Chế biến đá Granite, với diện tích 24.408,7m² tại phường Trần Quang Diệu, thành phố Quy Nhơn, với nội dung:

UBND thành phố Quy Nhơn chỉ đạo thực hiện bồi thường giải phóng mặt bằng theo quy định; giao Sở Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp với Sở Tài chính, Sở Xây dựng, Ban Quản lý Khu Kinh tế, UBND thành phố Quy Nhơn, UBND phường Trần Quang Diệu và các cơ quan có liên quan đề xuất thành lập tổ công tác kiểm tra, xác định cụ thể trữ lượng và chất lượng của số đá khối trên mặt bằng khu đất, báo cáo UBND tỉnh để chỉ đạo thực hiện việc đánh giá, thu tiền nộp vào ngân sách Nhà nước khi cho phép khai thác tận thu theo quy định.

Công ty TNHH Xuân Nguyên phải lập dự án đầu tư; lập thiết kế mặt bằng, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt; thực hiện việc bồi thường giải phóng mặt bằng theo quy định; lập thủ tục xin phép tận thu đá khối trên  mặt bằng  đất; sau khi hoàn thành các bước nêu trên, phải lập hồ sơ xin thuê đất theo đúng quy định.

Việc san ủi mặt bằng chỉ được thực hiện sau khi doanh nghiệp hoàn thành các thủ tục thuê đất theo quy định và nộp tiền khai thác tận thu đá vào ngân sách theo quy định. Khi tiến hành đầu tư xây dựng phải đảm bảo không ảnh hưởng đến kết cấu hạ tầng dùng chung của Khu Công nghiệp Phú Tài, không gây sạt lở núi, không làm ảnh hưởng đến các doanh nghiệp xung quanh; đảm bảo an toàn hành lang đường dây điện trong quá trình xây dựng và sản xuất theo quy định.

Ngày 27 tháng 5 năm 2014, UBND thành phố Quy Nhơn ban hành Quyết định số 3302/QĐ-UBND về việc thành lập Hội đồng Bồi thường, giải phóng mặt bằng diện tích mở rộng Nhà máy Chế biến đá Granite của Công ty TNHH Xuân Nguyên.

Ngày 23 tháng 7 năm 2014, UBND tỉnh ban hành Văn bản số 3097/UBND-KTN về việc phê duyệt trữ lượng đá khối thu hồi trên mặt bằng Công ty TNHH Xuân Nguyên xin mở rộng tại phường Trần Quang Diệu: Đá khối màu vàng nhạt là 508,12m³; đá khối màu xám trắng là 9.654,33m³; đá làm vật liệu xây dựng thông thường là 23.034,9m³.

UBND tỉnh giao Sở Tài chính xác định giá trị đá khối thu hồi để Công ty TNHH Xuân Nguyên nộp vào ngân sách Nhà nước.

Ngày 30 tháng 7 năm 2014, UBND thành phố Quy Nhơn ban hành Quyết định số 4811/QĐ-UBND về việc phê duyệt quy hoạch chi tiết xây dựng tổng mặt bằng tỷ lệ 1/500 Công trình khu đất mở rộng để đầu tư xây dựng Nhà máy Chế biến đá Granite của Công ty TNHH Xuân Nguyên. Theo bản đồ quy hoạch chi tiết thể hiện: Trong khu vực mở rộng mặt bằng có một phần diện tích núi đá có cao độ +80m, sau khi hoàn thành công tác mở rộng mặt bằng có cao độ là +0.00m.

Ngày 08 tháng 9 năm 2014, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 2989/QĐ-UBND về việc phê duyệt giá trị đá khối tận thu tại mặt bằng của Công ty TNHH Xuân Nguyên mở rộng, thuộc phường Trần Quang Diệu, thành phố Quy Nhơn, để nộp vào ngân sách Nhà nước là 916.145.000 đồng.

Ngày 30 tháng 12 năm 2014, UBND thành phố Quy Nhơn ban hành Quyết định số 8921/QĐ-UBND về việc phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng, theo đó: Tổng diện tích khu đất xin mở rộng là 33.845,7m²; tổng kinh phí bồi thường, hỗ trợ là 617.042.080 đồng, do Công ty TNHH Xuân Nguyên chi trả (trong đó: Hộ ông Hoàng Văn Đam với số tiền bồi thường hỗ trợ là 556.405.280 đồng, ông Đam đã nhận tiền bồi thường; ông Nguyễn Văn Kỳ với số tiền 48.538.800 đồng, ông Kỳ chưa đồng ý nhận tiền; chi phí phục vụ công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng là 12.098.000 đồng).

Ngày 13 tháng 3 năm 2015, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 848/QĐ-UBND về việc điều chỉnh, bổ sung Quyết định số 2989/QĐ-UBND ngày 08 tháng 9 năm 2014 của UBND tỉnh, theo đó: Cho phép Công ty TNHH Xuân Nguyên được khấu trừ tiền ứng trước bồi thường, giải phóng mặt bằng theo phương án đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt vào giá trị khai thác đá tận thu phải nộp tại Điều 1 trước khi nộp vào ngân sách Nhà nước. Công ty TNHH Xuân Nguyên có trách nhiệm nộp đủ số tiền chênh lệch còn lại (sau khi khấu trừ) vào ngân sách Nhà nước chậm nhất 30 ngày kể từ ngày quyết định này có hiện lực thi hành và chỉ được thuê đất, khai thác đá sau khi hoàn thành nghĩa vụ tài chính theo quy định.

Ngày 17 tháng 3 năm 2015, Công ty TNHH Xuân Nguyên có Giấy nộp tiền khai thác tận thu đá theo Quyết định số 2989/QĐ-UBND ngày 08 tháng 9 năm 2014 của UBND tỉnh với số tiền 359.739.720 đồng vào ngân  sách Nhà nước.

Ngày 08 tháng 6 năm 2015, UBND tỉnh có Văn bản số 2556/UBND-KTN, với nội dung: Đề nghị Sở Công thương phối hợp với Sở Xây dựng và các cơ quan, đơn vị liên quan căn cứ các quy định của pháp luật có liên quan, hướng dẫn Công ty TNHH Xuân Nguyên hoàn chỉnh biện pháp tổ chức thi công mở rộng mặt bằng Nhà máy Chế biến đá  granite đảm bảo an  toàn theo quy định.

Theo Dự án Đầu tư và Thuyết minh biện pháp tổ chức thi công hạn mục san nền, kè mái công trình mở rộng Nhà máy Chế biến đá của Công ty TNHH Xuân Nguyên (nộp kèm theo hồ sơ xin thuê đất), nêu: Giai đoạn 1: San ủi mặt bằng bắt đầu thực hiện tháng 4 năm 2015 đến tháng 7 năm 2017 là hoàn thành với diện tích 14.486,7m².

Ngày 14 tháng 8 năm 2015, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 2849/QĐ-UBND về việc cho Công ty TNHH Xuân Nguyên thuê đất với diện tích 9.714m² thuộc tờ bản đồ địa chính đất lâm nghiệp số 01, phường Trần Quang Diệu, thành phố Quy Nhơn để đầu tư xây dựng Nhà máy Chế biến đá Granite xuất khẩu và tiêu thụ nội địa (giai đoạn 1). Thời hạn sử dụng đất: Từ ngày UBND tỉnh ký quyết định đến ngày 31 tháng 12 năm 2048; hình thức thuê đất: Trả tiền thuê đất hàng năm. Công ty ký hợp đồng thuê đất ngày 07 tháng 10 năm 2015, được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất vào ngày 21 tháng 10 năm 2015.

Về công tác bảo vệ môi trường

Công ty TNHH Xuân Nguyên không có hồ sơ môi trường liên quan đến việc sử dụng diện tích đất 9.714m² được UBND tỉnh cho thuê.

Theo Dự án Đầu tư và Thuyết minh biện pháp tổ chức thi công hạn mục san nền, kè mái công trình mở rộng nhà máy chế biến đá của Công ty TNHH Xuân Nguyên nêu: Đến tháng 7 năm 2017 là hoàn thành với diện tích 14.486,7m². Tuy nhiên, Công ty TNHH Xuân Nguyên không thực hiện theo như Dự án Đầu tư và Thuyết minh biện pháp tổ chức thi công như đã đưa ra.

Về thu hồi đất

Ngày 16 tháng 7 năm 2019, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 2403/QĐ-UBND về việc thu hồi đất diện tích 9.714m² nêu trên (đã trừ diện tích nằm trong hành lang an toàn tuyến điện 4.645,7m²), lý do: Trong quá trình thực hiện việc khai thác tận thu đá ảnh hưởng đến môi trường, đời sống của nhân dân trong khu vực.

Ngày 26 tháng 8 năm 2019, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 2996/QĐ-UBND về việc hoàn trả cho Công ty TNHH Xuân Nguyên số tiền đã nộp ngân sách Nhà nước để thực hiện nghĩa vụ tài chính đối với hoạt động khai thác đá tận thu tại khu vực phía đông núi Hòn Chà với số tiền 762.406.505 đồng, do bị thu hồi đất, không được tiếp tục khai thác đá.

Đối với nội dung Công ty TNHH Xuân Nguyên kiến nghị ngân sách Nhà nước hoàn trả các chi phí thuê đơn vị tư vấn lập thủ tục chuẩn bị đầu tư, tiền thuê đất, tiền đã ứng thực hiện bồi thường giải phóng mặt bằng: Sở Tài chính đã có Công văn số 2403/STC-QLGCS ngày 24 tháng 9 năm 2019 gửi Công ty TNHH Xuân Nguyên đề nghị cung cấp hồ sơ, chứng từ liên quan đến các khoản chi phí đề nghị hoàn trả nêu trên. Tuy nhiên, Công ty TNHH Xuân Nguyên không cung cấp hồ sơ; do đó, Sở Tài chính không có cơ sở đề xuất UBND tỉnh giải quyết nội dung kiến nghị của Công ty TNHH Xuân Nguyên.

Ngày 28 tháng 7 năm 2022, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 2348/QĐ-UBND về việc sửa đổi, bổ sung Điều 3 Quyết định số 2403/QĐ- UBND ngày 16 tháng 7 năm 2019 của UBND tỉnh, với nội dung: Quyết định này có hiệu lực thi hành kể từ ngày 16 tháng 7 năm 2019.

Về nộp tiền thuê đất

Chi cục Thuế thành phố Quy Nhơn đã ngừng lập bộ thu tiền thuê đất đối với phần diện tích 9.714m² nêu trên từ ngày 28 tháng 7 năm 2022 và có thông báo điều chỉnh thu tiền thuê đất năm 2022.

Kết quả đối thoại

Thừa ủy quyền của Chủ tịch UBND tỉnh tại Văn bản số 7555/UBND-TD ngày 12 tháng 12 năm 2022, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường đã chủ trì, phối hợp với Thanh tra tỉnh, Ban Quản lý Khu Kinh tế tỉnh, Ban Tiếp công dân tỉnh, UBND phường Trần Quang Diệu và các cơ quan, đơn vị có liên quan tổ chức đối thoại với Công ty TNHH Xuân Nguyên vào ngày 30 tháng 12 năm 2022.

Tại buổi đối thoại, đại diện các cơ quan đã giải thích cho Công ty TNHH Xuân Nguyên biết quy định pháp luật về đất đai, môi trường, khoáng sản, đầu tư và các quy định pháp luật khác có liên quan đến việc khai thác tận thu đá để mở rộng mặt bằng; việc khai thác đá (địa hình núi Hòn Chà) sẽ ảnh hưởng đến môi trường, đời sống của nhân dân trong khu vực.

Công ty TNHH Xuân Nguyên không đồng ý với kết quả đối thoại và giữ nguyên nội dung khiếu nại.

Qua xem xét nội dung đơn, kết quả kiểm tra, xác minh về việc sử dụng đất, công tác bảo vệ môi trường của Công ty TNHH Xuân Nguyên, kết quả đối thoại và đối chiếu với các quy định của pháp luật, lãnh đạo tỉnh Bình Định kết luận: Việc Công ty TNHH Xuân Nguyên khiếu nại Quyết định số 2403/QĐ- UBND ngày 16 tháng 7 năm 2019 của UBND tỉnh (được sửa đổi, bổ sung tại Quyết định số 2348/QĐ-UBND ngày 28 tháng 7 năm 2022) về việc thu hồi diện tích 9.714m² đất nêu trên (đã trừ diện tích nằm trong hành lang an toàn tuyến điện 4.645,7m²) là không có cơ sở để xem xét giải quyết, vì: Việc khai thác tận thu đá để mở rộng mặt bằng (địa hình là núi Hòn Chà) sẽ ảnh hưởng đến môi trường, đời sống của nhân dân trong khu vực.

Từ những nhận định và căn cứ trên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định Nguyễn Tuấn Thanh đã giữ nguyên Quyết định số 2403/QĐ-UBND ngày 16 tháng  7 năm 2019 (được sửa đổi, bổ sung tại Quyết định số 2348/QĐ-UBND ngày 28 tháng 7 năm 2022) của UBND tỉnh về việc thu hồi đất đã cho Công ty TNHH Xuân Nguyên thuê đất để đầu tư xây dựng Nhà máy Chế biến đá Granite xuất khẩu và tiêu thụ nội địa.