(Thanh tra) - Luật Tiết kiệm, chống lãng phí quy định cụ thể việc bảo vệ người đấu tranh chống lãng phí; nghiêm cấm việc trả thù, phân biệt đối xử, luân chuyển, điều động người đấu tranh chống lãng phí khi đang giải quyết vụ việc.
Các hành vi lãng phí, hành vi nghiêm cấm trong bảo vệ người đấu tranh chống lãng phí, được quy định cụ thể trong Luật Tiết kiệm, chống lãng phí vừa được Quốc hội biểu quyết thông qua sáng 10/12. Luật này gồm 6 chương, 38 điều, có hiệu lực thi hành từ 1/7/2026.
Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, các hành vi gây lãng phí và hành vi vi phạm trong tổ chức thực hiện phòng, chống lãng phí ngay tại luật.
Điều này, để thể chế hóa đầy đủ hướng dẫn của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, đồng thời kế thừa một số quy định tại luật hiện hành, đảm bảo nhận diện rõ từng hành vi gây lãng phí.
Việc nhận diện rõ hành vi gây lãng phí thể hiện rõ quyết tâm của Đảng, Nhà nước về việc xử lý triệt để các hành vi gây lãng phí đang tạo rào cản phát triển kinh tế - xã hội, làm bỏ lỡ thời cơ phát triển của đất nước, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nói.
Luật mới cũng quy định rõ việc cung cấp, xử lý thông tin phát hiện lãng phí, bảo vệ người đấu tranh chống lãng phí.
Theo đó, người đứng đầu cơ quan, tổ chức nhận được thông tin về lãng phí có trách nhiệm tiếp nhận, xử lý, giải quyết thông tin phát hiện lãng phí theo quy định pháp luật về tố cáo, pháp luật về tiếp công dân và pháp luật có liên quan; trường hợp có lãng phí xảy ra phải ngăn chặn, khắc phục kịp thời.
Người đứng đầu cũng có trách nhiệm xử lý theo thẩm quyền hoặc trình cấp có thẩm quyền xử lý sai phạm và công khai kết quả xử lý; giải trình trước cơ quan chức năng về việc để xảy ra lãng phí theo quy định.
Cơ quan thanh tra, kiểm tra, điều tra, VKSND, người đứng đầu cơ quan cấp trên trực tiếp khi nhận được thông tin về lãng phí có trách nhiệm chỉ đạo, tổ chức làm rõ theo chức năng, nhiệm vụ của mình, ngăn chặn và kịp thời xử lý theo thẩm quyền hoặc kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý theo quy định của pháp luật.
Người đấu tranh chống lãng phí và người thân được bảo vệ theo quy định của pháp luật. Họ được bồi thường theo quy định của pháp luật khi cơ quan có thẩm quyền không áp dụng biện pháp bảo vệ hoặc áp dụng không kịp thời gây thiệt hại về tính mạng, sức khoẻ, tài sản, tinh thần.
Luật quy định nghiêm cấm việc lợi dụng đấu tranh chống lãng phí để vu khống cơ quan, tổ chức, cá nhân; dùng bạo lực, gây áp lực, vu khống, cô lập, xúc phạm hoặc xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của người đấu tranh chống lãng phí và người thân.
Các hành vi xâm phạm bất hợp pháp nhà ở, chỗ ở, chiếm giữ, hủy hoại tài sản, xúc phạm nhân phẩm, danh dự; trả thù hoặc thuê, nhờ, xúi giục người khác uy hiếp tinh thần, trả thù người đấu tranh chống lãng phí và người thân cũng bị nghiêm cấm.
Cùng với đó, luật quy định nghiêm cấm phân biệt đối xử, đề ra tiêu chí, điều kiện, nhận xét, đánh giá mang tính áp đặt gây bất lợi trong công tác cán bộ, khen thưởng, kỷ luật với người đấu tranh chống lãng phí và người thân; luân chuyển, điều động, biệt phái người đấu tranh chống lãng phí khi đang giải quyết vụ việc.
Nội dung mới nữa, luật đã quy định cụ thể về nội dung kiểm tra, thanh tra tiết kiệm, chống lãng phí để đảm bảo rõ ràng trong tổ chức thực hiện.
Theo quy định của luật, kiểm tra tiết kiệm, chống lãng phí là nhiệm vụ thường xuyên của các cơ quan, tổ chức, đơn vị.
Nội dung kiểm tra có: Tình hình thực hiện Chiến lược quốc gia về phòng, chống lãng phí; Kế hoạch tổ chức thực hiện Chiến lược quốc gia về phòng, chống lãng phí; việc công khai về tiết kiệm, chống lãng phí; tình hình thực hiện tiêu chuẩn, định mức, chế độ trong từng lĩnh vực theo quy định của pháp luật…
Còn thanh tra tiết kiệm, chống lãng phí được thực hiện thông qua hoạt động xem xét, đánh giá, kết luận, kiến nghị xử lý của cơ quan thanh tra đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn liên quan đến tiết kiệm, chống lãng phí của cơ quan, tổ chức, cá nhân theo trình tự, thủ tục do pháp luật thanh tra quy định.
Quốc hội chọn ngày 31 tháng 5 hằng năm là Ngày toàn dân tiết kiệm, chống lãng phí. Chính phủ sẽ quy định chi tiết việc tổ chức thực hiện Ngày toàn dân tiết kiệm, chống lãng phí.
