Ngân hàng Nhà nước. Ảnh: Internet

Chưa đánh giá nguy cơ tiềm ẩn đối với các tổ chức tín dụng

Theo TTCP, trong những năm qua, ngành Ngân hàng đã đạt được những kết quả tích cực, đóng góp vào sự ổn định, phát triển kinh tế - xã hội chung của cả nước.

NHNN đã không ngừng nỗ lực vượt qua khó khăn, thách thức để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, góp phần bảo đảm sự phát triển an toàn, lành mạnh của hệ thống các tổ chức tín dụng (TCTD) và hệ thống tài chính; đấu tranh PCTN; thực hiện tái cơ cấu, xử lý nợ xấu theo chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước.

Tuy nhiên, qua thanh tra việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ trong công tác thanh tra, giám sát, giải quyết khiếu nại, tố cáo và PCTN của NHNN Việt Nam, TTCP đã chỉ ra không ít những hạn chế, khuyết điểm.

Công tác giám sát từ xa của NHNN chưa tổng hợp và phân tích sâu sắc các báo cáo của TCTD để đánh giá chính xác các nội dung: Diễn biến về cơ cấu tài sản nợ và tài sản có; chất lượng tài sản có; vốn tự có; tình hình thu nhập, chi phí và kết quả kinh doanh; việc thực hiện quy định về các tỉ lệ bảo đảm an toàn trong hoạt động TCTD và các quy định pháp luật khác.

Chất lượng công tác giám sát từ xa chưa cao trong việc phát hiện các tiềm ẩn rủi ro, chưa đánh giá nguy cơ tiềm ẩn đối với các TCTD; chưa phát huy được hiệu quả của vai trò cảnh báo hệ thống.

Việc tổng hợp, xử lý thông tin và phối hợp của Cơ quan Thanh tra Giám sát ngân hàng (TTGSNH) với Trung tâm Thông tin tín dụng CIC chưa phát huy được hiệu quả trong hoạt động giám sát các TCTD; chất lượng các báo cáo giám sát cũng như các văn bản cá biệt chưa đề xuất xử phạt vi phạm hành chính (VPHC) các hành vi VPHC của một số đối tượng giám sát ngân hàng theo quy định của pháp luật nhằm chấn chỉnh việc chấp hành chế độ thông tin, báo cáo của các TCTD.

Phê duyệt kế hoạch thanh tra chậm so với quy định

Về công tác thanh, kiểm tra, theo TTCP, việc lựa chọn đối tượng thanh tra tại kế hoạch thanh tra chi tiết của Cơ quan TTGSNH chưa phù hợp với định hướng. Hệ thống tín dụng có nhiều tiềm ẩn rủi ro nhưng NHNN chưa có giải pháp tiến hành thanh tra đồng bộ và kịp thời; không rà soát và phối hợp với kết quả giám sát từ xa đề xây dựng kế hoạch dẫn đến các năm luôn phải điều chỉnh kế hoạch một cách bị động.

Không những vậy, Thống đốc NHNN còn phê duyệt kế hoạch thanh tra chậm so với quy định tại Khoản 3 Điều 36 Luật Thanh tra số 56/2010/QH12 ngày 15/11/2010, Khoản 7, Điều 10 Thông tư số 01/2014/TT- TTCP ngày 23/4/2014 của TTCP.

Khi tiến hành thanh tra, một số cuộc thanh tra có thời gian thực hiện vượt so với quyết định, không thực hiện hết nội dung được phê duyệt trong kế hoạch; việc kiến nghị, xử lý đối với các vi phạm tại một số kết luận thanh tra chưa nghiêm theo các quy định của pháp luật như không xử phạt VPHC đối với các đối tượng có vi phạm; chưa kịp thời có biện pháp xử lý, chấn chỉnh hữu hiệu đối với một số TCTD có nguy cơ mất khả năng chi trả.

Chất lượng một số cuộc thanh tra chưa cao, các TCTD có nhiều vi phạm nhưng trong công tác thanh, kiểm tra, giám sát chưa kịp thời phát hiện để xử lý, ngăn chặn.

Bên cạnh đó, việc đôn đốc, kiểm tra, giám sát việc thực hiện kết luận thanh tra, quyết định xử lý về thanh tra của NHNN còn nhiều hạn chế, dẫn đến tình trạng việc khắc phục, chỉnh sửa, thực hiện kiến nghị sau thanh tra của một số TCTD còn kéo dài, chưa đúng tiến độ về thời gian yêu cầu.

NHNN chưa áp dụng biện pháp theo thẩm quyền để xử lý hoặc kiến nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý đối với hành vi vi phạm của đối tượng thanh tra không thực hiện kết luận chỉnh sửa sau thanh tra theo quy định.

Không những vậy, NHNN còn chậm ban hành quyết định đặt các TCTD vào tình trạng kiểm soát đặc biệt, khi TCTD lâm vào một trong các trường hợp theo quy định tại Khoản 3 Điều 146 Luật Các TCTD năm 2010.

Về công tác PCTN, TTCP cũng chỉ ra một số hạn chế, khuyết điểm  như các văn bản hướng dẫn về kê khai và công khai tài sản, thu nhập của NHNN không tuân thủ các quy định, dẫn tới việc thực hiện kê khai tài sản, thu nhập của NHNN hàng năm chưa đúng về nguyên tắc, trình tự, thủ tục, chậm thời gian.

Năm 2014, Ban Lãnh đạo NHNN thực hiện kê khai tài sản chậm trên 45 ngày so với quy định.

Ngoài ra, NHNN và các cơ quan trực thuộc còn nhiều tồn tại, khuyết điểm trong việc thực hiện chuyển đổi vị trí công tác, luân chuyển công tác theo quy định; việc thực hiện thẩm quyền kiểm tra, thanh tra trách nhiệm thực hiện các quy định của pháp luật về PCTN…

Chuyển cơ quan điều tra nếu thấy phạm tội

Từ những vi phạm trên, TTCP kiến nghị và được Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình đồng ý tại Văn bản số 364/TB-YPCP của Văn phòng Chính phủ.

Phó Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo NHNN rà soát các quy định, hướng dẫn trong công tác thanh tra, giám sát và PCTN để điều chỉnh, sửa đổi cho phù hợp với tình hình hiện nay.

Đồng thời kiến nghị Thống đốc NHNN chỉ đạo các cơ quan chức năng thuộc NHNN tiến hành kiểm điểm trách nhiệm đối với tập thể, các cá nhân có vi phạm được nêu trong kết luận thanh tra theo đúng quy định của pháp luật; chỉ đạo các đơn vị khẩn trương khắc phục những vi phạm; rà soát và chỉ đạo các đơn vị thuộc NHNN rà soát các văn bản đã ban hành chưa phù hợp với tình hình thực tế hiện nay để khẩn trương sửa đổi hoặc ban hành mới các văn bản về lĩnh vực thanh tra, giám sát ngân hàng toàn hệ thống; giải quyết khiếu nại, tố cáo, PCTN phù hợp với thực tế hiện nay.

Cơ quan TTGSNH tiến hành kiểm điểm trách nhiệm và chỉ đạo các đơn vị thuộc cơ quan TTGSNH về các khuyết điểm, vi phạm được TTCP chỉ ra; rà soát toàn bộ các kết luận thanh tra phát hiện VPHC nhưng chưa tiến hành xử phạt hoặc xử phạt không đúng quy định pháp luật để xử lý theo đúng quy định; kiểm tra, rà soát và xử lý theo đúng quy định của pháp luật những vi phạm của các TCTD được TTGSNH phát hiện nhưng chưa xử lý hoặc xử lý chưa phù hợp.

Cơ quan TTGSNH sớm chỉ đạo NHNN các tỉnh, thành phố giám sát, đôn đốc chặt chẽ việc thực hiện các kiến nghị sau thanh tra. Nếu thấy dấu hiệu tội phạm thì chuyển cơ quan điều tra để xử lý theo pháp luật…

Lê Nguyên