Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cho biết, đến nay đã có 4 nghị quyết giám sát chuyên đề và 4 kết luận chất vấn. Đây là lần đầu tiên Uỷ ban Thường vụ Quốc hội thực hiện việc giám sát lại. Ảnh: H.Giang

Các Bộ trưởng, Tư lệnh ngành trả lời chất vấn gồm: Kế hoạch và Đầu tư, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; Thông tin và Truyền thông; Tư pháp; Công an; Xây dựng; Khoa học và Công nghệ; Lao động, Thương binh và Xã hội; Tài chính; Công thương; Giao thông Vận tải và Ủy ban Dân tộc; Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao; Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao; Tổng Kiểm toán Nhà nước sẽ đăng đàn trả lời chất vấn. 

Phát biểu khai mạc, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cho biết, đến nay đã có 4 nghị quyết giám sát chuyên đề và 4 kết luận chất vấn. Đây là lần đầu tiên Uỷ ban Thường vụ Quốc hội thực hiện việc giám sát lại. 

Liên quan đến việc triển khai thực hiện các nghị quyết, kết luận, Chính phủ đã chuẩn bị 10 báo cáo khá chi tiết. Trên cơ sở đó, các cơ quan đã dành thời gian đánh giá cụ thể. 

Từ tình hình thực tế và nhận định báo cáo cho thấy những nội dung trong nghị quyết và kết luận đã được các bộ, ngành triển khai nghiêm túc, nỗ lực trách nhiệm của các thành viên Chính phủ. 

Tuy nhiên theo bà Ngân, so với yêu cầu thực tiễn vẫn còn nhiều nội dung cần phải triển khai, lãnh đạo chỉ đạo để có chuyển biến hơn. 

Chủ tịch Quốc hội đề nghị, các đại biểu đặt câu hỏi ngắn gọn và các thành viên Chính phủ trả lời thẳng thắn, xác định rõ nguyên nhân, từ đó đưa ra các giải pháp cụ thể.

Sau đó, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng trình bày báo cáo tổng hợp tình hình thực hiện các nghị quyết, kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội Khóa XIV về chất vấn và giám sát chuyên đề từ đầu nhiệm kỳ đến hết năm 2018.

Nhiều dự án BOT thu phí không đủ

Với lĩnh vực giao thông vận tải, theo Bộ trưởng Mai Tiến Dũng, Chính phủ đã yêu cầu Bộ Giao thông vận tải và các địa phương rà soát mức thu phí để điều chỉnh cho phù hợp; đồng thời đẩy nhanh tiến độ triển khai thu phí tự động không dừng, bảo đảm cuối năm 2019 tất cả các trạm thu phí sẽ thu phí không dừng theo Nghị quyết của Quốc hội.

“Kiên quyết không đầu tư các dự án cải tạo, nâng cấp các tuyến đường độc đạo hiện hữu theo hình thức hợp đồng BOT để đảm bảo quyền lựa chọn cho người dân”, ông Dũng nói.

Thủ tướng Chính phủ đã trực tiếp chỉ đạo tháo gỡ các khó khăn, vương mắc trong thực hiện các công trình giao thông trọng điểm như: Cảng hàng không quốc tế Long Thành, các cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn, Trung Lương - Mỹ Thuận - Cần Thơ…

Tuy nhiên, vẫn còn một số tồn tại, hạn chế như chi phí đầu tư xây dựng được lập chưa thực sự đáp ứng được nguyên tắc tính đúng, tính đủ và phù hợp với thị trường và thông lệ quốc tế.

Nhiều dự án đã hoàn thành nhưng thu phí không đủ (do giảm phí, chưa tăng phí theo đúng lộ trình trong hợp đồng), phá vỡ mô hình tài chính của dự án gây khó khăn cho chủ đầu tư và các bên tài trợ vốn. Đến nay có rất ít dự án BOT mới được triển khai…

Chưa có tổng hợp kết quả xử lý trách nhiệm 

Thẩm tra nội dung này, Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội lưu ý, Chính phủ đã tổng kết việc triển khai thực hiện các mô hình đầu tư theo hình thức PPP, trong đó có hình thức hợp đồng BOT, nhưng đến nay vẫn chưa tổng hợp kết quả kiểm điểm trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân để xảy ra khuyết điểm, vi phạm và báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội.

“Trong báo cáo cũng chưa làm rõ tình hình thực hiện các kết luận của các đoàn kiểm tra, thanh tra, kiểm toán Nhà nước. 

Ngoài ra, báo cáo của Chính phủ tập trung vào các dự án BOT giao thông do Bộ Giao thông vận tải là cơ quan Nhà nước có thẩm quyền, nhưng chưa làm rõ đối với tình hình thực hiện của các dự án do địa phương là cơ quan Nhà nước có thẩm quyền”, Tổng Thư ký Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc cho biết tại phiên chất vấn.

Cũng theo cơ quan thẩm tra, đến nay vẫn còn một số trạm vẫn chưa được xử lý dứt điểm, triệt để những bất cập (Trạm Bắc Thăng Long – Nội bài, Trạm Bỉm Sơn – Thanh Hóa, Trạm Cai Lậy, Trạm Thái Nguyên – Chợ Mới). 

Bên cạnh đó, Uỷ ban Kinh tế nhận thấy, hiện tại đã phát sinh thêm một số trạm thu phí tồn tại bất cập nhưng chưa được đề cập tại báo cáo của Chính phủ cụ thể: Trạm T2 quốc lộ 91 thuộc dự án BOT quốc lộ 91 Cần Thơ – An Giang và Trạm Hòa Lạc – Hòa Bình thuộc dự án đầu tư xây dựng dự án đường Hòa Lạc - Hòa Bình và cải tạo, nâng cấp quốc lộ 6 đoạn Xuân Mai - Hòa Bình theo hình thức BOT. 

Cơ quan thẩm tra đề nghị, rà soát toàn diện, xử lý dứt điểm các tồn tại, hạn chế; tiếp tục chỉ đạo thanh tra, kiểm tra, giám sát đối với các dự án giao thông theo hình thức hợp đồng BOT nói riêng và hình thức PPP nói chung và khẩn trương thực hiện các kết luận thanh tra, trong đó có các kết luận thanh tra về một số dự án đầu tư theo hình thức hợp đồng BT, BOT nhằm bảo đảm minh bạch, hiệu quả, phòng chống tham nhũng, lãng phí, lợi ích nhóm trong quản lý các dự án…

H.Giang