Ảnh minh họa: Unsplash

Điều này có thể xuất phát từ quan điểm cho rằng, lợi ích của họ không được đại diện hoặc thiếu các kênh để giới trẻ tham gia có ý nghĩa vào những vấn đề công. Ở một góc độ khác, nó bắt nguồn từ việc những người trẻ tuổi thiếu kiến thức chính trị hoặc thiếu hiểu biết về các hình thức tham gia chính trị khác nhau.

Tại nước Ý, bằng cách sử dụng Hiệp ước Liêm chính, các tổ chức xã hội dân sự có thể giải đáp một số mối quan tâm này và cung cấp một kênh để giới trẻ tham gia.

Tương tác với cộng đồng đòi hỏi phải tìm được một điểm đầu vào tốt. Khi Liên minh các thành phố Madonie ở Sicily (Ý) quyết định ký Hiệp ước Liêm chính cho các dự án mua sắm tiết kiệm năng lượng, giám sát công dân Amapola đã quyết định thu hút lực lượng học sinh tham gia vào quá trình giám sát. Và, trong một khu vực có mật độ dân số thấp như Madonie, quyết định này trở thành một chương trình hợp lý, là điểm đầu vào tốt cho sự tương tác với cộng đồng nói chung, giới trẻ nói riêng.

Chương trình được áp dụng từ năm 2003 như một phần của dự án cải cách giáo dục trung học, yêu cầu học sinh phân chia thời gian giữa bài học trên lớp và các hoạt động thực tế. Do đó, nó khuyến khích cách tiếp cận “vừa học vừa làm”.

Amapola đã ký thỏa thuận với 2 trường trung học địa phương và điều hành 2 phòng thực nghiệm đặt ở 2 trường. Tổng cộng, 21 học sinh, từ 17 đến 18 tuổi đã tham gia chương trình. Trước tiên, các học sinh được đào tạo, giới thiệu về mua sắm công, Hiệp ước Liêm chính và các dự án hợp đồng công mà Amapola giám sát về lĩnh vực tiết kiệm năng lượng và giáo dục. Sau đó, họ được chia thành các nhóm, mỗi nhóm được giao một dự án hợp đồng công đã hoàn thành. Theo nhóm, các học sinh phân tích tài liệu liên quan hợp đồng, đến thăm các thành phố trực thuộc trung ương để tiếp cận tài liệu và thực hiện các chuyến đi thực tế tại các địa điểm của dự án.

Vào cuối chương trình, các học sinh trình bày những phát hiện của mình tại một sự kiện tập trung nhiều thành phần gồm: Học sinh của trường, gia đình, giáo viên và đại diện từ các cơ quan công quyền. Học sinh được tự do trình bày theo hình thức họ chọn, dạng áp phích, bài thuyết trình và video.

Trong bối cảnh đại dịch COVID-19, một số hoạt động thuyết trình được tổ chức trên nền tảng mạng xã hội Facebook và được hàng nghìn người theo dõi.

Kết quả, học sinh bước ra từ chương trình này có nhận thức và sự quan tâm ngày càng cao đối với hợp đồng công và chi tiêu công. Theo khảo sát, trước khi họ tham gia chương trình, dù hầu hết học sinh đã được nghe về thuật ngữ hợp đồng công, nhưng chỉ 1/3 số học sinh có thể xác định chính xác hợp đồng công. Sau khi được đào tạo, tiếp xúc thực tế, 85% học sinh đã hiểu đúng về quy trình này.

Chương trình cũng góp phần tăng cường năng lực của học sinh trong việc giám sát các hợp đồng công. Hầu hết sinh viên (90%) cho biết, khả năng phân tích dữ liệu hợp đồng công và viết báo cáo giám sát của họ tăng cao hoặc rất cao.

Theo Filippo Fantauzzo, một thành viên của chương trình: "Công việc của chúng tôi tập trung vào việc phân tích và xác minh tất cả các bước liên quan đến hợp đồng công. Chúng tôi đã học cách định hướng bản thân trong một thế giới bao gồm các biên bản, văn bản chính thức, các cơ chế quan liêu phức tạp và một "thiên hà vô số" các luật và quy định. Điều thực sự thúc đẩy tôi tham gia tích cực trải nghiệm này là khả năng chạm vào tính cụ thể của thực tế, hiểu được mức độ khó khăn và phức tạp để đảm bảo tiền công được chi tiêu đúng cách".

Còn Dario Zimbardo, một học sinh trung học cho rằng: "Là một công dân Ý, tôi tin rằng trong quyền của mình, tôi có thể biết các khoản thuế mình đóng góp trong tương lai có được sử dụng đúng cách hay không. Mọi người chưa thực sự nhận ra lợi ích thiết thực của việc giám sát công dân. Điều khiến tôi ấn tượng nhất về hoạt động này là khám phá ra lý do tại sao quy trình quan liêu phức tạp đã ngăn cản công việc của một dự án công...".

Việc kêu gọi cộng đồng bị ảnh hưởng tham gia giám sát các hợp đồng công đòi hỏi rất nhiều nỗ lực từ phía các tổ chức xã hội dân sự. Những hành động như vậy phải bắt nguồn từ việc phân tích bối cảnh và các chiến lược hỗ trợ sự tham gia có ý nghĩa của những nhóm xã hội khác nhau.

Với đối tượng thanh niên, điều đó có ý nghĩa quan trọng, phá bỏ những quan niệm sai lầm về hành động chính trị, giải quyết sự thiếu nhận thức về các cơ hội để giới trẻ tham gia và tạo ra những con đường mới để tham gia.

Kinh nghiệm của Ý cho thấy, Hiệp ước Liêm chính có thể cung cấp một môi trường kích thích sự tham gia của công dân và nỗ lực bỏ ra sẽ được đền đáp.