Trung tướng Nguyễn Hải Trung, Giám đốc Công an TP Hà Nội. Ảnh: Đ.X

Ngày 1/11, Quốc hội thảo luận ở hội trưởng về dự án Luật Phòng chống rửa tiền sửa đổi. Vấn đề tiền ảo, tài sản ảo, tiền số tiếp tục được các đại biểu quan tâm nêu ý kiến.

Có thị trường tiền ảo ngầm hoạt động rất sôi động, rất mạnh

Trung tướng, Giám đốc Công an TP Hà Nội Nguyễn Hải Trung cho biết, hiện Công an TP Hà Nội đang điều tra vụ án với tội danh lừa đảo, chiếm đoạt tài sản và rửa tiền với số tiền ước tính có thể lên đến “nhiều nghìn tỷ”.

Theo Trung tướng Nguyễn Hải Trung, đối tượng chủ mưu, tổ chức các hoạt động phạm tội này là người nước ngoài, thuê rất nhiều người nước khác, trong đó có người Việt Nam, trụ sở, địa điểm tổ chức thực hiện hành vi phạm tội là ở nước ngoài. Công cụ, phương tiện, thiết bị phạm tội cũng ở nước ngoài với phương thức, thủ đoạn rất tinh vi.

“Sau khi nhận được tiền của người bị hại, chúng chia nhỏ gửi rất nhiều lần và đến rất nhiều tài khoản, sau đó chụm về một tài khoản, quy đổi thành thành tiền ảo và từ đó rút ra tiền mặt”, Giám đốc Công an TP Hà Nội cho hay.

Từ dẫn chứng trên, đại biểu Quốc hội Nguyễn Hải Trung đề nghị cần phải đảm bảo tính chính danh khi đăng ký mở và sử dụng tài khoản.

Bởi qua thực tiễn công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm nói chung và hoạt động phòng chống rửa tiền nói riêng của Công an Hà Nội thời gian qua, nổi lên là hoạt động liên quan đến sử dụng thông tin, giấy tờ giả để mở tài khoản hoặc thuê người khác mở tài khoản, sau đó bán lại tài khoản cho đối tượng để thực hiện hành vi vi phạm pháp luật.

“Mục đích của hành vi này là nhằm che giấu thông tin về tài sản của cá nhân, tổ chức thực sự quản lý, sở hữu tài sản, gây khó khăn, tránh né công tác phát hiện của các cơ quan quản lý nhà nước”, tướng Trung thông tin.

Theo đại biểu đoàn TP Hà Nội, đây là vấn đề rất quan trọng, nếu nhận diện xác định rõ đối tượng tự quản lý, sử dụng tài khoản sẽ góp phần triệt tiêu được việc giả mạo thông tin tài khoản.

Do đó, ông Trung đề nghị có cơ chế phối hợp đối chiếu thông tin chủ tài khoản ngân hàng, tài khoản trên nền tảng trung gian thanh toán, để phòng tránh các trường hợp sử dụng tài khoản giả; tổ chức cung cấp tài khoản dịch vụ ngân hàng điện tử giao dịch điện tử phải có đầy đủ đồng bộ cơ sở vật chất, trang thiết bị, phương tiện nhận diện và xác thực thông tin người dùng.

Đồng thời đưa hành vi mua bán tài khoản, sử dụng thông tin hoặc giấy tờ giả để mở tài khoản vào diện các hành vi bị nghiêm cấm theo quy định tại dự thảo luật để tạo cơ sở, căn cứ pháp lý, chế tài xử lý đối với hoạt động trên, từ đó tạo sự răn đe với các cá nhân và tổ chức khác.

Vấn đề nữa được tướng Trung đề nghị là cần bổ sung thêm một điều luật quy định riêng về trách nhiệm của Bộ Tài nguyên Môi trường trong công tác phòng chống rửa tiền.

Như có quy định trách nhiệm của các văn phòng đăng ký đất đai về rà soát phát hiện giao dịch “đáng ngờ” liên quan đến các cá nhân sở hữu nhiều bất động sản có giá trị lớn, không phù hợp với thu nhập của cá nhân.

Đồng thời, cần có quy định về quản lý tài sản ảo, tiền ảo, dịch vụ công nghệ tài chính để đưa vào diện đối tượng phải báo cáo về phòng, chống rửa tiền.

“Chúng ta không thừa nhận tiền ảo, tiền điện tử, tiền số, nhưng thực tế đang có thị trường ngầm hoạt động rất sôi động, rất mạnh. Qua phương thức của các đối tượng phạm tội, phần lớn là tội lừa đảo đều thông qua tiền ảo để rửa tiền”, Giám đốc Công an TP Hà Nội nói và nhấn mạnh, cần phải có quy định thích hợp để xử lý vấn đề này.

Cần có quy định phòng chống rửa tiền với tiền ảo

Chung mối quan tâm, đại biểu Quốc hội Huỳnh Thị Phúc (đoàn Bà Rịa Vũng Tàu) nói, sự phát triển của kinh tế số cũng là cơ hội để các đối tượng tội phạm có hành vi gian lận tinh vi, phức tạp hơn, bao gồm các hành vi rửa tiền sử dụng công nghệ cao thông qua các kênh thương mại điện tử, dịch vụ tài chính trên nền tảng số…

“Tôi đề nghị Ban soạn thảo cân nhắc, bổ sung quy định pháp luật về phòng chống rửa tiền với tiền ảo, tài sản ảo để kịp thời ngăn chặn các hành vi rửa tiền”, bà Phúc nêu ý kiến.

Cụ thể, theo bà Phúc, là cần đưa hoạt động cung ứng dịch vụ thanh toán, trung gian thanh toán, nền tảng công nghệ số, cung ứng dịch vụ liên quan đến tiền điện tử, kỹ thuật số, tiền ảo, tài sản ảo vào dự thảo luật.

Đồng thời, quy định về hoạt động mà các tổ chức tài chính có thể thực hiện về các hoạt động này.

“Mục đích của việc này là buộc các tổ chức, cá nhân cung cấp dịch vụ thanh toán hoặc cung ứng hạ tầng thanh toán cho các loại tiền ảo, tài sản ảo, tiền kỹ thuật số, thanh toán qua mạng phải thực hiện các yêu cầu của pháp luật nhằm báo cáo cung cấp thông tin cho các cơ quan Việt Nam đầy đủ, chính xác, trung thực”, nữ đại biểu nhấn mạnh.

Còn đại biểu Nguyễn Thị Thu Thủy (đoàn Bình Định) lưu ý, khi tiền ảo, tài sản số đã được một số quốc gia công nhận thì tại Việt Nam gần đây đã xuất hiện hình thức mua bán Bitcoin. Vì thế, nếu không quy định cụ thể sẽ tạo kẽ hở cho tội phạm rửa tiền, chuyển tiền lợi dụng.

Từ đó, theo đại biểu, Ban soạn thảo cần xem xét bổ sung một số hình thức, đối tượng cụ thể.

“Cần mở rộng phạm vi đối tượng báo cáo là tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản ảo, các sản phẩm dịch vụ ứng dụng công nghệ mới và các dịch vụ chuyển tiền để tạo cơ sở pháp lý cho các cơ quan có thẩm quyền quản lý, thanh tra, giám sát các hoạt động có rủi ro về rửa tiền và tài trợ khủng bố”, bà Thủy nhấn mạnh.

Giải trình sau đó, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng cho hay, quá trình xây dựng dự thảo luật, cơ quan soạn thảo đã đề xuất bổ sung tổ chức cung cấp dịch vụ tiền ảo, tài sản ảo, tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian kết nối người đi vay và cho vay trên nền tảng công nghệ... vào đối tượng báo cáo rửa tiền.

Nhưng quá trình tham vấn ý kiến nhiều vòng, các ý kiến cho rằng vì các hoạt động này chưa được quy định trong các văn bản quy định pháp luật hiện hành cho nên chưa nên đưa vào dự thảo luật này.

“Trong luật này quy định giao cho Chính phủ sẽ bổ sung đối tượng báo cáo sau khi được sự chấp thuận, đồng ý của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Chúng tôi thiết kế theo tinh thần như vậy”, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cho hay.

Theo chương trình, Quốc hội sẽ thông qua dự luật Phòng chống rửa tiền (sửa đổi) vào cuối kỳ họp thứ 4.