(Thanh tra) - Dự thảo luật lần này mở rộng nhóm nhiệm vụ độc lập của chủ tịch UBND cấp tỉnh từ 11 lên 23. Điều này thể hiện rõ vai trò "nhạc trưởng” của Chủ tịch UBND cấp tỉnh trong vận hành chính quyền địa phương.
Đó là thông tin được Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà chia sẻ tại Hội nghị toàn quốc tập huấn chuyên môn, nghiệp vụ liên quan đến công tác tổ chức xây dựng Đảng, quản lý Nhà nước, hoạt động của mặt trận và các đoàn thể chính trị cấp xã mới, diễn ra chiều 14/6.
Vai trò "nhạc trưởng" của chủ tịch UBND cấp tỉnh
Giới thiệu chuyên đề: "Báo cáo tổng quan về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương hai cấp; những vấn đề chung về phân cấp, phân quyền và phân định thẩm quyền cho chính quyền địa phương hai cấp", Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà đã gọi đây là bước ngoặt cải cách mang tính lịch sử, một cuộc cách mạng tái cấu trúc và hội nhập quốc tế toàn diện, triệt để.
"Những thay đổi này không chỉ về vị thế phát triển mà còn là bước chuyển sâu sắc về thể chế, không gian lãnh thổ, phương thức lãnh đạo của Đảng", bà Trà nói và khẳng định "việc này sẽ tăng hiệu lực, hiệu quả quản trị Quốc gia và quản lý địa phương".
Phân tích những vấn đề tổng quát, chức năng, quyền hạn của chính quyền địa phương hai cấp, Bộ trưởng Bộ Nội vụ cho biết, đây là nội dung nhận được nhiều sự quan tâm từ các địa phương, đặc biệt là vấn đề phân cấp, phân quyền và phân định rõ thẩm quyền giữa các cấp chính quyền địa phương.
Dành nhiều thời gian phân tích về nội dung này, Bộ trưởng nói: Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) có 5 điểm mới, trong đó quy định rõ chủ thể, rõ trách nhiệm, rõ phạm vi, rõ hiệu quả.
Đặc biệt, đây là lần đầu tiên luật đưa thêm quyền được phân cấp của HĐND cấp tỉnh. Trong phần trình bày của mình, bà Trà đã nêu chức năng, nhiệm vụ của HĐND cấp tỉnh và khẳng định “HĐND cấp tỉnh là kiến trúc sư thể chế ở địa phương”.
Đối với thẩm quyền của chủ tịch UBND tỉnh, bà Trà cho biết, chủ tịch UBND tỉnh không còn chỉ là người đứng đầu về mặt hành chính, mà còn là hạt nhân điều hành, góp phần hiện thực hóa mô hình quản trị địa phương hiện đại.
Đây là bước chuyển từ điều hành tập thể sang phát huy vai trò cá nhân, gắn với chế độ, trách nhiệm rõ ràng, cụ thể, đồng thời là sự thay đổi tư duy thể chế - từ hành chính phân tán sang điều hành tập trung, đề cao trách nhiệm cá nhân.
“Trước đây vấn đề gì cũng phải chờ quyết định tập thể của UBND rồi HĐND, vòng đi vòng lại thì mất cơ hội, không thể giải quyết công việc một cách kịp thời cho người dân và doanh nghiệp. Đây là sự ách tắc ghê gớm", Bộ trưởng nói.
Đồng thời cho biết, dự thảo luật lần này mở rộng nhóm nhiệm vụ độc lập của chủ tịch UBND cấp tỉnh từ 11 lên 23. Điều này thể hiện rõ vai trò "nhạc trưởng” của Chủ tịch UBND cấp tỉnh trong vận hành chính quyền địa phương.
Theo dự thảo Luật, chủ tịch UBND tỉnh có 5 nhóm nhiệm vụ tiêu biểu, đó là: Tổ chức, chỉ đạo thi hành pháp luật; điều hành thống nhất bộ máy hành chính từ tỉnh đến xã; phân cấp, ủy quyền mạnh mẽ và chủ động; quyết định thay mặt tập thể UBND khi cần thiết; và xử lý các tình huống phát sinh vượt quá khả năng giải quyết của cấp dưới.
Đặc biệt, lần đầu tiên trong luật, chủ tịch UBND tỉnh được trao quyền trực tiếp phân cấp, ủy quyền cho cơ quan chuyên môn, đơn vị sự nghiệp, chính quyền cấp xã và các phó chủ tịch UBND.
"Điều này được kỳ vọng sẽ giúp khắc phục tình trạng trì trệ, ách tắc trong giải quyết công việc hành chính tại địa phương", Bộ trưởng cho biết.
UBND cấp xã không còn là… "cánh tay nối dài"
Chia sẻ về chính quyền địa phương cấp xã, bà Trà cho biết, chức năng, nhiệm vụ của cấp xã được xác định lại một cách rõ ràng, toàn diện và linh hoạt hơn.
Dự thảo luật mới quy định HĐND cấp xã có 27 nhiệm vụ, quyền hạn, tăng thêm 19 so với hiện hành. HĐND phường có 29 nhiệm vụ, tăng 22, trong đó tiếp nhận 8 nhiệm vụ từ HĐND cấp huyện chuyển xuống, cùng với các nhiệm vụ sẽ được phân cấp, phân quyền của HĐND cấp tỉnh.
"HĐND cấp xã không còn là thiết chế hỗ trợ mà là cơ quan quyền lực Nhà nước độc lập, nền tảng tại cơ sở. HĐND cấp xã sẽ trực tiếp đại diện cho Nhân dân thực thi quyền lực Nhà nước ngay trong cộng đồng dân cư", bà Trà nhấn mạnh.
Với UBND cấp xã, bà cho biết, nhiệm vụ, quyền hạn cũng được thiết kế lại theo hướng rõ hơn về pháp lý, cụ thể hơn về chức năng, linh hoạt hơn trong tổ chức thực hiện, phù hợp với thực tiễn mới.
Theo Bộ trưởng, UBND cấp xã không còn là "cánh tay nối dài" mà là một "bộ não" điều hành tại cơ sở. UBND cấp xã sẽ thực sự là tuyến đầu, là nơi thực hiện hóa mọi chính sách thành hành động cụ thể, là nơi mà người dân "chạm vào chính quyền hàng ngày".
UBND cấp xã được xác định với hai chức năng chính: Cơ quan chấp hành của HĐND cấp xã và là cơ quan hành chính Nhà nước thực hiện thi hành pháp luật tại địa phương.
So với luật hiện hành, nhiệm vụ, quyền hạn của UBND cấp xã tăng gấp đôi, với 10 nhóm nhiệm vụ cơ bản (phường là 11 nhóm).
UBND cấp xã sẽ tiếp nhận 1.060 nhiệm vụ từ cấp huyện, cùng với khoảng 12 nhiệm vụ được phân cấp từ Trung ương và thêm các nhiệm vụ do UBND cấp tỉnh giao.
Đặc biệt, Bộ trưởng cho biết, chủ tịch UBND cấp xã trong luật xác định có 17 nhiệm vụ, quyền hạn, tăng 10 nhiệm vụ quyền hạn; chủ tịch UBND phường thì có 23 nhiệm vụ quyền hạn, tăng 12 nhiệm vụ quyền hạn so với luật hiện hành. Ngoài ra là các nhiệm vụ từ cấp huyện chuyển về...
Chủ tịch UBND xã thực hiện 5 nhóm nhiệm vụ chính gồm: Điều hành toàn diện hoạt động của UBND xã; ban hành văn bản hành chính và tổ chức thi hành pháp luật; tổ chức tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo; quản lý ngân sách và tài chính công; quản lý tổ chức bộ máy và đội ngũ công chức.
Đối với mô hình đặc khu, theo Bộ trưởng, sẽ được trao quyền tự chủ và tự chịu trách nhiệm cao hơn trong tổ chức bộ máy, quản lý hành chính và thực hiện chức năng bảo vệ chủ quyền, phát triển kinh tế biển. Mô hình này sẽ áp dụng cơ chế, chính sách đặc thù do Quốc hội hoặc Chính phủ ban hành.
