Bộ trưởng Nội vụ Bồ Đào Nha Miguel Macedo. Ảnh: tamegasousa

55 tuổi, nắm giữ chức vụ Bộ trưởng Nội vụ Bồ Đào Nha từ tháng 6/2011, ông Miguel Macedo đã bày tỏ rất bất ngờ với những việc làm sai trái của quan chức dưới quyền. “Rõ ràng, tôi không phải là mục tiêu của cuộc điều tra. Tôi từ chức không phải vì sợ trách nhiệm liên quan đến cá nhân, mà muốn để bảo vệ, giữ gìn uy tín của Chính phủ, chính quyền các cấp và các bộ, ngành khác”, ông Miguel Macedo nhấn mạnh.

Tuy nhiên, theo nhiều phương tiện thông tin đại chúng, dù ông Miguel Macedo không có dính líu tới vụ bê bối tham nhũng, nhận hối lộ để cấp “thị thực vàng” này, nhưng ông có quan hệ rất mật thiết với nhiều quan chức bị bắt giữ, trong đó có Manuel Jarmela Palos, Chỉ huy Lực lượng cảnh sát biên phòng (SEF); Maria Antonia Anes, Tổng Thư ký Bộ Tư pháp và Antonio Figueiredo, Chủ tịch Hội đồng Công chứng viên Bồ Đào Nha. Thế nên, việc Bộ trưởng Nội vụ Bồ Đào Nha từ chức là điều không khó hiểu, bởi áp lực dư luận lên ông đang rất lớn.

Trước đó, cảnh sát Bồ Đào Nha đã mở một cuộc điều tra liên quan đến những hành vi “tham nhũng, lạm dụng chức vụ quyền hạn, biển thủ công quỹ, rửa tiền” trong việc cấp “thị thực vàng”. Cuộc điều tra này được triển khai sau khi cảnh sát bắt giữ được Xiaodong Wang, công dân Trung Quốc bị Tổ chức Cảnh sát Quốc tế (Interpol) truy nã. Khi bị bắt giữ, Xiaodong Wang khai nhận rằng, đã chi hơn 500 nghìn euro (hơn 626 nghìn USD) để được sở hữu 1 cuốn “thị thực vàng”. Theo Xiaodong Wang, việc “mua” “thị thực vàng” sẽ giúp không bị dẫn độ (vì lúc này Xiaodong Wang đã trở thành công dân của Bồ Đào Nha) về Trung Quốc, nơi mà Xiaodong Wang đang bị truy nã về tội trốn lậu thuế và có thể sẽ phải đối mặt với ít nhất 10 năm tù giam.

Joao Paulo Batalha, Giám đốc Tổ chức Minh bạch Quốc tế (TI) tại Bồ Đào Nha cho rằng, có lẽ nhờ vụ bê bối thị thực này mà Chính phủ Bồ Đào Nha xem xét lại cách thu hút đầu tư nước ngoài, để không quá phụ thuộc vào việc cấp “thị thực vàng”, rất dễ gây nên những hành vi tham nhũng, nhận hối lộ. Bên cạnh đó, việc cấp thị thực theo cách này chỉ giải quyết được phần ngọn (bán bất động sản đang bị ế ẩm), chứ không giải quyết được phần gốc là nợ công và tình trạng thất nghiệp.

Theo thống kê, trong số hơn 1 tỷ euro thu được từ việc cấp 1.649 “thị thực vàng” cho nhà đầu tư nước ngoài, thì chỉ có một vài trường hợp nhà đầu tư nước ngoài bỏ tiền ra đầu tư để tạo công ăn việc làm cho người dân Bồ Đào Nha, còn hầu hết là mua bất động sản. “Sẽ có bao nhiêu người phạm tội ở lại đất nước chúng ta, chỉ bằng cách bỏ ra một ít tiền. Chính phủ đã bán rẻ đất nước của chúng ta”, Giám đốc TI tại Bồ Đào Nha bức xúc.

Nhiều chính trị gia Bồ Đào Nha cho rằng, chính sách cấp “thị thực vàng” không khác gì con dao 2 lưỡi. “Người ta không thể để vào trong cùng 1 túi 1 chương trình hữu ích cho phát triển kèm theo 1 chương trình có thể bị lạm dụng hoặc tạo ra tội phạm. Chỉ có thể chọn 1 chương trình duy nhất mà thôi”, một chính trị gia của đảng đối lập nhận định về chính sách cấp “thị thực vàng” của Chính phủ Bồ Đào Nha.

Việc Bộ trưởng Nội vụ Bồ Đào Nha Miguel Macedo từ chức cũng không phải là trường hợp cá biệt. Từ khi lên nắm quyền điều hành (tháng 6/2011) đến nay, Chính phủ của Thủ tướng Pedro Passos Coelho đã chứng kiến sự ra đi của 4 Bộ trưởng. Thế nên, trước việc từ chức của ông Miguel Macedo, Thủ tướng Bồ Đào Nha buộc phải tính đến chuyện cải tổ Chính phủ. Và lần cải tổ này sẽ là lần cải tổ thứ… 11 chỉ sau hơn 3 năm cầm quyền.

Từ năm 2012, Chính phủ Bồ Đào Nha đã thông qua chính sách thu hút đầu tư nước ngoài nhằm “giải cứu” tình trạng nợ công, thất nghiệp đang tăng cao của nước này. Theo đó, những nhà đầu tư nước ngoài, nếu đầu tư mua bất động sản có giá trị từ 500 nghìn euro trở lên (từ hơn 626 nghìn USD trở lên) và giữ khối tài sản này từ 5 năm trở lên, sẽ được cấp “thị thực vàng” để trở thành công dân của Bồ Đào Nhà. Theo đó, họ cũng sẽ được miễn thị thực trong khu vực Schengen của Liên minh châu Âu.

Cũng theo quy định của Chính phủ Bồ Đào Nha, những người được cấp “thị thực vàng” cũng không bị bắt buộc phải cư trú thường xuyên tại Bồ Đào Nha, mà chỉ cần phải ở liên tục 7 ngày/năm.

Ngoài ra, để được cấp “thị thực vàng”, Chính phủ Bồ Đào Nha cũng “mở” thêm 1 cánh cửa cho nhà đầu tư nước ngoài, nếu họ đầu tư ít nhất 1 triệu euro để tạo ra ít nhất 10 việc làm mới. Tuy nhiên, kể từ khi “mở” chính sách này, chỉ có một vài nhà đầu tư nước ngoài bỏ tiền đầu tư để tạo công ăn việc làm cho người Bồ Đào Nha, còn hầu hết vẫn theo cách “cơ bản” là mua bất động sản.

Với chính sách này, chỉ trong vòng 2 năm được triển khai, Bồ Đào Nha đã thu hút được hơn 1 tỷ euro đầu tư từ nước ngoài và đã cấp 1.649 “thị thực vàng” cho các “nhà đầu tư nước ngoài”. Trong đó, hầu hết những “nhà đầu tư nước ngoài” được cấp “thị thực vàng” là người Trung Quốc. Số còn lại được cấp cho những nhà đầu tư đến từ Brazil, Nga, Nam Phi…

Nhật Minh