Nhiều tập đoàn đa quốc gia, trong đó có Glaxo SmithKline, bị Trung Quốc điều tra và xử lý vì hành vi tham nhũng. Ảnh: Internet

Chỉ trong mấy tháng đầu năm 2015, mặc dù rơi vào thời điểm Tết Âm lịch truyền thống của người Trung Quốc, nhưng cuộc chiến chống tham nhũng ở Trung Quốc không hề có dấu hiệu “giảm nhiệt”. Tính từ đầu năm đến nay, đã có 68 quan chức cấp cao trong Đảng Cộng sản Trung Quốc, trong đó có cả Thị trưởng TP Nam Kinh (tỉnh Giang Tô, phía Đông Trung Quốc) bị bắt giữ vì nghi ngờ tham nhũng. Ngoài ra, cũng có khoảng 72.000 quan chức chính quyền các cấp và 15 tướng lĩnh cũng đã bị bắt giữ để điều tra hành vi tham nhũng, hối lộ, biển thủ công quỹ.

Không chỉ “soi” các quan chức chính quyền, lãnh đạo các doanh nghiệp, tập đoàn của Trung Quốc, ngay cả những công ty, tập đoàn đa quốc gia hoạt động trên lãnh thổ Trung Quốc, hiện cũng nằm trong “tầm ngắm” của cơ quan chống tham nhũng.

Điển hình trong số này chính là Tập đoàn Dược phẩm Glaxo SmithKline (có trụ sở chính tại Vương quốc Anh). Hồi tháng 9/2014, tập đoàn này đã bị cơ quan tư pháp Trung Quốc phạt số tiền kỷ lục lên tới 490 triệu USD vì tội hối lộ các bác sĩ và bệnh viện để quảng cáo và bán các sản phẩm của họ. Ngoài ra, 5 quan chức của tập đoàn cũng bị tòa án Trung Quốc đưa ra xét xử và phải nhận nhiều mức án tù treo khác nhau.

Ngoài Glaxo SmithKline, hiện nhiều công ty, tập đoàn dược phẩm nước ngoài hoạt động tại Trung Quốc cũng đang bị cơ quan chức năng nước này điều tra về các hành vi tham nhũng, hối lộ, trong số đó có Công ty AstraZeneca (Anh), Roche (Thụy Sĩ), Bayer (Đức), Eli Lilly (Mỹ) và Novartis (Thụy Sĩ).
 
Mặc dù vậy, việc các tập đoàn đa quốc gia có xu hướng “Đông tiến” đang ngày càng nhiều, bởi họ muốn tránh càng xa càng tốt tầm ảnh hưởng của Luật Chống hành vi tham nhũng ở nước ngoài (của Mỹ) và Luật Chống hành vi hối lộ (của Anh). Hầu hết các lãnh đạo tập đoàn đa quốc gia đều thực hiện những chuyến công du thường xuyên tới các nước phía Đông để tìm hiểu cách tiếp cận làm ăn mới. Do rào cản ngôn ngữ và sự khác biệt về hệ thống pháp luật, nên thông thường, những tập đoàn đa quốc gia thường muốn liên doanh, liên kết trực tiếp với đối tác tại nước sở tại, để họ có thể nhanh chóng nắm bắt được cách thức làm thế nào để bán hàng, kinh doanh một cách hiệu quả nhất. Và, tại Trung Quốc, những tập đoàn đa quốc gia cũng thực hiện theo cách thức này, sau đó phó thác cho đối tác sử dụng bất cứ hành vi nào, miễn là tăng doanh thu cho họ.

Thậm chí, kể cả khi Chính phủ Trung Quốc tăng mạnh cuộc chiến chống tham nhũng, thì những tập đoàn đa quốc gia vẫn áp dụng những cách thức cũ trong hoạt động bán hàng, nhưng chỉ có điều, họ cũng đã biết “né” bằng cách chuyển trọng tâm chiến lược kinh doanh ra những tỉnh, TP cách xa các TP là trung tâm kinh tế, tài chính và chính trị của Trung Quốc, dù họ biết rõ điều này sẽ làm sụt giảm lớn đến doanh số bán hàng. Nhưng phương châm của họ “miễn là có lãi” chứ không muốn để cơ quan tư pháp “sờ gáy”. Khi cảm thấy không còn an toàn, họ gần như để đối tác trực tiếp điều hành, nếu có lãi thì họ hưởng, nếu lỗ thì họ rút và nếu có dính líu đến pháp luật, thì gần như họ phủi trắng tay và đổ lỗi cho các đối tác.

Để đối phó với vấn đề này, Chính phủ Trung Quốc đã thực hiện chiến lược “đả hổ diệt ruồi”. Thế nên, ở những công ty có yếu tố liên doanh với nước ngoài, việc phát hiện các hành vi tham nhũng cũng không hề dễ, bởi nhân viên của họ rất sợ tố cáo các hành vi tham nhũng của lãnh đạo các tập đoàn đa quốc gia. Chỉ trừ khi, những nhân viên có thể phải đối mặt với sự trừng trị của pháp luật, hay quyền và lợi ích của họ bị đe dọa, thì mới đứng lên tố cáo tham nhũng. Chính vì thế, việc “diệt ruồi” đã đóng góp một phần không nhỏ trong chiến dịch “đả hổ” tham nhũng của Trung Quốc.

Bên cạnh đó, hiện Trung Quốc đang tích cực mở rộng quan hệ đối ngoại trong hợp tác điều tra, truy tìm tài sản của các đối tượng tham nhũng, dẫn độ đối tượng tham nhũng về nước, đã giúp Trung Quốc rất nhiều trong việc xử lý các tập đoàn đa quốc gia có hành vi tham nhũng, hối lộ trong hoạt động sản xuất, kinh doanh cũng như xử lý các quan chức “tiếp tay” cho doanh nghiệp nước ngoài tham nhũng, hối lộ.

Trung Quốc hiện vẫn là một thị trường khá hấp dẫn đối với các nhà đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, việc mở rộng hợp tác đối ngoại trong lĩnh vực xử lý tội phạm kinh tế, tài chính, tội phạm tham nhũng, hối lộ và biển thủ công quỹ của chính quyền Trung Quốc, cũng khiến nhiều tập đoàn đa quốc gia bắt đầu nghĩ tới việc tìm thị trường khác “ngon” hơn. Mặc dù họ vẫn duy trì hoạt động tại Trung Quốc thông qua các đối tác liên doanh, liên kết, nhưng họ không còn đặt nặng tỷ trọng doanh thu ở quốc gia này, mà tìm đến những quốc gia khác để dễ dàng đẩy mạnh doanh thu chỉ trong một thời gian ngắn. Và tất nhiên, vẫn theo cách thức cũ, để cho đối tác toàn quyền quyết định, miễn là tăng doanh số một cách nhanh nhất trong thời gian ngắn nhất.

Nhật Minh